Het calvinisme en de kunst - pagina 33

31 Maar hoe, als n a a s t Huyghens en Revius, en lang v o o r Bilderdijk, de spelende zanger van den T r o u r i n g h , als óók Jacob Cats, om gehoor vraagt? Of vlocht ook vader Cats niet een tuil voor Bogermans Synode ? '°°) En was ook het godgeleerd damast, waarin 's lands Raadpensionaris zijn symbolische figuren stikte, dan niet onberispelijk gereformeerd? "^) Ongetwijfeld M. H.; en het zou even onhistorisch als onbillijk zijn, zoo we weigerden vóór Bilderdijk in Cats den oorspronkelijken dichter te eeren, die even als hijzelf een e i g e n dichterschool, en dat een school van beslist Calvinistische kunst, gesticht heeft. Metterdaad Cats en Bilderdijk zijn, elk iii zijn eigen genre, onze Calvinistische hoofddichters; en terwijl uit Revius' naam alle klank wegstierf, en Huyghens' „Korenbloemen" voor den grooten hoop reeds lang verwelkt zijn, leven Cats en Bilderdijk nog als meesprekende figuren onder ons Calvinistisch volk voort. Green blinddoek ligt ons bij die betuiging op het oog, en nooit zal dweepzieke vereering den Calvinist verleiden, om óf in Cats het gemis aan rijker ideaal, óf in Bilderdijk het rythmisch „gepruttel" van den kniezenden grijsaard te verschoonen, "•^) Bovenal denkt geen onzer eraan, om wat Cats, eer hij huwde, en Bilderdijk na gehuwd te zijn^ en gehuwd weer huwend, misdeden, uit liefde voor hun ons dierbren naam schoon te praten. Iets eigenaardigs in den Calvinist is het, dat hij zelfs bij de geloofshelden der Schrift dat belang der vergoelijking niet kent. Ook bij den uitnemendste onzer keurgeesten blijven we zonde onverholen zonde noemen, en al wat onze liefde in hen eert, is de kunstgave en de gratie onzes Gods.'°') Doch waartoe hierover meer ? Immers niet voor de personen dezer zangers, maar uitsluitend voor hun kunsttalent in verband met het Calvinisme vraagt het slot mijner rede uw aandacht, en uit dat oogpunt beschouwd, ja, dan, ik ontveins het mij niet, staat ook Cats bij mij hoog. Ik weet het, niet ieder oordeelt zoo. Om met Busken Huet te spreken, zijn er nog altoos achterlijke critici, die „in dezen godvreezenden m o n e y m a k e r de incarnatie zien van den Nederlandschen demon"; ^°*) maar gelijk Busken Huet zelf, en reeds vóór hem Potgieter en Van Vloten van zoo onbillijk oordeel waren teruggekomen, kentert almeer de publieke opiiiie en geldt billijker waardeering van den Catsiaanschen genius niet langer als vergrijp tegen den aesthetischen smaak. Hoe kon dit ook, na wat Bilderdijk zelf, kunstrechter zooals weinigen, hem uit Brunswijk toezong:

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen