Leestafel.

Ds... LAMMERT. J., HULST. PRIEEN ZESTIG JAREN PREDIKER. GEüESncscHRiFTEN-. Kampen, , J. H. Kok. - 1913.

III.

In dit yóorlaatste artikel over deze GEDENK­ SCHRIFTEN wil ik ' eerst trachten den kijk weer 'te geven dien ze mij gunnen op het geestelijk léven vari hun auteur sedert de, in mijn vorig artikel, beschreven, crisis en daarna, mede ter verklaring vin den keer, dié veel later in zijn theologisch, denken kwam, iets> mededeelen van wat ze mij leerden omtrent zijn theologische opleiding.

In de latere hoofdstukken van zijn boek .spreekt Ds." HULST, behalve aan het slot van het laatste, . van zijn eigen geestelijk leven wel niet' veel, maar zooveel is er toch wel uit op 'te maken, dat een > verachtering« als er van zijn 16e tot zijn 20é jaar in voorkwam, zich niet weer heeft herhaald. Uit allerlei kleine trekjes blijkt, ' dat zijn »eerste bekeéring« zich toen zonder verdere stoornissen heeft voortgezet in die rioorloopende bekeering of, om den schoolschen term te gebruiken, in die cenversio continua waarvan handelt onze H. C. in Zondag 33 en die niet mag. vereenzelvigd .met het psychologisch moment, waarop de .»afstervingt van het oude en dé «opstanding» 'van het nieuwe léven, meer of minder voor ons bewustzijn, begint.

Voor "dit, ik zou bijna schrijven, normaal verloop? zijn. dan ook-zijn eigen zielige gesteldheid naar-i'-teiaperainent en-karakter, de omstandigheden • waaroiulen, en de omgeving \vaarin hij na ? ijn 20sten jaar verkeerde, bijzonder gunstig geweest. Veel-sterke emoties heeft-hij, ook al is hij huisvader van een groot, gezin en predikant in twee werelddeelen igeweest, niet gehad. •Van de, voor hét geestelijk leven vaak niet onbederikelijké, ' emoties der hoogere cultuur en ook ' der praktische politiek is zijn persoonlijk levéo, dat zich meer in de diepte dan in de breedte bewoog, vrij gebleven.

Het is het leven van den klein-burgerlijken huisvader en éehvoudigen dórpsdominee. Zijn beroep als . mensch verbijzondert zich er alleen tot dat wat'ligt op het huiselijk en kerkelijk gebied. Maar op die twee gebieden heeft hij dan ook door zijn wilshandelen zijn God met voorbeeldige' trouw gediend, 'n Trouw, die haar sterking vond èn in de vaste gebondenheid van zijtï denken aan het Woord van God en daardoor aan den God van het Woord èn in den verborgen omgang zijner ziel mét-God.

Als in • AMERIKA zijn zoon, na Théologie te hebbei).'; gestudeerd, lieni komt zeggen, dat hij geen predikant wil worden, omdat hij twijfelt aan de autoriteit-der Schrift, kan-vader HULST, hoe smartelijk die twijfel hem ook aandoet, het besluit van zijn jongen niet anders dan billeken. „Ook mijn oordeel was, dat wie predikant--zal zijn, zich van de Goddelijkheid des Bijbels even zeker moet zijn, als van zijn eigen bestaan'", 'p. 13'4. Hij zendt zijn zoon naar ANARBOR om-medicus te worden.

En als-hij, na den keer in zijn theologisch denkefi, tot. een streng svoorwerpelijken" prediker is geworden, zoodat de meer sonderwerpelijken" hoorders te COLDBROOK bij andere predikanten kerken, »om daar voedsel te ontvangen 'naar hun smaak", dringt hij toch bij zijn pastoralen arbeid telkens aan op > den verborgen omgang met God".

Op dit stuk had hij met SCHILLER'S MARIA STUART kunnen zeggen: Ich ben besser als Plein Ruf.

Ik kan het dan ook niet anders zien, dan dat LAMMERTS HULST met heel zijn ziel, in den intiemen zin van het woord, 'n christen is, want voor zoover zijn Gedenkschriften mij daarop •een blik gunnen, functioneert zijn christelijk, .zijn wedergeboren ik in de mooie ongeschondenheid en iveldadig-aandoende eenheid van religieus denk-gemoeds-en wilsleven.

Dan, Religie en. Theologie, hoe nauw ook •verwant, zijn toch onderscheiden. Theologie is ide wetenschap van de geopenbaarde kennisse > Gpds. .

Religie, christèUjke Religie, de uit het onderbewuste opgekomen, bewuste zielsgemeenschap met den eenigéri 'waarachtigen God.

Dit brengt mij tot den »keer" inDs. HULST'S theologisch denken.

Tot dezen keer kwam het eerst toen hij te FËRWERD, zijn tweede Gemeente, stond en al tien jaar predikant vvas geweest.

Hij zelf dtfidt dien keer op p. 57 aan als zijn: swijzigiftg ten aanzien 'van' de Verbondsopvatting." »Een wijziging, die later mijn geheele leven gecontroleer-d heeft."

Over dien keer zelf, mijn slotartikel.

Ora^ althans gedeeltelijk, te verklaren hoe die: , keer bij, hem kon' ontstaan, , zal ik hier iets mededelen van zijn. theologische opleiding, en in verband daarmee ook nog iets ter kenschetsing van zijn karakter.

Nadat" liêm", nog als boerenknecht, bij gelegenheid ; dat ih zijri ouderlijk huis een'student daar «p ^n Zondag • de Gemeente had gesticht, — »de begeerte overviel om zelf bedienaar van het Evangelie te worden", is kort daarna die opleiding begonnen.

Zij geschiedde aan de Theologische School van Ds. W. A. KOK te HOOGEVEEN en heeft slechts twee jaren geduurd.

Toen. zij begon, was HULST 22 jaar.

Overtuigd van zijn uit-en inwendige roeping tot het ambt, spitste hij er zich op om zoo spoedig mogelijk zijn doel te bereiken. Hdt het daarbij tot zulk een verenging van zijn bewustzijn kwam, dat schier alle andere voorsteHingen er uit wég zonken, blijkt uit dit aardige trekje, dat-ik, mee als teeken van zijn sterk-willen hier, als intermesso, wil mededeelen.

In zijn 20ste jaar is hij, kort na zijn geestelijke »verachtering«, verliefd op 'n buurmeisje. > Wel twee jaren lang had ik zoo voor en na omgang met haar gehad, ook hadden wij onze harten voor elkander geopend, doch zonder eenige wederzij dsche belofte. Toen ik echter besloten was, om mij tot de studie te begeven, werd ik daardoor zoodanig beheerscht, dat alle lust tot vrouwen bij mij uitstierf, zoodat ik, zoo blijvende, geen vrouw had willen noch mogen trouwen. Tengevolge hiervan sprak ik met haar af, dat ik mij voorshands liefst met haar niet wilde bemoeien. Wij konden aan het einde van mijne studie zien, wat wij er dan van zouden maken." p. 40.

Ofschoon JENNICHJE dit had goedgekeurd, schijnt het haar bij nader bedenken toch min verkieselijk te zijn voorgekomen, want > het duurde niet lang of zij liet zich in met een anderen jongen man. Men zeide zelfs dat zij er mede trouwen zou, doch dat is niet gebeurd, en zij is niet lang daarna gestorven*.

Ik vermoed, dat dit wel niet van verdriet zal zijn geweest over haar LAMMERT.

Laat mij aan dit verhaal der „eerste liefde" van Ds. HULST nog toevoegen, dat het met dien uitstervenden lust waarover hij op p. 40 van zijn boek schrijft, even'wel niet zoo'n vaart heeft genomen. Toen hij toch zijn doel maar eenmaal had bereikt, in November van '49 predikant te BIRDAARD was geworden, en daar ABELTJE HEL-LiNG.\ had ontmoet, »werden wij, " zoo schrijft hij, „het spoedig eens en trouwden den 25sten April 18S0< . Dat is een gelukkig huwelijk geweest, en dit vooral doordat, zooals HULST zelf schrijft: «Waar ik over eenig ding mij beslist uitsprak, zij nooit haar neen daar tegenover zou stellen." (p. 41).

Uit dit huwelijk zijn niet minder dan 10 kinderen geboren.

Maar, om nu terug te komen op z'n theologische opleiding.

De studie aan de School te HOOGEVEEN ging vrijwel op in Dogmatiek waarbij dan het werkje van AEGIDIUS FRANCKEN, KERN DER CHRISTE­ LIJKE LEER, het handboek was. Ds. IRANCKEN, die, toen hij nog in 1713 predikant te RIJSOORD was, ten behoeve van het godsdienst-onderwijs zijner kinderen, zijn KERN had opgesteld, — later, toen hij in MAASSLUIS stond, gaf hij zijn STELLIGE GODGELEERDHEID in 3 deeLn, — zal wel niet vermoed hebben, dat dit werkje na meer dan een eeuw nog dienst zou doen bij studenten als compendium der Dogmatiek. Toch is het, om daartoe dienst te doen, nog niet zoo onbruikbaar. Wie toch FRANCKEN'S KERN met opmerkzaamheid leest, kan er tamelijk goed achter komen hoe het systeem van Voetiaansche Dogmatiek inelkaar zit. Het boekje is dan ook in de 18e eeuw meer dan eens herdrukt, in de eerste jaren der SCHEIDING veel gebruikten nog in 1892 gaf Ds. TEYES te WETSINGE-SAUWERT er een nieuwe uitgave van. Hoewel uiteraard allerminst een Dogmatiek voor onzen tijd, is 't als Repetitorium voor wie zich aan een kerkelijk examen wil onderwerpen, nog altijd recommandabel.

Bepaalde de theologische opleiding die HULST te HOOGEVEEN ontving, zich dus in hoofdzaak tot een, onder leiding van Ds. KOK, bestudeeren van de KERN, docent KOK zorgde er tevens voor, dat zijn studenten de noodige vaardigheid in de kunst van preeken kregen.

Preekén-op-schets.

Want preek-schrijven, daar werd bij ons niet aan gedacht. Iemand, die bij een schets geen onderwerp kon bespreken, werd destijds bij ons voor ongeschikt geacht." (p. 37).

En werd iemand, na voor studenten en docenten zijn homiletische kunst te hebben vertoond, niet al te ongeschikt geacht, dan ging hij al spoedig „uit-preeken".

Ik heb te hoogen eerbied voor de werkkracht en werklust van predikanten als Ds. KOK en anderen, waardoor zij, overstelpt als zij waren met de zorgen voor de vele Gemeenten, tijd vonden om ook nog de opleiding ter hand te nemen, — dan dat ik voor dezen hun arbeid geen waardeering zou hebben.

Zij hebben in hefde voor hun Kerk gedaan wat zij konden en meer dan dat. Ik meen dan ook niet beter te kunnen doen dan hier af te laten drukken wat HULST zelf schrijft op p. 50: «Het onderwijs, dat wij als studenten te Hoogeveen ohtvingen, was voor dien tijd al wat men verwachten kon. Het had bij vele hoegescholen zelfs dit vooruit, dat wij goed gedrild werden, in de stellige, wederleggende en practische Theologie. Doch ten aanzien van de algemeene wetenschappen, waardoor de blik moet verruimd worden, werden wij schaarsch bedeeld«.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen