Een martelaarskerk.

Reeds vroeger schreef ik iets over de Oostenrijksche Protestante'n. Het wias in de dagen, dat Mevrouw Haberl uit Weenen in ons land vertoefde en hier en daar optrad ten behoeve van haar arbeid onder Weensche mieisjes van Protestantschen huize. Nu vond ik daartoe aanleiding in de^ verschijning van een geschriftje: het Evangelie in O o s t enrijk, uitgegeven ten voordeele van de vereeniging „het Evangelie in Oostenrijk", opgericht te 's-Gravenhage '22 Nov. 1922. Het werkje is in 'onze taal bezorgd door Dr H. W. van der .Vaart Smit en uitgegeven 'bij D. A. Daaanen, 's-Gravenhage, verkrijgbaar tegen den zeer geringen prijs van f 0.90.

De geschiedenis van het Protestantismje in Oostenrijk is eene lijdensgeschiedenis bij uitnemendheid. Geen kerk heeft wellicht mieer te lijden gehad dan deze. Onder geen der Germiaansche volkeren heeft de - tegenreformlatie zoo huisgehouden als in dit thans zoo ongelukkige Volk. Doch boe berooid de toestanden in het tegenwoordige Oostenrijk' ook mogen zijn, voor de Protestanten van I, utherscbe en Gereformieerde belijdenis is in zeer veel opzichten de dag der vrijheid eindelij'k na drie eeuwen aangebroken. Schrikkelijk heeft het Habsburgsche huis onder den invloed der Jezuïten gewoed tegen de Reformatie. In geen der Germiaansche landen hebben - de Jezuïten zooveel invloed gehad als in de Oostenrijksche erflanden.

Ik ga thans voorbij aan de geschiedenis van de Gereformeerde en Lutherscbe Kerk in Hongarije, Bohemen en van die landen, die nu vereenigd zi.jn in Czecho-SloVak'ij-e - en 'Slavonic. Indien wij een kort overzicht in onze taal hadden van het lijden der kerken in - die landen in den trant als in dit boekje wordt geboden, dah zou ons dit nog nader kunnen brengen tot de-Gereformieerden aldaar. In de gedeelten van het oude Oostenrijk, die thans behooren tot de nieuwe republiek van dien naam', hebben de Luthersoben verre de meerderheid. Naast de ruim twee honderd en vijf en twintig duizend Protestanten van Lutherscbe belijdenis, staan ruim veertien duizend van de Helvetische of Gereformeerde belijdenis. Nimmer k'wame-n zooveel overgangen voor uit de Room'sche kerk dan in den laatsten tijd. Trots het tolerantie-edict van .lozef II in 't jaar 1781, en het Protestanten-patent van Keizer Frans Jozef II Van April 1861, durfden de Roomsche bewindsmann'e'n nog krasse staaltjes van onderdrukking len plagerijen leveren. Het is voor ons niet in te denlcen wat de Protestanten hebben mOeten verduren drie eeuwen lang! En al zijn de omstandigheden waaronder zij thans leven, niet te vergelijken m'et die der vorige tijden, thans zijn er weer zwarigheden van anderen aard. Het is den Protestanten, welke opafferingen zij zich ook getroosten, haast on-mogelijk hun - eigene vrije scholen in stand te houden. Zij moeten die zelf uit eigen middelen onderhouden en tevens door hun b-elastingpenningen, die van den staat, die to'dh, niets minder dan Room-schie scholen zijn. Het is ongelooflijk wat van de predikanten wordt geëisöht. Op - de scholen - moet twee uur godsdiensto-nderwijs worden gegeven; daar - echter de kerken en scholen zeer - dun zijn gezaaid — slechts vier procent der bevolking is Protestantsch — im'oet een predikant soms ur-eh met den trein reizen om dat onderwijs te kunnen geven. Dta, ar komt in den tegenwoordigen tijd nog een nieuwe vijand bij, die mtet geen minder felheid en baat staat tegenover de Evangeliscben, dan dit het geval is mfet de Jezuïten. Voor weinige jaren rekenden de ongeloovigen, de vrijdenkers, de socialisten, niet m^t - dat Mein getal Evangeliscben. Echter in de latere jaren hebben zij verstaan, dat in bet geloovige Protestantisme veel meer kracht van tegenstand schuilt tegen de doorvoering van hun beginselen dan in de Rodmischen. Diaarom zien de Evangeliscben deze vinnige vijanden thans ook' tegenover zich. Nu bestaat hun kracht niet enkel in verweer miaar - ook in aanval. Zelfs beeft de Heere hen, willen verblijden door het feit, dat zij uit dit schriklijk ïkiamip tot hen zagen overkomen, die zich met de Evangeliscben stelden tegenover de ongeloovigen. De strijd is in Ooistenrijk zwaar, maar h-et is een zeei hoopvolle. In geen land komen zoovele overgangen voor van Rbomsdhen tot de Eviangelischen dan in Oostenrijk. De Los-van-Romebeweging is niet enkel een piolifieke beweging, ook dat. E-en - deel der zich losrukk'enden staat vijandig tegenover elke berk en allen godsdienst. Een ander deel treedt uit door geloofsovertuiging. In geen drie eeuwen kleurde zich de toekom'st zoo hoopvol. Echter twee omstandigheden maliën de positie der EvangeUscbe-n bizonder moeilijk, het zich schrap zetten en verweeren der Roomseben on der Vrijdenkers, hun niet verborgen haat en openbare, soms brutale tegenwerking, waarbij dan nog de groote oeconomïsche nood - komt, de slechte valuta, waaronder dit volk leeft. Ja een derde onistandigheid maakt noodig, dat zij door ben gesteund worden, die daaraan vroeger niet dachten en in zekeren zin niet behoefden te denken, d.i. Duitschland, kan niet mieer helpen. Eeuwen lang heeft de Gustaaf-Adolfvereeniging buitengewoon veel voor Ooistenrijk gedaan. Zij kan niet meer doen wat zij-voormaals deed. Dan moeten anderen dien steun en nog krachtdadiger hulp bieden. Een mooie roeping, mij dunkt baast een lang gezochte gelegenheid wordt bier geboden vooral aan die kringen van ons volk, die niet ta!oede worden vooral in geschrifte e-n met den mond te wijzen op het gevaar, dat er dreigt van Romje. Nu kunnen zij eens mjet de daad toonen hoe-ernstig dat doen gemeend is en hoe k r a c h t d a d i g bun verweer is tegen Romie.

Thans khnnen zij zich op edele wijze wreken. Een oude en vreeselijke vijand terugdringen; lang geplaagden en schrikkelijk verdrukten ter hulpe snellen. Dat behoeven ze nu niet mfet de pen te doen en niet mtet woorden, Ooistenrijk heeft gelukkig m'annen en vrouwen, die dat zelf wel kunnen en het zelf ook doen en maj dunkt op v o o r b-e e 1-d i g e, op edele en op c h r i s t e 1 ij k e mlanier. Mij - dunkt, ik behoef de H'aagscbe Vereeniging niet te wijzen op de kringen wiaarin zij, naar stellig mlag worden verwacht, nu eens met de daad krachtig zullen worden gesteund in het beerlijk en zoo aanbevelenswaaildig werk', dat zij voorstaan. Ook houd ik mij verzekerd, dat het comité, dat aanraking zoe-kt met gereformeerde groepen en kringen in het buitenland niet zal vergeten, dat er nog eenig© duizenden van deze belijdenis zijn in Oostenrijk, bij name "in Weenen. "Welke macht het Jezuïtisme tot in den oorlog nog in Oostenrijk uitoefende, .blijkt ons wel het klaarst uit bet feit, dat op verlangen van het „apostolische veldvicariaat" de verschijning wierd verboden van een blaadje in oorlogstijd verspreid onder 6000 studenten zonder onderscheid van belijdenis. Wat dit blaadje bood was voortreffelijk. Onder den titel van „bet doel van bet Christendom'' zijn veertig overdenkingen van G. J. Haberl, een Gereformeerd mian, de echtgenoot van de bovengenoemde Mevrouw Haberl, verschenen, uitgegeven met steun van een Londensch godsdienstig traktaat-genootschap, door den boeikbandel van Christelijke jongemiannen-vereeniging in Weenen. Uitnemende korte opstellen! Door Rom'e's invloed mocht bet blad waarin o.a. deze stukjes versohenen, niet meer worden verspreid.

Mag ik de Haagsche Vereeniging nog op een groep wijzen, waarin wij venvachten mogen, dat zij grooten steun zal vinden voor haar werk, mij dunkt in den kring, w!aaruit de stemmen op politiek terrein komten voor de Gerefoi^meerde Staatspartij. Immers wij mogen verwachten, dat baar actie tegen Rome niet alleen van negatief, mia< ar ook van positief karakter zal blijken te zijn.

Moge ook ten bate van Oostenrijk blijken, dat de kra, cht oml te steunen niet worde gebroken en verlamid doordat het igelaof aan de „katholiciteit der Kerk" in vele kringen niet leeft, althans riiet krachtig leeft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen