Prof. Haltjema's egaal kerkbeönp.

- III. (Slot.)

^•iet om te trachten Prof. Haitjema schaakmat te Zetten, hebben we hem verzocht eens te pnbliceeren, hoe hijzelf op en door zijn eigen Synode „gepreekt" heeft.

Maar om een konkreet voorbeeld te ontvangen, wat Prof. Haitjema toch eigenlijk bedoelt en hoe hij zich dit .pxeeken voorstelt.

Jaren geleden klaagde Dr Kuyper er reeds over, dat de konfessioneele broeders wel met leuzen voor den dag kwamen, vooral in zake d'e idee van de staatskerk, maar nooit een praktisch voorstel ontwierpen, waarin die idee was beliohaamdl

Op hetz'elfde gebrek stuiten we ook weer bij Prof. Haitjema.

Hij redeneert zoo geheel buiten de realiteit om.

En dat is de dood voor alle idjaahsme.

Het ware idealisme gaat uit van de realiteit en Wijst aan hoe zij kan oipgevoerd worden en het doel naderen. '•

Matir zulk een idealisme kan op kerkelijk gebied niet aanslaan, zoolang Prof. Haitjema vasthoudt aan een ireëel, onwerkelijk, ©gaal kerkbegrip.

De kerk is niet egaal.

Zij heeft verschillende geledingen.

Zij kent functies en organen, welke ieder eeii eigen taak-hebben te vervullen.

Wil men nu weten wat de spieciale taak is van een Synode — en daar gaat het in dit geding om — dan kan Prof. Haitjema niet volstaan met een enkel zinnetje uit" Junius.

JNeen, dan grijp© hij naar onze •Kerkenordeaiing.

Prol. Haitjema zal toch wel willen toegeven, dat het gezag van deze Kertenordening hooger staat dan dat van Junius.

Junius geeft ten slotte de meening van één man, maar de Kerkenordening van alle Gereformeerde Kerken in Nederland.

Wat de roeping van de Generale Synode is, kan men lezen in art. 30, waar van de kerkelijfcei samenkomsten in het algemeen en van de meerdere vergaderingen in het bijzonder gezegd wordt: „In deze samenkomsten zullen geene andere dan kerkelijke zaken en dezelve op kerkelijke wijze, verhandeld worden. In meerdere vergaderingen zal men niet handelen dan 't gene dat in mindere niet heeft afgehandeld kujinen worden of dat tot de Kerken der meerdere vergadering in 't gemeen behoort".. •

Men. ziet het: „preeken" staat er niet bij.

Op de kerkelijke samenkomsten zijn „kerkelijk'e zaken" aan de orde.

Alzooi dat, wat in het kerkelijk leven om voorziening roept, wat to> t verheffing van het kerkelijk leven leiden kan.

Daaronl wordt er met het-„Gebed vóór de handeling der kerkelijke bijeeiik'omsten", dat ook op onze Generale Synodes wordt gebeden — en dat toch zeker officiëeler bron is dan Junius! — van den „Hemelsche(n) Vader, eeuwig©(n) en barmhartige(n} God" gesmeekt: „Dewijl wij dan nu hier in Uw heiligen Naam verzameld zijn, om, naar het voorbeeld der Apostolische Kerken, van die dingen, die ons voorkomen zullen aangaande den welstand en d© stichting uwer Kerken, volgens Oins ambt, te ha nd©Jen, waartoe wij onszelf belijden onnut en Oinbekwaani te wezen, als die van nature niet vermogen iets goieds uit onszelf te denken, veel min in het werk te stellen, ZOO' bidden wij U, o getrouwe God' en Vader, dat Gij, naar Uw belofte, wezen wilt in het midden van onze tegenwoordige, vergadering met Uw Heiligen 'Geest, die ons in alle waarheid leide".

Er m.oet derhalve, geli|k op al onze kerkelijke bijeenkomsten (kerkeraad, classis, particnliere en generale synode, zie artikel 29 der Kerkenordening) ook opi de Generale Synode gehajidéld worden aangaande den w e 1 s t a nJj^m§ d ©'.-.S lichting der kerken. . •'"'•=•• '""^i^r-

D© Synode heeft dus niét-'zelf te „stichten";

Maar moet over den welstand en de stichting handelen. '

De Synode heeft niet zelf te „preeken".

Maar heeft ordeningen te treffeni opdat de ver-, kondiging van het evangelie voortgang kan hebben, of wil men: „opdat het Woord zijn loopi hebbe".

Zij heeft dus wel een roeping in verband met de prediking.

Maar de direkte prediking ligt buiten haar terrein.

En onder de middelen, waardoor zij' de prediking heeft te bevorderen, behoort nu ook de leertucht.

Niet, dat zij in eerste instantie die leertucht heeft te oefenen.

Dal rust op de mindere vergaderingen.

Maar als deze de zaak niet hebben kunnen afhandelen, dan heeft de Synode hierin op te treden.

En clie leertucht draagt niet zulk een wazig karakter als bij Prof. Haitjema.

Hij schrijft ©r zoo fluweelig over, dat men bijna den ernst van zulk - een leertucht niet gevoelt.

Onze vaderen dorsten het kind bij den naam

te noemen.' •^•^Sl' In het „Formulier van bevestigin|'*-d©)r' Ouderlingen en Diakenen" wordt in d© omschrijving van de taak der Ouderlingen ook .opgenomen: Ten derde is hun ambt, inzonderheid mede toezicht te nemen op de leering en den wandel der Dienaren des Woords, ten einde alles tot stichting der Kerk gericht moge worden en dat geen vreemde leer worde v O' oi r g ei s t e 1 d, vol gens hetgene wij lezen Hand. 20:28, waar de Apostel vermaant, naarstige wacht te houden tegen de wolven, die in de schaapskooi van Christus mochten komen".

Om droeve dingen deden onze vaderen geen doekjes.

Zij legden de wonden bloot.

En niemand — ook Prof. Haitjema niet — zal durven betwijfelen, ' dat zij daarbij niet gedreven werden door hardheid, niet; door zucht om zooveel mogelijk slachtoffers te .maken, maar door ijver voor 's Heeren naam en de zuivere prediking van het evangelie.

Onder de grove zonden, waarom een ambtsdrager moet worden geschorst of afgezet, rekenden zij als de voornaamste: valsche leer O'f ketterij, openbare scheur mak ing, openlijke" blasphemie enz. (Kerkenordening, art. 80).

Hieruit spreekt een geheel andere geest dan uit Prof. Haitjema's artikel.

Dat is Gereformeerd.

Maar wat Prof. Haitjema opdient, mag het anders worden gequalificeerd dan vfersuikerd öf verwaterd Gereformeerd ?

Door de mindere vergaderingen werd „d'e kwestie" op de Generale Synode gebracht.

Deze had niet te gaan preeken, maar moest allereerst uitmaken of er in dit geval sprake was van een vreemde of valsche leer.

Zij bevond, dat dit metterdaad zoo was.

En nu deed zij, wat de Kerkenordening haar voorschreef.

Handelde zij hierin volgens Prof. Haitjema verkeerd ?

Dan zou daaruit alleen kunnen volgen, dat Prof. Haitjema het niet met de Kerkenordening eens is, dat die Kerkenordening ook al als offer aan het egale kerkbegrip is opgebrand.

Wij vertrouwen evenwel van Prof. Haitjema iets beters.

Daarom kunnen wij hierin niet anders zien dan een terugdeinzen voor de ©enige konsekwentie.

In het onderhavige geval was de Synode metterdaad geroepen de zuivere leer te handhaven.

Niet te „handhaven" (tusschen aanhaJingsteekens), gelijk Prof. Haitjema als concessie veroorlooft.

te handhaven (zonder aanhalingstee-Maar kens).

Daarin komt juist het koninklijke uit van de kerken, welke in 'Generale Synode bijeen kwamen.

„Ik zal handhaven", het woord van mijn Koning en mijn God.

Dat was het heilig devies van de Asser Synode.

Wij leggen hierop nadruk, omdat Prof. Haitjema haar gemis aan koninklijke houding verwijt.

Nadat hij haar eerst het handhaven, het bij uitstek koninklijke heeft ontnomen, beschuldigt hij haar, dat zij ZOO' weinig koninklijks had!

Hij grondt dit daarop, dat de Synode enkele malen eenige vrees had uitgesproken.

Men hoore hemzelf.

„Welnu, konink 1 ijke fierheid was er heel weinig in de houding van de Asser Synod e. Er is den.laatsten tij'd al herhaaldelijk op geweze'U, dat in 'de overwegingen, die de Asser Synode van hare e'xegetisch-dogmatisdhe Commissie overnam, de vrees zulk een groot e plaats innam. En vrees is w 'e i n i g k o n i n k I ij k. Men vreesde te .Assen zelfs voor vijanden van het Schriftgezag, waar men nog geen spoor of schaduw van ontdekt had. Men ko-n nooit weten: het spook der leervrijheid doemde reed's op in het verschiet. Met een vonnis over'Geelkerken diende nu de troO'Uzetel "van Go'ds Waarheid maar vast g© stevig'd ons). " (Spatiëering van

Wat geantwoord op dit sofisme, dat in zulk — wij zullen het maar zacht zeggen —• onbillijk, liefdeloos sarcasme zich oplost?

AVij zullen er ons to© hepalen Paulus gelukkig te spreken, dat hij niet in de handen van Prof. Haitjema is gevallen.

De apostel war© er O'ngenadig afgeko'men.

In den brief aan de Galaten b.v. geeft hij onverholen uitdrukking aan zijn vrees.

Hij schrijft-o-.a.: Ik vrees voior u, dat ik niet eenigszins te^vergeefs aan u gearbeid heb" (Gal. 4:11).

En: Doch ik wilde, dat ik nu tegenwo'ordig bij u ware en mijn stem mocht veranderen, want ik ben in twijfel over u" (O'f: k weet in betrekking tot u geen raad meer). (Gal. 4:20).

Poei! Paulus, hoe weinig koninklijk!

Maar als men dan bedenkt, dat Paulus dit schreef onder inspiratie van den Heiligen Geest

Zou Prof. Haitjema zijn oordeel maar niet eens herzien ?

De vrees, welke Paulus aan den dag legde, was een bewijs van feeder© zorg.

D'e vrees, . welke de Synode aan den dag legd'e, was evenzeer een teeken van teedere zorg over het erfdeel des Heeren.

Doch hier valt Prof. Haitjema O'us weer in de rede.

Hij miskent juist de teedere zorg dier Synode.

„Het getuigende, het aandringende, het met barmhartigheid bewogen roepen naar Christus was verre in de houding der Asser Synode tegenO'Ver Dr Geelkerken."

Hier matigt Prof. Haitjema zich ©en oordeel aan over wat hij niet weet.

Hier is 'de liefde bij hem zóó ver zoek, dat hij niet onderstellen wil, wat hij toch wel vermoeden kon.

Natuurlijk staat al wat op de Synode verhandeld is, niet jn de Acta.

Maar dit kan toch voor Prof. Haitjema niet verborgen zijn geble'ven, hoe Dr Geelkerken zelf heeft verklaard op de Synode hroiederlijk te zijn ontvangen.

En wat de diskussies aangaat, wij kuiinen Prof. Haitjema verzekeren, dat het „met barmhartigheid bewogen roepen naar Christus" aan de houding der Asser Synode tegenover Dr Geelkerken niet vreemd was.

Wij kunnen dit hierom zoo vrijmoedig zeggen, omdat O'.m. schrijver dezes bij de beraadslagingen in dezen geest heeft gespro'ken.

Het kwam oo'k uit in gebed en in toespraak, waar Dr 'G. zelf bij tegenwoo'rdig was.

En ten laas te werd door d'e Synode nog ©en Commissie benoc'md om èn met Dr Geelkei'ken persoonlijk èn met zijn kerkeraad te .gaan spirekien.

Zij hadden niet in opdracht in diskussie te treden over de materiëele kwestie, maar om er. met warmte; , bewogen door de liefde van Christus, op. aan te dringen, toch geen overijlde stappen te doen, tot liczinning te komeai, zich door Gods Woord en de belijdenis daarop gegrond alleen te laten leiden.

Dan — de betrokken broeder bood de Deputatie (Ier Synode geen gelegenheid daartoe.

Zooveel is er wel gepubliceerd, dat Prof. Hailjema dit alles had kunnen vermoeden.

Zie, Prof. Haitjema, door uw lichtvaardige oordeelvellingen, uw ongegronde bescluildigingen, uw bitter sarcasme, grieft gij hen, die van de Asser Synode deel hebben uitgemaakt.

Dat kixn toch niet in uw bedoeling liggen?

Waarom tracht gij uw Gereformeerde broeders in onze kerken niet beter te verstaan?

Zeker, uw egaal kerkbegrip staat u daarl)ij in den weg.

i\jaar kimt" gij dat niet voo^r een oogenblik ter zijde stellen (of liever nog: het herzien) en u ons kerkbegrip indenken?

Dan zoudt gij toestemmen, dat de Synode niet alleen het minimum heeft gedaan van wat haiar roeping was, maar naar een maximum - heeft gedongen.

Zij volstond er niet mee , , de kwestie" zakelijk te behandelen, maar zij is daai ver boven uitgegaan.

Gij hebt immers gelezen de ernstige preek van Dr de iloor, wel nief op last van de Synode, maar toch in verband met de Synode gehouden?

Gi; i hebt immers gelezen het „G e t u i g e n i s", dat van de Synode tot de kerken is uitgegaan en waarin dezo vermaand werden te blijven bij , , , de eenvoudigheid des geloofs"?

Gij hebt immers óok gelezen den , , üpen Brief", waarin getracht werd de kerken in getrouwheid voor te lichten?

Gelieve ze te herlezen en zeg: wordt hierin mystieke warmte gemist?

Of moeten wij nog citaten aandragen?

HEPP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen