De verhouding tusschen het recht, den staat en de overheid - pagina 8
Rede bij de aanvaarding van het ambt van buitengewoon hoogleeraar aan de Vrije Universiteit van Amsterdam
ro
oefenaren van het Staatsrecht aan vaste regels en wetten onnoodig en overbodig. Want staatsrecht was vorstenrecht, staatsmacht vorstenmacht, staatswil vorstenwil: wat de abstractie-Staat niet kan, te weten voor elk bijzonder geval zijn wil uiten, dat kon de Vorst-Staat w e l ; de eerste stelt daar om regelen vast, waaraan zijne dienaren zich in elk bijzonder geval zullen te houden hebben, de tweede daarentegen geeft bevelen voor elk bijzonder geval; m. a- w. de absolute Staat v e r b i e d t , de absolute Vorst g e b i e d t aan zijne dienaren; de eerste geeft een terrein aan, waar deze zijn absoluut recht n i e t m o g e n uitoefenen, de tweede daartegen zegt wel, waar en wanneer zijne dienaren zijn absoluut recht moeten uit oefenen, maar geeft geen algemeen gebied aan, waar zij zich van die uitoefening moeten onthouden." En onmid dellijk daarop laat de schrijver deze woorden v o l g e n : » D a t de bijzondere vrijheid beter gebaat is bij het eerste dan bij het tweede stelsel, springt in het oog." De abstractie-Staat derhalve, een hulpbehoevende eige naar, die boven den Vorst als zijn > premier serviteur" staat, met zijn »in beginsel onbeperkt recht" en met amb tenaren die zijn recht slechts daar mogen uitoefenen, waar zij niet uitgesloten zijn, verschaft een niet gering te schatten waarborg voor de vrijheid; een waarborg, waarop men te zekerder kan afgaan, wanneer men denzelfden schrijver hoort verklaren, i ) dat die Staat wederom beheerscht wordt door een »zoogenaamd recht," wat dan volgens sommigen »de billijkheid, de zedelijkheid, de rede/' volgens anderen»het natuurrecht, het eeuwige recht, de ordinantiën Gods" is, en wat dan eigenlijk niets anders is dan »eene aequitas of justitia." Dit gebonden zijn van den Staat #aan de regelen door billijkheid en rechtvaardigheid voorgeschreven," is niet enkel een wet, maar tevens een welbegrepen Staats belang : immers is die justitia het» fundamentum regnorum \"
i ) B l a d z . 5 en 6.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van maandag 3 november 1890
Inaugurele redes | 46 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van maandag 3 november 1890
Inaugurele redes | 46 Pagina's