Zonde en recht - pagina 80

74 ingang vond, verdedigd werd o. a. door Occam (f 1347), Gerson (f 1429), d'Ailly (f 1425), en het recht beschouwde bloot als lex praeceptiva, gebod van den Goddelijken wil en daarom verbindende; eene meening, waaruit men, door den wil van het wezen Gods los te maken, tot de gevolgtrekking moest komen, dat God ook als recht had kunnen verordenen telkens het tegendeel van wat door Hem is ingesteld. Eindelijk werd een derde gevoelen verdedigd o. a. door Thomas Aquinas (1224—1274), Cajetanus (1469—1534), die den inhoud van het natuurrecht afleidden uit de aan het wezen Gods immanente rede, bepaald door de in God zelf begrepen natura rerum, maar de dwingende kracht van het recht ontleenden aan den wil Gods. In de latere wijsbegeerte van het recht werd eerstvermeld standpunt het heerschende; zoo voor het natuurlijk als voor het positieve recht de opvatting van het recht als bevel zoo goed als algemeen, zij het ook, dat Leibnitz (1646—1716), met loochening van den dwang als constitutief element, tegen de wilstheorie in verzet kwam, en leerde, dat recht niet recht is, omdat God het wil, maar omdat Hij recht is. Gelijk we hierboven zeiden, werd men op het spoor van het recht als kx itidicativa te verstaan tot stellingen geleid, die veel overeenkomst boden met wat later Hugo de Groot leerde. Met name geldt dit van Gabriel Biel. In zijn Collectorium Sententiarum zegt deze, nadat hij de lex naiuralis uitsluitend indicans, niet praecipiens heeft genoemd, dat God daarvan niet krachtens voluntas de legislator is, maar alleen laatste grond als oorsprong van de ratio. En dan verder: »Nam si per impossibile Deus non esset, qui est ratio divina, aut ratio illa divina erat errans, adhuc si quis ageret contra rectam rationem angelicam vel humanam aut aliam aliquam si qua esset, peccaret. Et si nulla penitus esse recta ratio, adhuc si quis ageret contra id quod agendum dictaret ratio recta si aliqua esset: peccaret." De bedoelde plaats bij De Groot in de Prolegomena § 11 van zijn werk De iure belli ac pacis luidt: »Et haec quidem quae jam diximus (omtrent het wezen van het recht) locum aliquem haberent, etiamsi daremus, quod sine summo scelere dari nequit, non esse Deum, aut non curari ab eo negotia h u m a n a : . . . " Ook voelt men het verleden in de omschrijving, die Grotius van het natuurrecht geeft in lib. I, cap. I § 10, 1: »Ius naturale est dictatum rectae rationis, indicans actui alicui, ex eius convenientia aut disconvenientia cum ipsa natura rationali, inesse moralem turpitudinem, aut necessitatem moralem, ac consequenter ab auctore naturae Deo talem actum aut vitari aut praecipi." Cf. omtrent het in deze aanteekening voorkomende Gierke, Johannes Althusius, blz. 73—75 (de n o t e n ) ; en Das deutsche Genossenschaftsrecht, dl. III, blz. 610, noot 256. «6) T. a. p., blz. 80. En ook blz. 78: »Hatte es seinen letzten Grund nur im Willen, so würde alles Recht nur eine zufallige Wahrheit sein, nur in willkührlichen Satzungen und Annahmen bestehen, und es würde an sich gar keine verbindende Kraft in sich selbst haben."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen