Het mystiek-religieuze element in de Grieksche philologie - pagina 24

25

heerschend logische groot

i s ; en

dat

opvatting

deel

op

a l z o o de a b s t r a c t

dier

ARISTOTELES

male onhoudbaar

physisch-

p h i l o s o p h i e , die voor s t e u n t , 90) t e n

een

e e n en-

is.

G e zult in deze oogenblikken niet van mij verwachten het bewijs van al deze stellingen; ten deele wees ik op dit karakter der vóór-Aristotelische philosophie reeds elders; ten deele hoop ik het nog nader te kunnen aantoonen; slechts op enkele punten vestig ik kort U w e aandacht. Allereerst

moet

toegegeven

worden,

dat

dit beweren

der

kritisch-rationalistische school wel geldt tegenover den gewonen polytheïstischen

godsdienst

der menigte: daarvan is de philo-

sophie niet slechts gescheiden:

ze staat er antithetisch tegen-

over, gelijk, zooals we zagen, tegenover die menigte zelve. „ A l l e s , " zegt XENOPHANES, 9i) „hebben H o m e r u s en Hesiodus den goden toegedicht, wat bij menschen smaad en schande i s : diefstal,

echtbreuk

en

wederzijdsch

b e d r o g ; " en HERACLITUS

oordeelt, dat H o m e r u s verdiende uit de wedstrijden gebannen en met roeden gegeeseld te worden. 92) Maar wat toepassing

van den staatsgodsdienst

geldt, is dat ook

van

op de religieuze mystiek, zooals die vooral in de

O r p h i e k zich openbaart? D a t de O r p h i e k religieus is, zal toch wel

niemand ontkennen; en oordeelden de O r p h i c i over de

gewone Grieksche godenleer wel anders dan de philosophen? Inderdaad is de kritisch-rationalistische school het bewijs voor haar

thesis schuldig gebleven. Z e heeft het getracht te geven,

maar gelukt is het haar niet. Eene onpartijdige, objectieve beschouwing der overlevering brengt dikwijls geheel andere dingen aan het licht dan het rationalisme ons w i l doen gelooven. Maar onpartijdig en objectief is het rationalisme nooit geweest, hoezeer

het ook het tegendeel beweert. JOEL ) vestigt er de 93

aandacht op, dat van de drie korte fragmenten van A n a x i m e n e s het eene van onze ziel spreekt, een ander van het onlichamelijke. E n toch w o r d t A n a x i m e n e s

door ZELLER e. a. een-

v o u d i g zonder meer een „ P h y s i k e r " g e n o e m d ! ARISTOTELES is v o o r ZELLER in 't algemeen de hoogste autoriteit; wanneer echter diezelfde ARISTOTELES bij iets wat ZELLER onjuist voorkomt, voorzichtigheidshalve een huq voegt, dan klampt deze zich aan dat hm

vast o m de onwaarschijnlijkheid aannemelijk te maken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen