De sociale beteekenis van het Middelbaar Onderwijs.

II.

Wij hebben het vorige artikel over dit onderwerp besloten, door te wijzen opi de vele jonge menschen, die via het M. O. geleid worden op een weg, waarvoor zij neiging nocih capaciteiten bezitten.

Hiermee werd niet gedoeld op de moeilijkheden die zich dientengevolge tijdens de schooljaren voordoen.

Zeker zijn ook deze niet gering. De groote toe> vloed van leerlingen heeft dan ook zeer zeker tengevolge een daling van het peil; maar daar willen we het thans niet over hebben.

De oud-leerlingen van het M'. O. hebben niet enkel noodig een plaats in de maatschappij, waar zij hun brood kunnen verdienen! Met een goede positie is niet alles in orde!

Hun wacht in het sociale leven een taak van groot gewicht. In 't algemeen kan gezegd worden, dat zij geroepen zijn tot de directe leiding van de massa des 'volks. ;

Hun positie wordt naar boven begrensd door hen, die een universitaire vorming ontvingen en naar beneden door wie niet veel verder kwam dan de lagere school. Zóó staat in de technische bedrijven de middelbaar. gevormde tasschen den ingenieur en den werkman.

Niet enkel in beroep en bedrijf maar in heel het menschelijk gemeenschapsleven, behooren zij, die een middelbare vorming genoten, te zijn de directe leiders des volks.

Bij allerlei actie's moeten zij in dorp en stad vooraan staan, om van hun vorming te doen profiteeren de massa, die deze ontbeerde.

Dit geldt in zeer bijzonderen zin voor de leerlingen van het Christelijk M. O.

Er is een tijd geweest, dat de liberalen van allerlei kleur, 'het monopolie van meerdere • ontwikkeling bezaten. Een ieder, die méér wist dan op de banken der lagere school geleerd werd behoorde tot het '"„denkend deel der natie", en dat deel was liberaal.

Dientengevolge was 'de leiding van het Tolksleven in liberale handen. Niet enkel de functies, die door de openbare macht werden opgedragen maar alle leidende posities in het sociale leven werden ingenomen door de mannen van links. Nu was 'hierbij veel onrecht.

Een Bilderdijk kon geen faoogleeraar worden en een man van lioogen geestesadel en fijnen wetenschappelrjken zin als Groten van Prinsterer werd bij de benoeming van een curator voor de Leidsche Universiteit kennelijk gepasseerd.

Maar er was hierbij ook armoede aan onzen kant. Wij stonden met leege handen. Niet veel ontwikkeling, niet veel wetenschap konden wij bieden.

-Ms protest tegen het ons aangedane onrecht is toen na lange onderdrukking, door de, geringen des volks geofferd voor een eigen hooger-en middelbaar-onderwijs.

Zoo zijn onze middelbare scholen geboren in strijd en lijden als vruchten van offers en geloof en zeer terecht kan ons christelijk volksdeel van de leerlingen vragen, dat ze in allerlei levsnskringen vooraan zullen staan in den strijd tegen het ongeloof. In kerk en school, voor zending en evangelisatie, bij de veelzijdige openbaring van den arbeid der christelijke "barmhartigheid en den strijd om de sociale gerechtigheid, bij den arbeid onzer jongelings-en meisjes-vereenigingen en den strijd voor de christelijke pers, en nog zooveel meer, is de plaats van de oud-Ieerlingen der middelbare scholen vooraan.

Ons M. O. vervult een Christelijk-sociale roeping door voor dit werk hare leerlingen keimis, liefde en belangstelling bij te brengen.

Zullen de oud-leerlingen van dit onderwijs voldoen aan de verwachtingen die, gezien de historie, zoo verklaarbaar en terecht zijn, dan moet aan twee voorwaarden worden voldaan.

In , de eerste plaats moet "de middelbare school bijbrengen geschiktheid en voldoende ontwikkeling om de resultaten van hoogere studie te kunnen verwerken en waardeeren.

En ten tweede moet er zijn liefde en belangstelling voor den rijken veelzijdigen arbeid, die door de kracht van het Christelijk geloof in ónze samenleving is verricht.

Zoo komt dus voor „onze" scholen het accent te liggen op het c h r i s t e 1 ij k e, omdat wij voor de toekomst de leiding der middelbaar gevormden niet kunnen ontberen.

Maar de zaak laat zich ook meer in 't algemeen bespreken. En dan mogen zeker, juist in verband met de groote sociale beteekenis van het M. O., aan de leerlingen en aan de school hooge eischen gesteld worden.

De leerlingen moeten méér dan de massa 'des volks wier voorbeeld ze straks zullen zijn, vervuld zijn met lust en liefde tot den arbeid'.

Hun plichtsgevoel moet het nu reeds mogelijk maken, dat zij, ook ongecontroleerd, hun arbeid verrichten.

Eigen belang en eigen genot moeten zij reeds thans leeren zien als ondergeschikt aan sociale belangen en het welzijn van de inrichting, groep.óf pla.ats, dat aan hun ter behartiging kan wor'den opgedragen.

Noodig is voor hen keimis van — ftiaar vooral warme belangstelling voor — het sociale leven in zijn bonte ve'rscheidenheid van vormen en uitingen en de school i^ervult in dezen hare sociale roeping naarmate het gelukt aan de leerlingen deze belangstelling bij te brengen. In meer dan één opzicht wordt ons M. O. bij het vervullen van deze taak gehandicapt.

Allereerst is daar het onderwijs-programma, dat zoo overladen is, dat alle zeilen bijgezet moeten worden om tijdig het eindpunt te bereiken. Een gelukkig verschijnsel is, dat in de laatste jaren eenige differentiatie in de H. B. S. gebracht is en wij thans een type hebben, dat meer rekening houdt met de maatschappij.

Maar ook hier is binnen het raam Van het programma geen bewegingsvrijheid voor het individu en ook hier zijn het zuiver kenniseischen, die over slagen of niet slagen beslissen en ontbreekt alle aanraking met het werkelijke leven.

Speciaal voor het Christelijk M. O. is het zware verplichte programma een struikelblok om de leerlingen voor te bereiden voor hun taak als leiders van ons volk.

Een ander bezwaar is gelegen in liet gehalte der leerlingen. Zeer veel ouders schijnen zich verplicht te achten om aan hmi kinderen middelbaar onderwijs te doen geven, zonder te vragen of deze dat kunnen verwerken.

Zoo zijn ook hier de veel te velen, wier capaciteiten en belangstelling niet van dien aard zijn, dat zij geschikt geacht kunnen worden dit onderwijs te volgen.

Weten zij het al, met alle mogeUjke hulpmiddelen, tof het'eind-diploma te brengen, dan blijkt later toch, dat alle onderwijs betrekkelijk zonder sporen achter te laten aan hen is voorbijgegaan. Aanleg en bekwaamheden stempelen denzulken tot oardergeschikten en volgelingen en nooit zal eenig onderwijs van hen iets anders maken. 'In de maatschappaj gaat er geen invloed en geen actie van hen uit en het is niet billijk de middelbare school enkel naar zulke resultaten te beoordeelen. Joch is het deze soort van leerlingen (en vergis ik me niet dan is dit een zeer groofe groep), die de oorzaak is, dat de betere leerlingen niet verder komen.

De groote sociale beteekenis van het M. O. maakt het noodig om te zien naar middelen om deze storende factoren weg te ruimen. Het steeds stijgend aantal leerlingen maakt reeds, afgezien van al het andere, eenige beperking raadzaam.

De capaciteiten van vele leerlingen zijn niet be^ rekend op het programma.

De eischen van het sociale leven, doen, in verband met de plaats, die de leerlingen later moeten innemen, een o p z e 11 e 1 ij k e voorbereiding noodig schijnen. En — laatst maar niet het minst — zal ons christelijk volksdeel, stiaks niet zeer teleurgesteld worden, dan is noodig, dat ook de school de leerlingen opzettelijk en met zorg voorbereidt voor de taak, die hun in het christelijk gemeenschapsleven wacht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen