De beteekenis van de omwenteling van 1795 - pagina 39

37 we na het Eindverdrag met België onze eigen huishouding moesten beredderen, door niet minder dan 600 predikanten aanbevolen — en daarmee, als in 1814, den staat een Protestantsch cachet geven? De Roomschen wilden geen Protestantschen, maar gaven de voorkeur aan den neutralen staat, en werden zoodoende ' de natuurlijke bondgenooten van de liberalen, die door hun eigen beginsel, het beginsel der secularisatie van den staat, dat in 1795 voor het eerst tot heerschappij kwam, in dezelfde richting gedre^ , ven werden. Na meer dan een menschenleeftijd vonden de • bondgenooten van 1795 elkaar terug; tezamen hebben ze 1848 bevochten, een zege, die door geen Aprilbeweging meer ongedaan ' i te maken was. ^ Dat de consequentie van 1795 leidt tot den neutralen staat, het blijkt nergens zoo duidelijk als in de schoolkwestie. N a a F w e 'i gezien hebben, was men in 1806 niet met neutraliteit begonnen; de school zou zijn interconfessioneel-christelijk, de grootste gemeene deeler van de onderscheidene Christelijke godsdiensten zou aan het onderwijs ten grondslag gelegd worden. Evenwel, godsdiensten leenen zich voor geen rekenkundige bewerkingen; wat ze gemeen hebben, moge op zich zelf zeer waardevol zijn: algemeene begrippen over de verhouding van den mensch tot God en van de menschen onderling, uitnemende grondslagen voor het natuurlijke leven, een godsdienst is dit niet. Droeg de school bij den aanvang veelal een min of meer positief-Protestantsch karakter, het beginsel, dat zij voor kinderen van alle Christelijke gezindten dienen moest, leidde er als van zelve toe, dat er van dit positieve weldra op menige plaats weinig overbleef. Het proces werd verhaast, doordat de Roomschen, wien de school nog altijd te Protestantsch was, ^beslist op neutraliteit aan-.stuurden. Het kwam zoover, dat zelfs de aan het begin der regeering van Willem I ingestelde afzonderlijke openbare school ^ voor de Joden in 1857 werd opgeheven. De eene openbare school zou voortaan ook voor de Joden moeten dienfci. Dit was een consequentie van hetzelfde beginsel, dat ook tot hun emancipatie had geleid, maar die men eerst na verloop van tijd getrokken heeft. Ik mag mij zeker wel veroorloven hier met eenige aanduidingen te volstaan, niet alleen om des tij ds wil, maar ook, omdat ik in mijn studie over het conflict Groen—^Van der Brugghen opzettelijk heb doen uitkomen, hoe bet daar in wezen ging om de handhaving van het godsdienstig karakter van den staat. Die

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen