Zonde en recht - pagina 88

82 hem ook recht over der onderdanen privaat eigendom werd toegekend (zie Von Bezold, t. a. p., blz. 330), werd toch door anderen onderscheiden tusschen dominium mundi ratione jurisdictionis et gubernationis en een dominium ratione proprietatis. Baldus neemt een dubbel dominium aan op singulae res, maar diversa ratione: ius publicum Caesaris^ en een privatum privatarum personarum. Uitvoerig bespreekt Occam alle meeningen omtrent dit punt. Hij leert een op volksoverdracht rustend dominium quodammodo des Keizers, minus pingue dan de gewone eigendom, en vereenigbaar, zoo met het eigendom der enkelen op res privatorum^ als van het totum genus humanum op res nullius. Men heeft hier hetgeen later het dominium eminens werd genoemd, gelijk het o. a. geleerd wordt door Thomasius, t. a. p., I. 1. 125. Uit dit dominium eminens heeft zich ontwikkeld het aan het Germaansche rechtsbewustzijn vreemde onteigeningsrecht. Cf. Gierke, Johannes Althusius, blz. 268; en Das deutsche Genossenschafisrechi; dl. III, blz. 616 en volgg.; Georg Meyer, Das Recht der Expropriation, blz. 86 en volgg. — Blz. 70 zegt hij: »Im alteren deutschen Recht ist von einer Expropriation auch nicht die leiseste Spur zu entdecken." (Ik citeer uit de l^*® editie van het jaar 1868.) Bij Gierke in het laatstaangehaalde werk, dl. III, blz. 634, noot 323, wordt er op gewezen, hoe het recht van belastingheffing is geconstrueerd als recht van onteigening in het publiek belang. Ook in de edicten van Lodewijk XIV is geleerd, dat de Staat eigenaar bleef van allen particulieren grond. Volgens de Tocqueville was daar die beschouwing voortgekomen uit het leenstelsel. Zie Groen van Prinsterer, Ongeloof en Revolutie, 2^^ uitg., blz. 91. •") T . a. p., dl. I I I , blz. 626. Op het hierboven aangehaalde doet Gierke volgen: »Und diese dem Naturrechtsgedanken immanente Unterscheidung zwischen formellem und materiellem Recht war nichts weniger als ein bloszes Theorem. Sie entfaltete vielmehr, von allem mittelbaren Einflusz abgesehen, schon dadurch eine unmittelbare praktische Wirksamkeit gröszten Umfanges, dasz sammtliche zur Rechtsanwendung berufenen Behörden Befugnisz und Pflicht empfiengen, durch die Mittel der damals so auszerordentlich weit gefaszten »Interpretation" jeden Akt des Souverans in möglichsten Einklang mit dem materiellen Recht zu setzen." •78) T . a. p., dl. I, blz. 224. ra) Cf. Der Zweck im Recht, dl. I {2^^ uitg.), blz. 320; blz. 2 9 1 ; blz. 378. 8") Het recht en de maatschappij, blz. 108 en volg.: »Het recht legt geene verplichting op, maar constateert wat gewoonlijk plaats heeft. Men kan van hem, die het overtrad (een uitdrukking, die zelve eigenlijk reeds onjuist is, maar die ik gemakshalve gebruik) zeggen, dat hij anders handelde dan men pleegt te doen, dat hij eene verplichting schond, kan men hem evenmin ten laste leggen als b. v. den boom, die anders groeit, dan men het van zulk een boom gewoon is en verwacht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen