Ook de tweede aan

Amsterdam, 20 December I9I2.

Ook de tweede aan de Vr^'e Universiteit benoemde Hoogleeraar Dr. F. W. Gros heide heeft in een openbare zitting van den Senaat, die 13 Dec. in het Gebouw van den Werkenden Stand gehouden werd en door een bgna even talr^k publiek als de vorige maal werd b^'gewoond, z^'n ambt aanvaard met het houden eener inaugureele oratie, waarvan we het persverslag hier overnemen:

Spreker begon met op te merken, dat men aan den optredenden hoogleeraar vraagt, op welke wijze denkt ge het u toevertrouwde vak te onderwijzen. Hoewel het nu uitermate moeilijk is, om, eer men door zijn ambt de gelegen heid heeft gehad zich geheel aan een wetenschap te wijden, reeds te zeggen, wat men over die wetenschap oordeelt, wil spreker toch het antwoord op die vraag niet ontwijken en daarom thans handelen over Nieuw Testamentische exegese, zij het ook, dat hij zich moest voorbehouden zeer onvolledig te zullen zijn. Hij herinnert dan, dat gelijk alle wetenschap ook de exegese moet uitgaan van een a priori en dat dit a priori is het geloof in de Schrift als het met gezag bekleede, onfeilbare Woord Gods. Daaruit vloeit nu dadelijk voort, dat onder de Nieuw-Testamentische wetenschappen aan de exegese de eereplaats toekomt. In het algemeen genomen wordt deze stelling ons niet toegegeven. Vele Nieuw-Testamentici wijden zich aan allerlei, maar niet aan exegese. Dat komt door verschil van Schriftbeschouwing, maar ook, wijl men acht, dat de exegese uit den tijd is. Dat laatste is echter t beslist onjuist. Integendeel, elke tijd heeft bij zondere voordeelen, waarvan de exegese de vruchten moet genieten. Zoo kan thans gewezen op den vooruitgang der kennis van de taal, waarin het N. T. werd geschreven, op de betere bestudeering der Judaica, op de belangstelling, die de psychologie ondervindt, op de goede zijde van het realisme, op den smaak voor het kleine. Maar verder heeft ook elke tijd zijn eigen vraagstukken. Bij de exegese kan niemand zich die vraagstukken uit het hoofd zetten, Eu dat is geen nadeel, doch een voordeel. Omdat de Schrift voor alle tijden is gegeven, zal juist kennis van den tijd medehelpen om steeds nieuwe schatten uit Gods Woord op te delven. Daar de Heilige Geest de a u c t o r primarius is der Schrift, zal immers geen tijd haar ooit ten volle verstaan.

Het tweede gedeelte van zijn rede besteedde spreker aan de behandeling van twee vraagstukken, waarbij de exegese nauw betrokken is en die, zoolang men geëxegetiseerd heeft, altijd weer om een oplossing hebben gevraagd. Het eerste betreft het verband tusschcn exegese en traditie of dogma. Het ii onmogelijk, zieh bij de exegese ran alle traditie te ontdoen, de kwestie most alleen goed gesteld. En dan vindt spreker de oplossing daarhi, dat de exegese in het dogma zal zien de historisdie exegese, maar voorts het dogma niet als dogma zal erkennen. De exegese mag zich niet door het dogma laten bebeerschen om aldus zoo noodig het dogma te kunnen verbeteren en op nieuwe dogmavotming te kunnen aanwerken. Het tweede vraagstnk, waarop spreker doelde, is dat van den dieperen zin. Die uitdrukking deugt niet, omdat zij onwillekeurig doet denken, dat er een soort tegenstelling is tusschen een duidelijken en een verborgen sin. De Schrift heeft een diepen zin, omdat ze het Woord van God is. En die diepe zin komt door enkel grammatisch-histotische exegese niet voldoende mels tot zijn recht. Tegenover de exegese uit vroeger tijden, die te veel analytisch was, hebben wij te zoeken naar synthese. Daarbij moet vooral hieraan gedacht, dat men niet maar woord voor woord verklaart, maar na elk korter of langer onderdeel vraagt naar de blijvende beteekenis van de gedachte in haar geheel.

Aan het einde volgden de gebruikelijke toespraken tot Directeuren, Curatoren, Hoogleeraren, Deputaten der generale Synode der Geref. Kerken voor 't verband etc. en Studenten.

Aangezien deze rede, die met gloed en bezieling werd uitgesproken en met groote belangstelling werd aangehoord, nog niet in druk verschenen is, moet een opzettelijke bespreking van haar inhoud tot later worden uitgesteld. Hier, zij alleen opgemerkt, dat ook deze oratie evenals die van Dr. Sillevis Smitt diende, om het principieele standpunt van den nieuwen hoogleeraar ten opzichte van de hem toebetrouwde vakken uiteen te zetten. We zijn hiervoor dankbaar, omdat aan een Universiteit, die haar bestaansrecht vindt in haar principieelen grondslag, het zeker in de eerste plaats noodig is, dat een nieuw optredende hoogleeraar toont, hoe hij dien principieelen grondslag In verband brengt met de vakken van studie, waarin h^ onderwgs zal geven. Ook Prof. Grosheide deed dit met een beslistheid en geloofsovertuiging, waardoor h^ het vertrouwen in onze Universiteit zal versterkt hebben. Vooral bij zijn vakken nu was zulk een uiteenzetting dubbel noodig, omdat de critiek zich Inde eerste plaats op de Heilige Schrift heeft gericht en degene, die de uitlegging van het Nieuwe Testament met de aanverwante vakken zal te geven hebben, daarom wel duidelijk op dit punt kleur heeft te bekennen. Ook het summiere overzicht, dat hij, van dit centrum uit, over de verschillende vakken zQner wetenschap gaf, was goed gedocumenteerd, gaf blijlc van zeer juist inzicht In de consequenties van het beleden beginsel en opende op menig punt nieuwe en verrassende vergezichten. Met deze inaugureele oratie wenschen we daarom Dr. Grosheide van harte geluk, en we hopen, dat ze spoedig ter perse moge gaan, opdat ze in breeden kring kunne gelezen worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen