1943 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 34

30 nen: dat er geen dood meer in zal zijn. Eigenlijk is het zelfs nog iets anders: de dood wordt aanvaard en begeerd, omdat de dood doorgang is tot nieuw leven, waarin geen dood meer zal voorkomen. Elders zal ik spreken over de symbolen en symbolische handelingen, die dit, dezen doorgang door den dood ten leven, bij allerlei volken in puberteitsriten, — of wat daarvoor bij moderne menschen en in moderne maatschappijen, met haar nieuwe collectiviteiten, voor in de plaats is gekomen —, kenmerken. Adler stelt het zóó voor, dat het levensdoel van ieder individu: overwinning van den dood is; dat de strijd tegen het bewustzijn van sterfelijk te zijn, de geweldigste hefboom van alle cultuurontwikkeling is. Aan het bewustzijn van sterfelijk te zijn, deszelfs beteekenis, misschien ook zijn ontroering, te ontnemen — daarop is de kunst uit. De kerkelijke kunst, met name in de Gothiek, heeft den dood dikwijls gebruikt om gestalte te geven aan haar figuren: steundragers. waterspuwers, versieringsmotieven van koorbanken, enz. En dan vaak op een dergelijke manier, dat eigenlijk met den dood de spot werd gedreven. Ook de humor kan daaraan dienstig gemaakt worden. De bonte verscheidenheid der ,,doodendansen*' heeft naast haar ernstige prediking en naast haar ernstig ,,memento mori", toch ook een humorvolle zijde. En in menige klucht worden dood en duivel door de listigheid van moeder of geliefde, of een ander, gedwongen hun zekere prooi weer vrij te geven. Ook het volksspreekwoord tracht — dikwijls euphemistisch getint — aan den dood zijn verschrikking te ontnemen, door zijn algemeenheid, zijn onontkoombaarheid te accentueeren. Boompje groot, potertje dood; enz., enz. Zeker is het, dat het streven om zich te doen gelden, en het streven naar macht radicaal teniet gedaan wordt door den dood. Al moge door testamentaire beschikkingen nog macht uitgeoefend kunnen worden, zelfs tot eeuwen na den dood, in de schenking van studiebeurzen, in het beschikbaar stellen van leenen, in de stichting van fondsen om bedeelingen te doen, of missen te laten lezen, — dit is alles slechts surrogaat, en schijnoverwinning op den dood. In feite heeft deze altijd het laatste w^oord. Sperber maakt er terecht opmerkzaam op, dat de ,.productie" van een middel, om den mensch te helpen, den uiterlijken nood van zijn bestaan te overwinnen, tot een middel is geworden tegen dezen innerlijken nood: bevrijding van de vrees, overwinning van de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen