Christelijke wereldbeschouwing - pagina 69

69 het nominalisme

in

monisme, het atomisme

in pantheïsme,

de

anarchie in despotisme, de volkssouvereiniteit in staatsalmacht,

de vrijheid in den dwang der meerderheid om.

begreep

zijn

tijd,

als hij

En Karl Mai-x

verband ontdekte tusschen weten-

schap en maatschappij, en daarom een verbond wilde sluiten tusschen de denkenden en de lijdenden.

Als er geen andere

factoren in natuur en geschiedenis werken, dan

houdt,

wereldbeschouwing rekening

of de energetische

atomistische

dan

eene maatschappij, als

is

nog het eenige

ideaal.

waarmede de

Marx

zich die droomt,

Met de moderne wetenschap

staat in-

derdaad het socialisme in genetisch verband.

Maar

er

zijn

nog andere factoren dan atomen mét hunne

mechanisch-chemische

de practijk worden

theorie, in

geen oordeel mogelijk

en wetten

krachten

zijn,

zij

als

;

en zoo niet

in

door allen erkend. Er zou

we

niet

bewust

of

onbewust

geloofden aan de realiteit van logische, ethische en aestheti-

5che normen. b.v. al zeer

In het stelsel van

Marx en Engels

duidelijk aan het licht.

treedt dit

Volgens de theorie

zijn

ideeën van recht en politiek, van godsdienst en zedelijk-

alle

heid,

van wetenschap en kunst product van de oeconomische

ontwikkeling.

Het

zijn bepaalt het bewustzijn.

Zooals

Marx

het uitdrukte in de voorrede voor zijne Kritik der politischen

Oekonomie

:

„es ist nicht das Bewustsein des Menschen, das

sondern umgekehrt ihr gesellschaftliches Sein, das

ihr

Sein,

ihr

Bewustsein

ook

ideëele motieven, zooals liefde en haat, rechtsbesef en eer-

bestimmt."

Maar Engels erkende

later,

dat

zucht invloed oefenen op de handelingen der personen en den

gang der gebeurtenissen. Wel dat

in

is

waar handhaafde

laatste instantie de oeconomische factoren

hij daarbij,

den door-

slag geven en de geschiedenis doen verloopen als een natuurproces.

Maar desniettemin legde

hij

met Marx en leggen

al

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen