Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 57

49 moeite niet loonen. Immers van zulke minutieuse, uit den aard der zaak nog al droge onderzoekingen, die op Nederland geen betrekking hebben en aan beoefenaars van de Algemeene geschiedenis weinig belang inboezemen, kan men veilig zeggen, dat zij, in het Hollandsch geschreven, slechts door zeer weinigen gelezen zijn. Ook al zijn er velen, die deze »Studiën" wel eens hebben doorbladerd en ten aanzien der conclusiën nagelezen, het zijn toch zeker slechts enkelen, die ze als het ware zelven hebben medegemaakt. En juist deze hebben eene wederlegging van onjuiste beschouwingen minder noodig; want de lezing zelve maakt hen telkens op de vluchtigheid van het onderzoek opmerkzaam. Om dit duidelijk te maken, in een paar bijzonderheden waarvoor niet veel plaatsruimte noodig is, nemen we b. v. de tweede reeks, de «Nieuwe Studiën." De Schrijver was zeer zeker een goed Latinist. En toch: wanneer Latijnsche stukken vertaald en gebruikt worden, is er telkens een bijna onbegrijpelijk misverstand; soms zelfs zóó, dat juist het tegendeel gelezen wordt van hetgeen er staat (zoo bij gewichtige punten, a. w., blz. 60, bij noot 2, en 145, bij noot 2). Evenzoo was hij zonder twijfel een uitnemend kenner van het Fransch en het Duitsch. En toch: telkens schijnt hij er niet aan te denken, dat die talen in het begin der 16® eeuw geheel anders geschreven werden dan thans, en dat bij vele woorden de beteekenis geheel gewijzigd is (zoo, a. w., blz. 14, bij noot 2, 105, 123, bij noot 1, 125, bij noot 3). Alle zulke vergissingen zijn geheel ter goeder trouw: de Schrijver zelf doet ze opmerken, door in zijne noten den grondtekst af te drukken. Maar zij toonen dan toch, dat het onderzoek al te vlug geschiedde. En zij toonen ook, dat de Schrijver zich toen niet verdiept had in de bronnen die hij in het algemeen te gebruiken had, daar hij anders het Fransch, dat de meesten toen schreven, geen »koeterwaalsch" zou genoemd hebben, noch ook het gewone Duitsch, dat men toen in Zwitserland schreef, »een brabbeltaal, die duitsch bedoelt te zijn" (a. w., blz. 14 en 105). In diezelfde »Nieuwe Studiën" staat ook, blz. 170—225, »eene vergelijkende studie over Kalvijn als exegeet van het Nieuwe Testament." Deze geheele verhandeling nu is geschreven, terwijl de Schrijver Calvijns Commentaren voor zich had liggen (blz. 170), maar zonder dat hij van die reeks geschriften meer gelezen had dan slechts enkele bladzijden, terwijl hij ze voor het overige nergens ook maar had ingezien. Dit blijkt uit hetgeen hij in den aanvang zegt over het voorwerp van Calvijns exegese, blz. 172: »Het is namelijk, — wie kan het zonder verbazing vernemen? — niet de tekst van het Nieuwe Testament. Kalvijn toch heeft zijn Kommentaar zóó ingericht, dat hij, zonder den griekschen tekst over te schrijven of zijn bestaan te vermelden, terstond begint met een latijnsche vertaling er van te geven; hij acht zelfs niet noodig te berichten, dat het een vertaling is: de gewone lezer moet gelooven, dat Paulus zijne brieven heeft geschreven in het latijn". En desgelijks blz. 173: »Voorwerp van exegese is voor Thomas [Aquinas] zoowel als voor Kalvijn alleen de latijnsche vertaling der Brieven". 4

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen