Buitenland.

Denemarken. In het jaar 1908 werd in Denemarken veel doorworsteld. Menige bank staakte hare betalingen, het gevolg was een werkeloosheid "ie tot op den huldigen oogenblik voortduurt. Bij al die ellende kwam nog den 8 iten September uit, dat de Minister van justitie Alberti opeet manier bedrog gepleegd bad, welke een gewetenloosheid zonder wedergade openbaarde. Reeds hng had de partij die door de gebroeders B'andes geleid werd, spottend over de veranderde zedewet gesproken en was de „Uebermensch" van Nietzsche als ideaal voorgesteld. Na kwam het aan het licht waarheen intellect zonder geweten leidt, wat er van de zedelijkheid wordt als ze niet wortelt in de religie.

Het is eigenaardig dat de men^ch geneigd is^ een gebod Gods aan te nemen wanneer zijn geldbuidel aangetast wordt. Doch wanneer ni ts meer heilig is, waarom zou dan anderer oezit ons heilig zijn?

Wat eenmaal J. P. Jakobson voorspelde omtrent een gouüen eeuw der liefde tot den naaste, die aanstaande zijn zou, is gebleken een valsch ideaal, te zijn. Deze beweerde dat wan neer de groote stroom der liefde, die tegen woordig nutteloos naar God omhoog steeg, zich uitsluitend naar de aarde bewoog en bewerkte dat alle schoone menschelijke eiger schappen ec daden met liefde vervuld werden, een tijdperk van geluk zou aanbreken gelijk nog niet was beleefd. Maar sedert zulke denkbeelden hoofden en hanen vervulden, werd de zedelijke toestand van het volk steeds ellendiger, zoodat de oprechte vaderlanders moesten zeggen: waar gaai dat heen? Kopenhagen is, nog meer dan Parijs voor Frankrijk, het hoofd van het land. De invloed die van de hoofdstad op het platte land uitgaat, is onberekenbaar groot. Dat ir Kopenhagen 24 percent der geboorten, in dt aicbtst bevolkie buurten zelfs 46 percent, buitenechtelijke zijn en dat volgens de geneeskundige statistiek de vreeselijksie gevolgen der onzedelijkheid in breede kringen te constateeren zijn, IS niet te ontkennen. En evenmin valt te ontkennen, dat de theorieën der z. g. vrije liefde iaaraan schuld hebben. Als men weet dat in Kopenhagen 24 percent van de geheele Deen chebevolking woont, terwijl Parijs m zich slechts 7 percent van de Ftansche vereenigt, dan kan men zeggen dat Kopenhagen Denemarken is. En de laatste veertig jaar is de bevolking verdreidubbeld, van hof-en ambtenaren stad is het een moderne bandels-en industrie-stad geworc'en, waarin een verbitterde klassenstrijd gestreden wordt. Met bij ten den spot werd door de dagbladpers, waarin bijna uitsluitend vrijdenkers aan het woord zijn, het Caristendom stel selmatig belachelijk gemaakt en het voorgesteld, dat iedere verlichte burger der 203te eeuw bo ? en de cuderwetsche denkbeelden omtrent het huwelijk, eerbaarheid en Godsdienst verheven was. De volksmassa geloofde dit Evangelie van hei vleesch, en het gevolg was, dat het volk steeds dieper zonk.

Toch heeft de Heere ook Zijn volk in deze stad. Velen gaan door de treurige gevolgen van de zonden die openbaar werden, vragen: waar gaan wij heen, wanneer wij ons door den stroom des ongeloofs laten medesleepen. Er is nog in de stad een aanzienlijk getal predi kanten, die bet Evangelie verkondigen, en bet kerkbezoek neemt in den laatsten tijd toe. Er worden vergaderingen gehouden tot opwekking van het geestelijke leven j in de eerste weken van dit jaar kwamen in een circus 5000—6000 menschen samen. De luimte was te kiem, hoewel m een kerk in dezelfde buurt te gelijker tijd vergaderingen gehouden werden. Twee mannen IC de stad, die de gave van het woord in bui lengewone mate ontvangen hebben, spraken daar tot de aandachtig luisterende menigte. Veel was er gedaan om deze samenkomsten voor te bereiden. Een millioen uitnoodigingen van vier bladzijden druks werden verspreid, en daarenboven tienduizenden vlugschriften met hetzelfde doel. Een heirleger Coristelijke mannen brachten die noodigingen persoonlijk in de huizen. De Christelijke zangvereenigingen vereenigden zich tot een koor van 500 zangers, en de Vwrschil lende fanfarecorpsen vormden één groot orkest, om het gezang te steunen. Hoe indrukwekkend klonk het, toen een der oude koralen door duizenden gezongen en met koper instrumenten begeleid werd. Er was geestdrift; het oude Evangelie toonde ook hier wonderen te doen.

Hoezeer ook het volk van God en Zijn dienst afkeerig is gemaakt, — eene beweging om de kerk een scneidbrief te ge< /en, is nog niet op touw gezet. Van de 564 000 inwoners behooren 97 percent in naam tut de Luthersche staatskera, 3572 zijn Roomsch en 544 behooren tot de Ucrcformeeide kerk.

De Cnrisielijke jongelingsvereenigicgen arbei den met' kracht onder de j ; ugd. Eigenaardig IS het, dat toen op een gezellige samenkomst van een dier vereenigingen een tooneelspeelsttr van den eersten rang een schoon gedicht voorgedragen had, de secretaris der vereeniging zich naast haar plaatste en op eenvoudige manier Gods zegen over de kunst en de kunstenares vroeg.

De Christelijke kringen van Denemarken hebben het zoover gebracht, dat het weldra kan gesegd worden, dat op elke 10.000 inwoners der stad een kerk komt. De bevo-king van hei platte land heeft daarvoor krachtig medegewerkt. Het getal Jserkgebouwen is in den laatsten tijd verdubbeld j het houdt thans met de uitbreiding der stad gelijken tred. De keiken, welke ten deele zeer fraai gebouwd zijn, werden geheel door vrije kerkelijke vereenigingen of privaatpersonen gesticht. Ook hel geld voor Jiaar onderhoud komt door vrijwillige oijdragen bijeen. De bisschop van Seeland scoreef: „Ieder moet toestemmen dat het bij ons voor a o jaar vreeselijk gesteld was. Ieder die zien wilde, moest zeggen: „het is onmogelijk dat op deze manier de volkskerk in Kopenhagen nog langer bestaan kan. Binnen korten tijd moet zij zich oplossen en verdwijnen. Maar het is nu in mijoe oogen een wonder, dat zij zich weder begint op te htffen".

De meeste da Dieuwe kerken dienen tot middelpnnt TO< » d«o arbeid .om, het ontkerstende volk weder tot de kensiB det He«e& terug te voeren.

Een van de ergste dinges voor Kopenhagen is de pornografische pers, die men tot voor korten tijd voor een kwaad hield, waartegen weinig te doen viel. En laatstleden herfst ii er eene vereeniging opgericht om, langs den weg der wetgeving en door bet bewerken der publieke opinie, dit kwaad te keer te gaan. Deze vereeniging bestaat uit mannen van allerlei richting, en heeft reeds zoo goed gewerkt, dat een van de meest verderfelijke bladen ophield te verschijnen, terwijl de overigen niet meer zoo vuU durven zijn als te voren.

Er worden ook debatavonden met werklieden en studenten gehouden, die op de belangstelling van het publiek kunnen rekenen, en die soms doren tot na middernacht. .

Onder die ontwikkelde klasse is de quaestie van de Godsdienstlooze moraal meer dan te voren aan de orde. De hoogleeraar Höff.ing strijdt daarvoor, de hoogleeraar in de Godgeleerdheid H. Scharling bestrijdt haar. Volgens ons geeft de hoogleeraar te veel toe wanneer hij zegt, dat een scheiding van ethiek en religie m de eenzaamheid van de studeerkamer zonder gevaar kan gemaakt worden, doch dat deze niet kan bestaan in het werkelijke leven, waar de menschelijke belangen dikweif met elkander in botsing komen. Volgens ons deed Scharling met deze woorden een gevaarlijke concessie aan zijn tegenstander. Noch in de theorie, noch in de praktijk kan Godsdienst en zedelijkheid gescheiden worden.

Het Kerkelijke leger dat zich opmaakt om het vo.k weer voor God en Zijn dienst te winnen, trekt nu in drie afdeelingen op. Het Centrum, wordt gevormd door de mannen die de landskeik tot bloei willen brengen. Dit centrum wordt geflinkeerd door de Grundtvigianen, die dogmatisch meer belijnd, op de sacramenten nadruk leggen. Men verwijt den volgers van Grundtvig, dat zij naast dogmatisch strenge begrippen, een ruime opvatting hebben van de ethiek, zoodat men beweert dat zij gevaar loopen der wereld gelijkvormig te worden. Of dit waarheid bevat, kunnen wij niet beoordeelen, doch zeker is het, dat wanneer de Grundtvigianen meeningen zijn toegedaan die de grenslijn tusschen het Caristelijke en het wereïdsche leven dreigen uit te wisschen, zij daarbij niet het voetspoor volgen van hun voorganger, die in het begin der voorgaand eeuw 01 trad met een vlugschrift over: „Het bal masqué in Denemarken", waarin bij de lichtzinnigueid bestrafte waarmtde de Kopenhagers trachtten zich over den ernst der gebeurtenissen van 1807 heen te zetten.

De derde partij is die der inwendige zending, welke minder den nadruk legt op de be'ijdenis der kerk, en te vergelijken is met de groep die in Duitschland met de „Gemsinschafts"-beweging medegaat.

Laat ons hieraan toevoegen, dat men in Denemarken ijvert voor een verandering der kerkorde en wel in Gereformeerden geest, voor zoover deze aan de plaatselijke kerken meer zelfstandigheid moet geven, en den band die kerk en staat verbindt, losser gemaakt wordt. Een zelfde ïtreven wordt ook in Noorwegen en Zweden gevonden. In Noorwegen is de inwendige zending in den geest der Luthersche belijf^enis werkzaam. Immers de in Cbristiania opgerichte gemeente faculteit heeft ten doel, jongelieden op te leiden tot den dienst des Woords in de Luthersche staatskerk op den grondslag van de belijdenisschriften dier kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen