3 Augustus 1878.

Op 3 Augustus 1928 is het juist 50 jaar geleden, dat de Commissie voor het Volkspetionnement met den grijzen Elout van Soeterwoude aan het hoofd, in het paleis op het Loo aan Z. M. den koning Willem UI overhandigde het , , Smeekschrift aan den Koning om een School met den Bijbel".

In heel ons land moeten die belangrijke dagen met haar gewichtige gebeurtenissen nu in de herinnering worden teruggeroepen. Het was een uitnemende gedachte van de Unie „Een School met den Bijbel" door Ds J. C. Rullmann een geschriftje te laten vervaardigen met als onderwerp: Het Volkspetitionnement van 1878.

Ik geef er hier iets uit, m^t de bedoeling om te priickelen tot lezing van het geheel:

, , Het waren nieuwe Geuzen, School-geuzen. Om 1 uur verzamelden zij zich dien gedenkwaai-digen middag van Zaterdag 3 Augustus in het hotel „De Keizerskroon" van den heer Bloemink, aan den ingang van de Loolaan, die ten Paleize voert. Geklee: ! met zwarten rok, wittie das en witte handsphoenen begaven de Schoolgeuzen zich om half twee te voet in optocht naar het Paleis. Zie, daar schrijden ze voort, twee aan twee, terwijl een rijtuig met de aan te bieden folianten naast hen rijdt. (Deze 19 folianten, in groenlederen banden met vergulde titels, bevatten de handteekeningen ' van 304.000 voorstanders van een School met den Bijbel, voorts een Register en de adressen van de Kerkeraden.) Aan het ijzeren hek voor het Paleis gekomen, houdt het rijtuig op en krijgt elk zijn portefeuille onder den arm.

De grijze.Elout gaat ditmaal niet vooraan. Hij heelt zich reeds tevoren naar het Paleis begeven, om als hun voorzitter hen op te wachten. Ten Paleize gekomen, wordt . de Deputatie' binnen gelaten in de zoogenaamde „blauwe kamer", links als men het paleis inkomt. Het is e'en zeer ruim en deftig vier kant vertrek. Middenin bevindt zich een soort cirkelvormige sofa, waarvan de rugleuning in 't midden zich als een zuil verheft. De cirkelvormige zitting en de zuüvormige rugleuning zijn beide met zijfluweel bekleed.

Rondom dit meubelstuk stonden de beide commissies geschaard in den vorm van een driekwart cirkel. De Koning liet nog 6 a 7 minuten op zich wachten. Niemand sprak een enkel woord. Elk stond met zijn boekdeel onder den arm en zag eens rond in de vorstelijke kamer, wellicht met de bede van Nehemia, dio hij deed, terwijl hij bij den Koning diende en die door God van den hemel zoo goedgunstig verhoord werd. Eindelijk, daar was de Koning.

Zijne 'Majesteit kwam de kamer binnen in burgerkleeding en groette met een vriendelijke buiging in verschillende richting. De leden der Deputatie bogen zeer diep, zooals het voor een koning betaamt. Z. M-, die zijn oog vlug over geheel den kring liet gaan, wendde zich, instee van naar de Commissie voor het Volkspetilionnement, eerst naar de Kerkeraad-Commis-'i, . si.e» Hierdoor kwana 'Ds van Son, die er natuurlijk

op gerekend had het laatst te spreken en daa een woord van adliaesie aan wat reeds gezegd was, wel wat in ongedachte positie. Het was echter niet fian hem te merken.

Hij: sprak den Koning op waardige wijze en op kalmen, maar ernstigen toon aan, en legde de bede van meer dan 400 kerkefaden der Hervormde, Christelijk Gerelormeerde en and& re gemeenten'aan 's Koning hart: dat Z. M. naar de bede van die duizenden en honderdduizenden mocht hooren, die zoo aanstonds, bij monde van den Voorzitter der Commissie voor het Volkspelitionnement, het woord tot Z. 'M. wenschten te richten.

„Om , „eene School met den B'ijbel", Sire, voor de kinderen der Kerk, voor 't meerendeel eenmaal in den Doop cl on Drieöenigen God toegewijd, loopt zulk een groot deel van de bevolking Uws Konjnkrijks Uwer Majesteits troon aan."

Ia dien trant sprak Ds van Son, kort, maar zeer goed. Daarna hield Elout een rede van 20 il 25 minuten, een meesterstuk wat inhoud, vorm en toon betreft. Men vindt die in het boekje van Ds Rullm^ann woordelijk afgedrukt. De rede maakte op den Koning blijkbaar een diepen indruk. Bekend is, dat hij antwoordde o.m. met de woorden: „Tk weet het, het betreft de toekomst van ons lieve. Nederland, het betreft het geluk van 'onze dierbare kinderen". Men weet ook, dat loch' Kappeyne den Koning wist te bewegen tot het teekenen van de Wet op den 17en iVugastus.

Hiervan wordt in de circulaire, die in 1879 de eerste Uniecollecte moest voorbereiden, het volgende gezegd:

„En toen nu desniettemin Kappeyne den arren moed, ja den overmoed had, om, tegen dat alles in, desniettegenstaande den 17en Augustus den Koning tot uitvaardiging van die schandelijke Wet in constitutionoelen zin te noodzaken, en te noodzaken, na indiening van een rapport, , dat tot liet eind onzer historie een hoon zal blijven voor al wat eerbiedwaardig is en een monument dient te heeten der meest trotsche hoovaardij, • .-

toen ja, toen hebben onze mannen, in Gods kracht, den moed gegrepen, om zich op dien hoon met het eenige wapen te wreken, dat den Christen geoorloofd is, t.w. met het besluit om daden der liefde te doen.

Had Kappeyne dien 17en Augustus door zijn ellendig contraseign op ons historieblad geschandvlekt, — • wij zouden dien 17en Augustus weten te wijden en te heiligen.

En daarom besloot al wat den toon geeft in onze kringen, om, tot op het jaar dat de verlossing onzer scholen aanbreekt, door heel het land dien 17en van Augustusmaand gaven te vragen en gaven aan te brengen voor den bloei van de scholen, die er staan en voor den bouw van de scholen, die er komen moeten!

Broeders! het is thans voor het eerst, dat we aan dien 17en Augustus toekomen! Laat er dan nu ook trouw aan onze belofte wezen en doen we elk op onzen post en in den kring onzer roeping dat woord der eere gestand!"

Na de wet-Mackay (1889j werd de collecte, in plaats van een protest tegen de wet van 1878: „een voortdurende dankbare herinnering aan het Volkspeütionnement van 1878". Na 1890 is de officiëele collectedag 3 Augustus geworden, d.i. de dag, waarop het Petitionnement aan Z. M. Willem III werd aangeboden.

En zoo staan wij dan nu voor de 50e Uniecollecte. Welk een kracht van hefde, offervaardigheid, toewijding, beginseltrouw, heeft zich in die eenvoudige collecte reeds uitgesproken. Moge zich al hier en daar de vraag hebben voorgedaan, of na de wet van 1920 die collecte nog wel noodig was, de overgroote meerderheid van onze voorstanders van Christelijke Scholen heeft dezen historischen stroom niet laten afleiden door een enkele practische overweging, die liever de gaven inhield. Trouwens, wie bedenkt, dat de Unie-collecte moet dienen, om de Unie „Een School met den Bijbel", de zoo nuttige organisatie van de Locale Comité's, op de been te houden; wie weet, dat er geld noodig is voor de Oud-Strijders, die de hitte van den strijd hebben doorgemaakt en nu zonder of met een zeer laag pensioen zich moeten behelpen; wie weet, dat op menige plaats nog schulden, m.oeten worden betaald, boventallige onderwijzers, vakonderwijzers of assistenten moeten worden gehouden, om het onderwijs op het noodige peil te houden, bewaarscholen en scholen voor buitengewoon onderwijs moeten worden gesticht en onderhouden; die zal begrijpen, dat onze 50e Uniecollecte naast haar historisch ook nog een practisch recht van bestaan heeft en die zal medewerken, dat haar bedrag opgevoerd wordt tot een vroeger onbekende hoogte. Waar hier en daar de schoolstrijd weer gevoerd werd met de oude felheid, nlag heel het land wel eens zien, dat in onze kringen de liefde voor onze scholen nog paraat, de van ouds bekende offervaardigheid nog gaaf is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen