De Groen-tentoonstelling te Hilversum.

In de gezellig ingerichte Leeszaal van de Openbare Christelijke Bibliotheek te Hilversum is een tentoonstelling georganiseerd, belangrijk om wat tentoongesteld wordt, maar vooral ook, om de-gedachte, die achter deze expositie staat. We achten haar van zooveel beteekenis, dat we onze gewone wekelijksche boekbespreking onderbrek n, om c/p die tentoonstelling de aandacht te vestigen en er de belangstelling voor te wekken van ieder, die maar even in de gelegenheid is, haar te bezoeken.

’t Is de „Mr G. Groen van ï*rinstererten toons telling"^), de samenvoeging van e; n collectie bescheiden en curiasteiïen, die den vader dor antirevolutionaire partij betref'en en een verzameling van bijkans al zijn geschriiten.

Het belang van deze tentoonsteliing nu ligt allereerst in de gedachte, die er achter staat. Want als er één ding is, waaraan onze kring in dezen tijd behoefte heeft, dan is het aan een klaar besef van de beteekenis, die het leven en de arbeid van dezen onwaardeerbaar-grooten voorganger he ft gehad. Het oudere geslacht, zij, die Groen gekend hebben als tijdgenooten en gctu'gcn zijn gjweest van zijn heroïsme in den strijd voor een heilig levensbeginsel, die hem hebben liefgehad met de liefde, die uit dankbare erkenning ontsp-uit, dat oudere geslacht gaat heen. En er blijft een jongere

generatie, die dat verleden van strifd en zegen niet dan bij overlevering kent en in de genieting van de verkregen zegeningen dreigt te vergeten hen, aan wie ze, naast God, te danken zijn. Groen ïs voor hen een fignur uit het verleden en niet meer, of althans te weinig, de man, wiens grootsche arbeid nog in het heden de rijkste beteekenis heeft. Men is er zich niet van bewust, gelijk de ouderen dat wisten, dat in Groen"s geschriften een onschatbare rijkdom ligt aan materiaal, dat voor den beginselstrijd in het heden nog zijn volle waarde heeft, dat van Groen te leeren valt belijden en beleven, beginselvastheid en belijning en dat een zich verdiepen in Groen's gedachte en in 'de geschiedenis van zijn leven beteekent verheldering van inzicht in de practijk van het leven des geloots.

Daaroim is het noodig, dat onze tijd tot de kennis aangaande Groen wordt teruggebracht en het is een verblijdend verschijnsel, dat allerwege onder ons de Groen-studie wordt ter hand genomen. Er verscheen een nieuwe editie van zijn „Ongeloof en Revolutie", met de uitgave van zijn Brieven werd een aanvang gemaakt, in onderscheiden artikelen werden zijn denkbeelden opnieuw aan de orde gesteld - — alles bewijs, hoezeer men gevoelt de waardij, die in grondige kennis omtrent Groen's beteekenis gelegen is.

Dit besef nu staat ook achter deze tentoonstelling. En dat geeft allereerst haar heur groot belang. Wie deze keurig verzorgde expositie bezichtigt, krijgt een voortreffelijken indruk van den persoon en het werk van Groen; de papieren, de isescheiden, de brieven, die hier uitgespreid liggen vertellen, welsprekend in hun soberheid, wie Groen is geweest en wat groote dingen God door hem heeft gedaan. , , Het zijn" om een woord van Groen zelf te gebruiken, , , de herinneringen, de verhevene herinneringen, die verbonden zijn aan dat st'hijnbaar niets beteekenende, die de verbeelding wieken doen aanschieten, die het gevoel in vlam zetten". Door een brief, dien men daar voor zich ziet, een officieel stuk, dat van Groen's hoogen staat getuigt, de gansche serie geschriften, schiet inderdaad de verbeelding wieken aan; men, gaat (iroen zien als staatsman, geleerde, vriend, echtgenoot, bovenal als „Evangelie-belijder', als. Christen, wien bij zeldzame grootheid van geest, kenmerkte een schier kinderlijke eenvoudigheid van hart. En men heeft een les der historie gehad, onvergetelijk.

Met groote toewijding is op deze tentoonstelling samengebracht, wat een beeld geven kan van Groen en zijn werk. We kunnen niet alles opsommen, wijzen slechts op enkele dingen. Eerlang zal een volledige catalogus verschijnen van alles wat hier geëxposeerd is geweest en dan heeft elke belangstellende een compleet overzicht.

Allereerst liggen er een aantal stukken, die heenwijzen naar Groen's jeugd: keurig geschreven schoolwerk, een proeve van Dermouts catechisatieles, getuigschriften van de Nutsschooi, die hij bezocht. Voorts het testimonium van de bekroning zijner prijsvraag-verhandelingen, zijn beide doctorsbullen, zijn aanstelling bij het kabinet des konings. Een merkwaardig specimen van deze rubriek is vooral de „Excerpta Borgeriana de Historia Philosophiae", Groen's dictaat van het college van Prof. Borger, dat proeve is van de zorgvuldigheid, om welke hij reeds in zijn studententijd bekend was.

Dan komen de brieven, van zijn vrienden, van en aan officiëele personen, een pracht-collectie portretten, waaronder zeer zeldzame, een aantal f.amiliebeschoiden en enkele benoemingsstukken (ridder Ned. Leeuw, Commandeur Ned. Leeuw, Staatsraad in buitengewonen dienst).

Onder deze tentoongestelde brieven nemen een bijzondere plaats in, die, welke tot de collectie Wormser behooren. En, als we. daarvan iets meer zeggen, is het, om eventueele bezoekers vooral op die brieven opmerkzaam te maken. Ze zijn meest van de hand van Groen's .vrouw, de edele, eminente Vrouwe vaiji der Hoop van Slochteren, die door haar krachtig geloof en alles-overspannende liefde, de teerheid van haar hart en den adeldom van haar karakter van zoo onschatbare beteekenis is geweest; in en voor Groen's leven. Niet zonder reden heeft AUard Pierson gezegd, dat „Groen is gekomen, waar hij is gekomen, aan een vrouwelijke hand".

’t Opmerkelijke van deze brieven is, dat ze 'Mevr. Groen's mededeehngen bevatten aan den trouwen vriend Wormser, over Groen's laatste levensdagen. Eu dan straalt er in haar geloofskracht, die glanst over de donkerheid van den dood. Treffend b.v. is wat ze schrijft, na Groen's heengaan: „'t gemis is zoo groot, maar heerlijk en helder 't uitzicht. Gods hulp en genade zullen niet ontbreken, waar wij die in 't gevoel van behoefte waarlijk zoeken". En een sprekend getuigenis van haar groote liefde, maar ook van haar rijk geloof in den brief, die de tijding van Groen's sterven bevat; „Heden overleed mijn dierbare echtgenoot , in het onwrikbaar geloof aan izijn Heer en Heiland, wien hij zijn leven gewijd heeft. De scheiding eener echtverbintenis vau 48 jaren met zulk een man vervult mijn ziel met diepen rouw^ Alleen de troost des Evangelies en de hope eener zalige hereeniging lenigt mijne smart....”

Hier, bij' deze verzameling brieven, is Tiet vooral, dat de verbeelding vleugelen aanschiet, want in de stille beschouwing van deze vergeelde papieren gaat voor den lezer Groen's rijke leven stralen in eeu.wigheidslicht en leert men verstaan, welke de bron is geweest van zijn kracht, temidden van miskenning en teleurstelling

Op een afzonderlijke tafel liggen Groen's uitgaven. Behoudens enkele onuitgegeven stukken is de gansche serie compleet en, omdat zooveel mogelijk is getracht, ook de verschillende drukken der boeken en brochures samen te brengen, is 'deze collectie een beteekenisvolle verzameling. Niet het minst door de catalogiseering van deze groep zal de tentoonstelling blijvende waarde hebben. We vonden er enkele zeldzame edities, p.m. het Register op Groen's Handboek van A. J. van Lummel en de kantteekeningen van , , Mr C..." Door de medewerking van velen is deze mooie verzameling tot stand gekomen.

De vermelding van dit alles — zij het vluchtig - -moge voldoende zijn om te bewijzen, wat we zeiden aan 't begin van dit artikel, dat de tentoonstelling óók belangrijk is, om wat tentoongesteld wordt. Zoowel voor hen, die zich met de Groen-studie bezig houden, als voor degenen, die als algemeenbelangstellenden komen, is hier veel te zien.

Niemand minder dan onze eminente Groen-kenner, Prof. Mr D. P. D. Fabius, heeft deze tentoonstelling bij het antirevolutionaire volk ingeleid. Hij deed dat in een kort, maar veelzeggend woord, dat we hier overnemen, óók, omdat het zoo precies de beteekenis van de groote Groen-figuur in het licht stelt.

Groen van Prinsterer's leven, sinds hij zich had aangesloten bij de , , sekte", die „overal tegengesproken" wordt (Handel. 28:22; , is een martclaarslijden, een kruisweg geweest. Een , , Hollander van top tot teen", zooals van hem Cieneraal Knoop getuigde; aan wien niets on-Nederlandsch was, dan zijn Fransche voornaam alleen, gelijk Mr Levy verklaarde; geloovig Christen; van harte verknocht aan het Calvinistisch beginsel, dat volgens 'F ruin den Nederlandschen Staat heeft gesticht; man van schitterende bekwaamheid, op wien reeds vóór zijn 25ste levensjaar het oog voor twee hoogleeraarszetels was gevestigd; staatsman van fijnen aanleg en zeer edel karakter; — deze man wordt immers in vereering omstuwd, in liefde gedragen, althans door alle "Nederlandsche christenen, die zich geesteskinderen van de Hervorming noemen'! S; |j£j; te

Hoe anders 'het geweest is!

Als een esnzarne heeft hij geworsteld. Als „vreemdeling" voelde hij zich, nog aan het einde zijns levens, in zijn Vaderland.

Ook heeft hij zich zijner armoede niet geschaamd ; die veeleer uitgestald voor aller oog.

Thorbeeke had eene school gevormd; maar hij? Zelfs had hij niet eene partij gesticht. Zijne geschriften vonden geenen aftrek. Hun inhoud werd zelfs door de Christelijke pers niet doorgegeven. Zelfs in Christelijke kringen was het vaak, alsof men beducht was voor zijnen naam.

Nochtans wist hij, dat de breedere Christelijke kringen ééns geestes met hem waren. Naar hen ging dan ook uit de liefde van zijn hart. „Het orthodoxe Volk (grootendeels door de vreeze Gods voor het veldwinnend ongeloof tot dusver onbruikbaar) is mij" — zoo schrijft hij in roerenden eenvoud — „waar ik getrouw was, nooit ontrouw geweest".

In de verwakkering van „dat Volk, van d i e 1 u i", veelszins schapen zonder herder, ligt nog, onder God's zegen, alleen hope voor Nederland. Daartoe drage ook deze tentoonstelling bij.

En die vrucht kan zij ook opleveren, want — 't is een woord van Groen zelf als hij spreekt over beroemde vaderlanders — , , ... de grootheid, blijkbaar in daden en geschriften, behoeft niet onbekend voor ons te zijn en, als wij ze kennen, dan staat er voor hen een duurzame gedachteniszuil opgericht in onze dankbare harten. ...”

') Van 18 Juni tot 14 Juli, Havenstraat 71, geopend eiken werkdag van 2Vs—5V2 en van 7—10.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen