GRONINGER BRIEVEN

Amice frater.

Twee wonderlijke feiten verdienen dubbel onze aandacht in ons nog steeds ietwat chaotisch leven.

Het eerste is, dat onze , , Omroepgids", het orgaan van de Ned. Christelijke Radiovereeniging, nadat tot ons genoegen twee nummers waren verschenen, verboden werd. Men zegt, dat ook andere organen van dien aard hetzelfde lot ondergingen. Verboden — wegens papierschaarschte.

Mij wordt bericht, en dat is het tweede, dat ergens in een onzer gemeenten het kerkblaadje van de vrijgemaakte kerk verboden werd. Het gezag oordeelde, dat men aan het s'ynodale blad genoeg had. Verboden — wegens papierschaarschte. Ja, dat zei de Duitscher ook, en zelfs met geen andere woorden.

Er moet nog een( wonderlijk feit bij.

Onze ministerpresident heeft voor de radio een verklaring afgelegd van hetgeen de regeering omtrent de radio-vereenigingen deed. Er zal voorloopig maar één omroep zijn. Velen meenen, dat dit nooit anders moet worden. Want zoo las ik in het „Vrije Volk", het orgaan van de sociaal democraten: er zijn christenen die nog spreken van antithese, en dus een eigen partij willen, maar die zoo doen stellen zich buiten de volksgemeenschap.

Dus één omroep, maar in een commissie zullen de verschillende groepen vertegenwoordiging vinden.

Alles mooi en wel, zou ik den minister willen toeroepen, maar er is toch een wet, die de positie der radiovereenigingen regelt en haar rechten bepaalt?

Het antwoord zou misschien zijn; wij leven per noodwet.

Want het is, alsof er geen grondwet meer is en alsof alle wet op zij gezet wordt. Het is alles noodwet voor den tijd van overgang. Wie zucht hier niet: 'k wou, dat die maar overging.

Herhaalt de historie zich hier? Zij het dan ook met eenige verandering?

Het is met een geslacht, dat Gods oordeelen niet verstaat altijd weer gelijk. Als het oordeel is weggetrokken, als de storm van oorlog en revolutie eerst wat is uitgewoed en God de Heere tijd tot bezinning geeft, keert de oude hoogmoed terug. Men zal nu beter oppassen en van de aarde een soort paradijs maken. Nu zal alle onrecht verdwijnen. Nu staat het sociale vraagstuk voorop.

Zoo was het ook na den vorigen wereldoorlog.

Vooraf groot kabaal over den heerlijken cultuurvooruitgang; toen een hoofdschudden: wat beteekent toch die cultuur, of liever nog: en dat alles na zooveel eeuwen christendom; daarna zette de humanist zich weer op den troon, en zei: en nu ga ik alles goed maken. Maar — men had in 1918 nog eerbied voor de wet.

Het was nog de rede, die goede wetten maken zou, en de wet, die het leven in orde zou brengen. Het rationalisme was nog niet dood.

Thans gaat het gelijken gang.

Wij mogen zeker wel zeggen dat de calvinist zich in de dagen van verzet niet onbetuigd heeft gelaten. Maar nu de vrede daar is gaat de humanist weer zijn troonzetel innemen en zegt: en nu alle strijd en oneenigheid weg. Nu alles één, ik zal mij ook verbeteren en christelijk worden. Het sociale vraagstuk voorop. Een paradijs wacht ons. Alleen de tijdgeest is irrationalistisch. Het nationaal-socialisme en facisme, booze vruchten • dezer strooming, mogen terneergeworpen zijn, de tijdgeest bleef dezelfde.

Nu niet de rede, maar het leven. Nu niet de vastheid eener wet maar de noodwet, de improvisatie, het plotseling grijpen van wat noodig werd. De wet voor de concrete situatie of het oogenblih. Ook niet meer dat parlement, het woord, maar de daad. Hoewel er geen praatzieker menschen zijn dan die daadmenschen.

Gevoelt gij nu niet, wat ons volk allereerst in deze gevaarlijke dagen noodig heeft? Verdediging onzer constitutioneele vrijheden en rechten.

Waar Groen voor vocht, die zeide: de calvinistische reformatie is grondslag en waarborg dier vrijheden en rechten. Daar streed Kuyper voor, die Groens these schitterend verdedigde in zijn bekende werk met dezen titel. \

Misschien zegt men: maar kijk dan eens naar Engeland, waar, naar men zegt een geruischlooze revolutie plaats had en Labour den conservatief versloeg. In Engeland nu het socialisme. Hoe wordt het daar dan met de constitutie?

Alsof het Engelsche volk deze dingen zou verstaan, zooals dat hier op het continent het geval is.

Ik zeg: het is het Engelsche volk in dit alles te doen om handhaving van zijn constitutioneele rechten en vrijheden. Het • doet dit op zijn eigen wijze. Het heeft een politiek genie, dat alle volken het mogen benijden.

Atlee heeft uitgesproken wat den Engelschman thans beweegt. Hij zei: Churchill is goed voor den oorlog, niet voor den vrede.

Het Engelsche volk is altijd vuurbang geweest voor een overwinnend leger en voor een generalissimus. Het zou er nooit aan denken Churchill maarschalk te maken.

Het 'wil oorlog voeren, als dat noodig is, en is zijn generaals dankbaar als de overwinning werd behaald. Maar na zulk een overwinning moet het leger weer weg. Wij willen, zoo zegt de Engelschman het dan, den hoed niet afnemen voor het ministerie van oorlog.

En het wil zijn constitutioneele vrijheden en rechten zuiver bewaren, al stelt het ook geen prijs op een geschreven grondwet.

En nu wordt aan de verandering thans het woord socialisme gegeven, omdat men in Engeland niet altijd bang is voor de woorden, die het continent gaarne bezigt. Men moet immers twee dingen doen; Rusland tot

vriend houden, en tevens zorgen, dat Duitschland weer op den been komt. Laten wij maar eens afwachten, wat er gebeurt.

Maar van een revolutie in Engeland is geen sprake. Het is weer, als Burke placht te zeggen, toen de Amerikaansche kolonisten tegen het moederland opstonden. Het was in de dagen van de Fransche wijsgeeren in het laatst der achttiende eeuw en Jefferson en Franklin waren nog al van dat wijsgeerig hondje gebeten. Burke zei: zij zeggen te strijden voor de rechten van den mensch. Zij bedoelen alleen maar de rechten van den Engelschman.

Wij mogen echter wel voorzichtig zijn.

Hier op het continent van Europa gaat het nu om het al of niet behoud van de constitutioneele goederen, die de vrucht zijn van de Calvinistische reformatie. Zoo leerde Groen hef ons. Zoo verdedigde Kuyper het.

Dat is het voorname punt in onzen politieken strijd van vandaag.

En nu is het toch waarlijk bedenkelijk, dat men in onze kringen allerwege roept om vereeniging van alle protestantsche christenen, zonder dat men eerst zorgt de basis, waarop wij moeten staan, goed onder de voeten te hebben. Alsof eenheid en niet gehoorzaamheid het eerste was, wat van ons gevraagd wordt.

Nu is het bedenkelijk, dat terwijl de revolutie in haar gevaarlijksten vorm, n.l. die van een water-en-me!ksocialisme, van een zoetsappig humanisme tot ons komt, wij niet meer antirevolutionair mogen heeten, maar christelijk nationaal; naar mijn innige overtuiging een' Hinken stap terug, en niet op den goeden weg vooruit.

Eendracht van alle belijders van den Christus is noodig, zeer zeker. Maar wij moeten wel weten, waar het thans om gaat; wat allereerst aan de orde is. Tegen welke gevaren wij den strijd hebben aan te binden.

En zoo kom ik terug op de twee feiten van het begin.

Ik neem dat van den kerkstrijd.

Het blaadje van de vrijgemaakte kerk verboden.

En zou het synodale deel zich daarin verheugen, of zelfs daartoe dringen? Dat zou beteekenen, dat wij de kern van onzen politieken strijd, die voorop is vrijheid van het woord, niet meer zouden verstaan.

Maar des te meer moeten wij het woord van Groen weer, haast eiken dag, zooals hij het ook deed, doen hooren: de Calvinistische reformatie grondslag en waarborg onzer constitutioneele vrijheden.

Met hartelijke groete en heilbede uw toegenegen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen