Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 38

32

mede hunnen invloed hier geoefend hebben 87). Maar vooreerst is er in dit opzicht van die allen nog niet zooveel te zeggen, als ons nu gebleken is van Calvijn alleen. En voorts kan hun invloed ook volstrekt niet als een anti-Calvinistische worden voorgesteld. Dit is later wel beproefd door anti-Calvinisten, meest uit behoefte om zich in de Gereformeerde Kerk te legitimeeren, om als het ware geestelijke voorouders te hebben waarmede zij konden voor den dag komen. Maar dan stelt men tegenover elkander, wat toch inderdaad naast elkander bestaan heeft, en wat enkel door eene zeer eenzijdige overdrijving antithetisch kon worden. Dat bewijzen juist de mannen zelven, die men, doorgaans onder den naam van Zwinglianen, min of meer antiCalvinistisch laat optreden. Een Micron b. v. en een Utenhove waren zeker niet op ieder punt met Calvijn geheel eenstemmig, en ook groote vrienden van Bullinger; maar toch heeft de eerste, toen hij tegen Menno Simonsz moest schrijven en het op de Dogmatiek dus bijzonder aankwam, juist Calvijn daarvoor in den arm genomen, en zich feitelijk geheel door hem laten inspireeren; terwijl Utenhove, tot bevordering van de Reformatie in Engeland, er voortdurend op uit was om bij voorkeur Calvijn daar als leider te doen optreden 88). En de zeer bekwame en zelfstandige Hardenberg, die met zijn geheelen kring doorgaans beschreven wordt alsof zij met Calvijn niets te maken hadden, schreef reeds kort na zijne aansluiting bij de Reformatie, in 1545, aan Calvijn zelven, dat hij, na diens Institutie en Catechismus bestudeerd te hebben, met betrekking tot het Avondmaal nog ééne inlichting noodig had, en dat hij, als Calvijn hem die gaf, diens gevoelen zou aannemen, ook zelfs al begreep hij het niet geheel. Zoozeer wist hij toen reeds, dat hij inderdaad geheel met Calvijn overeenstemde 89). Wie er, in dien ouden tijd, onder de Gereformeerden hier te lande anders was dan Calvijn, hetzij dan werkelijk of slechts schijnbaar, kan toch om die reden nog niet tegenover hem gesteld worden; evenmin als b.v. Bullinger in het buitenland. Voor zooveel zij met het Calvinisme zijn in aanraking geweest, hebben zij zelfstandig en met bewustheid zich daarbij aangesloten. Voor de andere bewering, die ik straks genoemd heb, alsof het Calvinisme hier uit Frankrijk zou geïmporteerd zijn, eene

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen