LITERATUUR EN KUNST.

C. G. van As. †

In het midden der vorige week is te 's-Gravenhage, waar hij de laatste jaren woonde, overleden de voortreffelijke christelijke literator G. G. van As, die onder zijn pseudoniem G. Schrijver in onzen christelijken kring alom bekend wa, s.

Sinds lang was hij ziek. Een zwaar lijden, dat gaandeweg zijn karakter sloople, had hem aangegrepen. Aan zijn arbeid had hij zich moeten onttrekken en telkens iets moeten loslaten van het vele werk, waaraan hij zich met zooveel toewijding gaf, tot in zijn ..51ste levensjaar, in den nauwelijks begonnen herfst van het leven, het onvermijdelijke einde kwam.

Aanvankelijk voor het O'Uderwijs bestemd en te Ulrecht, zijn geboorteplaats, op school, ging hij al spoedig een anderen koers en koos zich de journalistieke loopbaan. Hij kreeg een plaats op het redactieburean van een locaal blad en van jongste bediende werkte hij zich door ijver en inzicht spoeidig omhoog. Na eenige jaren trouwen dienst — die voor hem goede leerjaren waren — aan „Het Nieuwe Dagblad" en „De Stichtsche Conrant", werd hij correspondent van het „Algemeen Handelsblad", om in 1908 een leidende positie in de redactie .van „De Nederlander" te verwerven. Jarenlang was hij de schrijver van de .Kameroverzichten in dat blad en, naar de heer Q. A. de Ridder zegt, „de rechterhand" van den hoofdredacteur Lobman. Hij was ook een der bestuursleden van den Journalistenkring en werd om zijn bekwa.amheden zeer gewaardeerd, zóó, dat, toen hij do journalistiek verwisseld had voor het schooltoezicht, het buitengewoon lidmaatschap van dien kring hem werd aangeboden. Sinds • 1920 was hij Inspecteur van het L. O., maar, ofschoon uit de Redactie van „De Nederlander" getreden, hij bleef toch inzooverre aan zijn eerste liefde getrouw, dat hij zijn vaste rubriek in „De Nederlander" hield. En de verzorging van deze „Letterkundige Kroniek" was een van de werkzaamheden, die hij tot het laatst toe bleef vervullen. ^, Zijn couranten lagen soms voor hem", vertelt de Ridder, „en met ontzettend vermoeiende moeizaamheid trachtten zijn vingers noig streepjes te zetten bij passages in de lectuur, waar mogelijk „kopij' in zat".

Zcjo , was Van As met hart en ziel journalist.

Maar naast zijn journalistieke werkzaamheid staat zijn uitgebreide literaire arbeid.

In zekeren zin loopit die met de eerste p'arallel. Want zijn intrede in de journalistiek was eigenlijk tegelijk zijn intrede in de Schrijverswereld. Als vele auteurs (men denke b.v. aan Penning) debuteerde hij met feuilleton-verhalen in-een klein 'blaadje, aanstonds toen hij op zijn redactie-bureau gekomen was. En sindsdien bleef hij schrijven: artikelen in tijdschriften, schetsen, straks grootere verhalen en romans. In „De Jongelingsbode" gaf hij wekelijks zijn bekende brieven; in „Woord en Beeld" schreef 'hij steeds vervolgverhalen; in „Ons Tijdschrift", later in „De Nederlander" plaatste hij regelmatig zijn literaire essays en critieken.

AVie van dit alles iets gelezen heeft, heeft den indruk behouden van goed doordacht en goed gestyleerd werk, dat een - eigen stempel had en, wat betreft de critieken, voortreffelijke leiding gaf. De beteekenis, die het nu verdwenen „Ons Tijdschrift" had, een tien-of vijftiental jaren geleden, toen de christelijk literaire beweging in haar opkomst was, is stellig voor een deel aan Van As' medewerking te danken geweest.

De grootste waarde echter van zijn literairen arbeid is gelegen in de schetsen en romans, die hij gegeven heeft. Ik geloof, dat men niemand onrecht 'doet, als men Van As den besten auteur noemt van christelijk literaire boeken: een roman als zijn „De lichte last" is althans in literair opzicht door geen der later verschenen christelijke romans overtroffen.

We kunnen in een kort artikel als dit alleen maar de titels noemen van de boeken, die Van As geschreven heeft, maar voor velen onzer lezers zal ongetwijfeld het weer-zien van die titels de herinnering wakker roepen aan boeie'ude, dankbaar genoten lectuur, die verrijkenden en verdiependen invloed heeft gehad.

Van As' eerste roman was „Het Eenzame Pad", een verhaal, dat vooral om zijn treffende werkelijkheidsweergave en zijn echt-christelijEen geest de aandacht tro'k van den toen nog niet rijk-bedeelden christelijken lezerskring. Daarna volgden „Ontwapend" en de schetsenbundels „Vage Figuren" en „Hoogtijden". Intusschen was ook uit een jeugdverhaal, dat hij nog vóór zijn twintigste jaar geschreven had, de Ëistorische roman , , Stormgetij" gegroeid, die nog altijd als een der beste historische romans van de latere jaren gelden kan, en was fragmentarisch in „Ons Tijdschrift" de publicatie, begonnen van zijn voornaamste werk „De lichte last".

Querl'do, - de meedoogenlooze criticus, wijdde aan dit boek een uitvoerige bespreking. Hij had zijn aanmerkingen (men leze het artikel maar eens na in den eersten bundel „Letterkundig leven", pag. 210 vlgg), ernstige critiek zelfs op> , de conceptie en de uitwerking, maar hij erkende toch, dat er „veel fijnheid leeft in de waarneming en soms een zeer bekorende verinniging van het geziene"... „De Schrijver doorkijkt de menschen stuk voor .stuk", zoo zegt hij, „en hij doordringt velen tot in de kern" en hij prijst „de zachte en so-ms heel fijne penseeling van kleine scenetjes, de meestal voortreffelijke, zuivere psychologie". En ook Carel Scharte^n, niet minder gezaghebbend öritious, wij'dde aan dit boek een waardeerende recensie.

Men kan veilig zeggen, dat „De Lichte Last" het meesterstuk is van de nieuwere christelijke literatuur, een volkomen literaire christelijke roman, werkelijke christelijfee kunst. Het is Ijekend, dat het boek niet in al de geledingen van onzen christelijken kring met onverdeelde sympathie is ontvangen. Sommigen stoiotten zich aan al te getrouwe realiteitsweergave en aan'een in een christelijk boek „niet voedende" bewoording, 't Komt mij evenwel voor, dat zulk een beoordeeling onjuist is, dat daarbij te weinig gelet is op den christelijken geest van den roman en door enkele détails, die bovendien voo-rtvloeiden uit de getrouwe psychoanalyse der werkelijkheid en alszoodanig uit literair oogpunt zeker niet te misprijzen zijn, de hoofdzaak, het thetische van den roman, uit het oog verloren werd.

Van As' laatste werk was zijn autobiografische schetsenbundel „Jobjes avontuurlijke Jeugd", een boek, dat de uitnemende eigenschappen van den Auteur, dat wat Querido als de verdienste van „De lichte last" aanmerkte, nog eens weer duidelijk' aan het licht deed komen, al stond het boek als literair werk niet zoo hoog als de genoemde roman.. Samen genomen, vormen de romans van Schrijver een belangrijk onderdeel van onze christelijke

literatuur, dal we met dankbaarheid waarJeeren als mee van liet besta, dat we bezitten.

Nog moeten genoemd Schrijvers'•jongensboeken. Ook op het terrein der J3Ugdlectuur heeft deze veel-werker zich bewogen en ons enkele verhalen geschonken, die we onzen jongens en meisjes Ifaarne ter lezing aanbevelen: „De broeders", „De Jongens van de Chib", „Toen MO'Sder weg was", „Het Geiizenhuis", , , Het Zwarte schaap". In 't bijzonder de drie midd }lste van deze verhalen munten als jnigdlectmir uit. Ze doen voor de bij de jeugd populaire boeken van de Vletter en Kees Yalkestein niet onder en zijn, als christelijke boeken, voor ons boven deze te verkiezen.

Zoo gedenken we met dankbare erkenning dezen overledene. Een man, die veel heeft gearbeid en, in een betrekkelijk kort leven, veel heeft mogen tot stand brengen. Een literator van beteekenis, die de christelijke kunst een belangrijke schrede voorwaarts heeft gebracht. Een christen bovenal, die de hem geschonken gaven heeft aangewend om er den Schepper van het schoone mede te dienen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen