De invloed van het christendom op het Romeinsche recht - pagina 27

beschikbaar waren? En toen met Constantijn een nieuw tijdperk begon, en de kerk van buiten rust had, waren het inwendige conflicten, was het de zware strijd voor het bewaren van de zuivere waarheid, was het de vaststelling der dogmata, die de geesten in spanning hield. In die eeuwen was het niet, gelijk in de dagen van het principaat, het recht, dat het voorwerp van de algemeene publieke belangstelling was, maar de theologie; niet naar het forum, maar naar synodes en concilies richtten zich de blikken. Het opbouwen van een nieuw rechtsstelsel was van dezen tijd niet te verwachten. Niet uitgaande van een stelsel heeft het chistendom op het Romeinsche recht zijn werking geoefend. Dit zou tenslotte ook niet een gewone wijze van rechtsvorming zijn, althans wat het privaatrecht betreft. Daar heeft de rechtsvorming veel meer onopzettelijk dan opzettelijk plaats. Het vinden van het recht is er niet zaak van het verstand, van toepassing van een stelsel, maar veel meer van intuïtie, van het spreken van het rechtsbewustzijn. Wat zich als rechtsbeginsel aandient moet zich als zoodanig legitimeeren, doordat de toepassing niet tegen het rechtsgevoel ingaat; zou dit het geval zijn, dan wordt de juistheid van het beginsel of ook van de toepassing, die ervoor gevraagd wordt, in twijfel getrokken en verworpen. Het komt natuurlijk voor, dat economische of politieke noodzaak, of ook baatzucht en andere ontoelaatbare drijfveeren den wetgever van de inspraak van het rechtsbewustzijn doen afwijken, maar verstandelijke rechtsvorming zal dit zelden doen. Bij de onopzettelijke rechtsvorming gaat uit den aard der zaak de conclusie vooraf aan het rekenschap geven, en aan het zich rekenschap geven, van de gronden der beslissing; maar goeddeels is dit ook zoo bij opzettelijke rechtsvorming; ook bij afleiding uiit beginselen wordt eerst gekeken waar men uitkomt. Het vinden en formuleeren van recht is niet het verstandelijke oplossen van een wetenschappelijk probleem, maar is het zoeken van den juisten weg door wie tot handelen geroepen is. Nu is daarmede niet gezegd, dat beginselen niet doorwerken, ook op het gebied van het privaatrecht. Het komt er maar op

25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen