Valsche leer

De term „scheurmaking" is in de onrechtvaardig gevelde vonnissen van den jongsten kerkstrijd schering en inslag. Maar het ging allereerst om de vraag van ware of valsche leer. Daarover ontbrandde immers de zware strijd? Het ging om het bevel der synode tot binding aan haar formules, b.v. inzake het „houden voor wedergeboren". Het herleiden van deze kardinale kwestie waarin het kerkbederf zich duidelijk heeft afgeteekend.

Intusschen is toch wel gebleken, dat dé beschuldiging van valsche leer, zooals de synode die in .de kerken had ingedragen, haar werk heeft gedaan. De herinnering daarom blijft spreken in allerlei dwaze beweringen, die tot op vandaag de ronde doen in den synodocratischen kring. Maar ze bhjft ook bewaard in de vonnissen, die geveld zijn in den tijd, toen men bezwaarden naar de keel vloog, wanneer ze ronduit verklaarden dat ze de leer der synode onschriftuurlijk achtten.

Een voorbeeld daarvan is ons bekend uit O e nk e r k. Daar had ouderling D. Elzinga een uitvoerig bezwaarschrift ingediend, waarin hij de beslissing van 1905 nauwkeurig uit de acta vergeleek met die van 1942, en zich als volgt uitsprak: „De doop vril ik dus beschouwen als de verzegehng van Gods beloften, waarop ik pleiten mag voor de opvoeding van mijn kind. Elke doop wil ik dus beschouwen* als een echte Doop, die tot in eeuwigheid beteekenis heeft, hetzij ten voordeel, hetzij ten oordeel. Wie dit anders belijden 'wil, het zij zoo, maar gun mij de vrijheid mij te houden aan Gods Woord en dat niet alleen voor mijzelf, die vrijheid wil en moet ik houden ook in mijn ambtelijken arbeid in het midden der gemeente".

Toen de kerkeraad met de bespreking van dit stuk bezig was, stelde de voorzitter, ds de Walle, den eisch, da; t br. Elzinga een passage zou terugnemen uit den aanhef van zijn bezwaarschrift, en wel deze, dat ons „een nieuw juk op de hals wordt gelegd en in navolging van de bezettende macht ons Gereformeerde volk de leervrijheid binnen bepaalde grenzen wordt ontnomen en 't ons zelfs verboden wordt van tegenovergestelde meening uiting te geven. Dit is op zijn zachts uitgesproken Roomsch, de paus — de Synode — bidt voor ons, denkt voor ons en - speekt voor ons".

Br. Elzinga weigerde, dit terug te nemen. Op een volgende vergadering werd hem de deur gewezen, en na een breede bespreking moest hij antwoorden op enkele vragen: of hij nog steeds die woorden uit zijn bezwaarschrift handhaafde; of hij bleef bij zijn verklaring, dat hij van zijn gevoelens niet langer zwijgen kon; of hij had meegewerkt aan verspreiding van bezwaarde lectuur; of hij aan bepaalde personen inlichtingen had verstrekt en pressie had uitgeoefend tot vrijmaking; en waar hij had gekerkt, toen zijn plaats tweemaal onbezet was gebleven. Zijn antwoorden waren kort en openhartig (op de eerste twee vragen: „ja"; op de derde: „ja, deze week"; op de vierde: „neen"; op de laatste: „bij ds Waagmeester te Murmerwoude"). Daarop wed hem het H. Avondmaal ontzegd, en tevens tot voorloopige schorsing besloten. Diezelfde week werd met medewerking van ds Pel en drie oudelingen van Suawoude een definitief schorsingsvonnis geveld in de volgende woorden:

„De kerkeraden der Geref. Kerken van Oenkerk en Suawoude in gecombineerde vergadering bijeen op Zaterdag 28 Juli 1945, verklaren (bij dezen) dat zij met diep leedwezen zich hebben genoodzaakt gezien broeder Dirk Elzinga, ouderling in eerstgenoemde kerk, te schorsen in zijn ambt voor den tijd van zes maanden met ingang van den dag van heden en wel op grond van valsche leer en openbare scheurmaking in de kerk des Heeren (Art. 80 K.O.).

Ze hebben bovengenoemd besluit genomen onder biddend opzien tot God, in gebondenheid aan Zijn Woord en aan de behjdenis, met Tnachtneming van de kerkelijke bepalingen, met de hartelijke begeerte dat het den Koning der kerk behagen moge den betrokken broeder van de dwaling zijns weg terug te brengen".

Zoowel het vonnis als het naschrift is de moeite waard. Men ziet: het is alles geschied naar Gods Woord en de belijdenis ! Of was het maar een klakkeloos napraten van wat de synode had voorgezegd?

Een nog sprekender voorbeeld van de aantijging der valsche leer is bekend uit B a a r n. Het vonnis behoeft geen toelichting; het is welsprekend in zijn soort:

„De Kerkeraden van de Gereformeerde Kerk van Baam en van Soestdijk, in gecombineerde vergadering bijeen op Dinsdag 4 September 1945, te Baam,

a. KENNIS GENOMEN HEBBENDE van een verklaring der Broeders G. Th. Koning, G. Visser, G. van Wijnen, allen Ouderlingen, en van R. Andriessen, Diaken van de Gereformeerde Kerk van Baarn, d.d. 28 Augustus 1945, waarin zij uitspreken:

„Wij moeten U thans meedeelen:

diaJt^het ons niet mogelijk is ons t e co nformeeren a an de 1 e e r b e-sluiten 1942 inzake het genadeverbond.

• Wij gelooven niet dat Gods Woord, eischt dat het zaad des verbonds voor wedergeboren is te houden. Wèl dat al die kinderen in Christus geheiligd zijn. Wij moeten daarom verwerpen de binding aan die besluiten en alle schorsingen en, afzettingen die op grond van die verwerping plaats vinden".

b. OVERWEGENDE,

Ie. dat deze Broeders door hun verklaring in strijd komen met de leerbeslissing der generale Synode van 1905, toen zij uitsprak dat „volgens de BELIJDENIS onzer kerken, het zaad des verbonds krachtens God? belofte is te houden voor wedergeboren en in Christus geheiligd, totdat enz.".

2e. dat deze Broeders derhalve in strijd komen met hun onderteekening van de BELIJDENIS onzer kerken, toen zij hun ambt aanvaardden, welke onderteekening de belofte inhield, deze behjdenis der kerken, aldus in 1905 geïnterpreteerd, te zullen verdedigen, voorstaan en leeren, terwijl zij nu verklaren deze belijdenis 'te verwerpen,

c. BESLUITEN:

Ie. op grond van artt. 79 en 80 D.K.O. (valsche leer of ketterij) de Broeders G. Th. Koning, G. Visser, G. van Wijnen en R. Andriessen voor den tijd van drie maanden, ingaande 4 September 1945, te schorsen in hun diensten, resp. van ouderling en diaken van de Geref01 meerde Kerk van Baam, met de bede, dat zij zich van deze dwaalleer alsnog bekeeren,

2e, van dit besluit mededeeling te doen aan de betrokken Broeders, ' en door openbare voorlezing van den kansel aan de gemeente".

Dit vonnis was gedateerd 5 Sept. 1945. Nog dezelfde week volgde een nieuwe wandaad: een vonnis van afzetting. Hier volgt het:

„De Kerkeraden van de Gereformeerde Kerken van Baarn en van Soestdijk in gecombineerde vergadering bijeen op Zaterdag 8 September 1945, te Baam,

KENNIS GENOMEN HEBBENDE van een gedmkt schrijven de Broedes G. Th. Koning, G. Visser, G. van Wijnen en R. Andriessen, geschorste ambtsdragers van de Gerefomeerde Kerk van Baam, welk schrijven gericht is aan de leden der Gereformeerde Kerk van Baarn, waarin zij verklaren hun schorsing niet te aanvaarden, en waarin zij zichzelf tot wettigen Kerkeraad van de Gereformeerde Kerk van Baarn proclameeren.

op grond-waarvan zij de leden der gemeente oproepen, om zich onder hun opzicht en tucht te bUjven stellen, en Zondag 9 September samen te komen in afzonderlijke kerkdiensten, waarin voorganger zal zijn' Ds M. de Goede van Utrecht, predikant bij de zgn. „vrljgexnaakte" kerk aldaar,

OVERWEGENDE, dat deze Broeders zich daardoor schuldig maken aan de zonde van openbare scheurmaking, ,

BESLUITEN, op grond van artt. 79 en 80 D.K.O. de Broeders G. Th. Koning, G. Visser, G. van Wijnen en R. Andriessen, met groote droefheid, uit hun ambt. resp. v£in Ouderlingen en Diaken te ontzetten, en daarvan mededeeling te doen aan de betrokken Broeders en aan de Gemeente".

Let wel: dit gebeurde niet in de benauwde laatste maanden van den oorlog, toen de contactmogelijkheden miniem waren, maar in Sept. 1945. Toen was er alweer een synode bijeen geweest, in Aug. daaraan voorafgaande; - en daar was breedvoerig gehandeld over allerlei bezwaren (de al weer bijna vergeten 16 punten werden daar opgesteld). De kerkeraden van Baam en Soestdijk wisten wel, wat zij deden; zij hebben hun synode goed verstaan, en trouw nagevolgd. En dan vandaag te moeten hooren: de geschorsten en af gezetten hadden eerst in appèl moeten gaan! Alsof niet sinds 1943 jaar op jaar alle bezwaren waren afgewezen, en het kerkverband daarmee pertinent was gebonden aan de leeruitspraken van 1942

Trouwens, kort na het voorgevallene in Baam werd Ds Veltman te 's H e r t o g e n b o s c h als volgt gevonnist:

„De kerkeraad der Gereformeerde Kerk van 's Hertogenbosch, in vereeniging met die van Tilburg,

vaststellende dat Ds H. Veltman zich niet wil confomxeeren aan de leerultspraken der Generale Synodes van 1905, 1942 en 1943 inzake het verbond der genade en hij blijkens de door hem afgelegde verklaringen niet de daaruit voortvloeiende schorsingen en afzettingen de facto wil aanvaarden;

overwegende, dat h-ij zich alzoo schuldig maakt aan het leeren van valsohe leer en het bedrijven van openbare scheurmaking;

besluit heni op grond van artt. 79 en 80 K.O. te schorsen in zijn ambt als D. d. W. totdat de classis zal hebben geoordeeld hoe nader met Ds Veltman zij te handelen".

Dit besluit is gedateerd 15 Oct. 1945. Ook hier: valsche leer en openbare scheurmaking. Waarom? Omdat de gevonniste zegt, dat hij de leer van 1905—1942 niet terugvindt iti de Schrift en de drie Formulieren.

Leert zoo iemand een valsche leer?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen