Een martelaarskerk.

Wel iedere kerk kan breed genomen een martelaarskerk worden genoemd, tooh is de eene kerk dat veel mteer dan - de andere. De Engels che en Schotsche kerbeai hebben bij lange na niet behoeven te lijden, wat doorstaan is de eeuwen lang door 'de kerken in Hongarije en 'Zevenbergen. De Zwitsersche kerken ihebben niet dan voorspoed gekend, vergeleken bij' haar Ooistenrijksche zuster van Zwitsersche belijdenis en vanaf de dagen der Hervorming hebben vele landskfeirken in üuitschland haast geen tegenstand ondervonden, terwijl de Evangelische kerken in OostenrijJc-Hongarije yan Aug'sburgsche belijdenis ééne langle lijdensgesohiedenis hebben doorleefd tot in den nieuwen tijd toe. De Evangeliseihe kerk, die yan Zwitsersche zoowel als die van Augsburgsche belijdenis, uit het voormalig Donau-keizerrijk, is ondier de profes tantsche kerken der wereld de martelaarskerk. Reeds dit feit maakt, dat haar geschiedenis onder ons niet langer zoo onbekend mag blijven als zulks tot nog toe het geval was. JSTu in den tegenwoordigen tijd het vroegere Donau-rijk mat zijn inwoners tengevolge van de meest voor de hand liggende oorzaken de bizondere belangstelling onder „onze menschen" heeft, acht ik hèt van actueel belang oim ook van de geschiedenis der kerk van dit vroeger uit zooveel heterogene bestanddeelen samengesleld keizer-koninlcrijk mededeelingen te doen. In mijn vodg artikel wees ik reeds op. het opimerkelijfc verschijnsel, dat Hongarije's gerefoxmeerd-protestantsche bevolking met haai" aangelegenheden, nooden en zorgen op kerkelijk gebied onder ons haast populair kan worden genoiemd. In die overtuiging kan men versterkt worden bij het lezen van den inhoud van „De Heraut", Zondag 4 Dec. .1921, Wo. 2289. .

Aangenaam werd ik door dat numtoer verrast bij het lezen van wat Dr H. H. Kuyper schreef onder het hoofd: hulp voor buitenlands che kerken. Kuyper herinnerde daarin aan twee kerken, die tot nu toe veel minder onze aandacht trclten, dan de zooeven gsnoemde van Hongarije. Eigenaardig trof het samen dat m'ijn artikel over Weenen reeds in zee was voor ik dit las en in voorbereiding wat ik meende te moeten schrijven over de gereformeerde kerk yan.Tsjecho Slowakije.

De mededeeling van Kuyper uit een schrijven hem geworden uit de Gereformeerde kerk van dat nieuw gestichte rijk, dat zij n.l. besloten had haar .studenten o.a. ook naar de" V. U. te A'msterdain' te zenden, vervulde mijn hart met grooten dank aan den Heere en in mijn blijdschap zag ik wijde horizonten geopend voor de verbreiding van de rijke gereformeerde waarheid. Diat wij dezen tijd • toch niet ongebruikt laten voorbij-gaan! De Tsjechen zijn een oud volk, met een bizonder merkwaardige gesciiiedenis, met eigenaaxdi'ge karakter eigensohappen, die het als voorbeschikt ma'ben voor de be-lijdenis der Gereformeerde waarheid. Uit den schoot van dit volk zijn mannen voortgekomien als Johannes Huss en Hieronymus van Praag, Ziska e'n C ommenius. Naar dit land vluchtte de uit Frankrijk verdreven stichter der Waldenser kerk, Petras Waldus; hier heeft hij geleefd en - hier is hij gestorven. Vóór dat de Reformatie doorbrak, werden hier de Moravisclhe broeders reeds vervolgd, verdreven, verbrand en gemarteld. Van overoude tijden hebben zich de Tsjechen en Moraviërs tegen Romes heerschappij verzet. In de Middeleeuwen reeds onderwierpen zij' zich aan Rome slechts onder conditie, dat zij bij de godsdienstoefening gebruik zouden mogen maken van de volkstaal, hetgeen haar \verd toegezegd in een Bul van 880. Maar nauwelijks had zij deze toezegging of zij ondervond reeds voor duiaend jaar, wat zij ook duizend jaar' lang zpu - ondervinden, dat Rome al voor de stichting van de Jezuïten-orde Jezuïtisch was en onder de, heerschappij', ja zelfs bij de opheffing daarvan, Jesuïtisch bleef in Kaar beloften en in de verbreking daarvan. Geen volk heeft, dat vroeger, geen volk heeft het .vaker ondervonden dan-dat der Tsjechen en Slowafcen, dan Bohemen en Moravië. De Tsjechische Gereformteerde Kerk heeft een oude, een veelbewogen, een tragische en tevens heroïeke historie. Zonen uit dat volk te Amsterdam aan de V. ü. te zien studeeren, zou .mij innig blijde stemmen. Een dezer zonen tel ik onder mijn vrienden. Zijn naata' noemde ik reeds vroeger. Thans is hij geleerde vari naam. Geen wonder! Hij studeerde in Weenen, Halle, Eidinburgh, Lausanne. Hij was een ware polyglot. Een karaJctertrek eigen aan het 'Slavische ras. Hij las Dr Bavincks Dogmatiek! Doch waarom verraste mij Kuypers mededeeling zoozeer ? Met bezorgdheid, vervulde '-mij het verschijnsel, dat de zoons dezer eenvoudige lieden naar Duitsche Universiteiten gingen, naar Sohotsche hoiogescholen en naar Zwitserlands faculteiten ©n onze scholen passeerden. In Schotland voelt men op het oogenblik niet veel voor de Gereformeerde Dogmatiek. In Zwitserland kent men haar bijkans niet meer. Schotland vraagt naar de zoogenaamde Bijbelsche Theologie en Zwitserland is gemoderniseerd of op weg daarheen. De Tsjecihische jongelui beho'Oren bij ons! Dat zullen ze zelf wel inzien en dra erkennen. Zij moeten onze .gereformeerde kerken leeren kennen! Ik maak mij sterk, dat zij zich naai' hun" volksaard ook hét meest tot ons gevoelen aangetrokken. De Gereformeerde kerk wordt ook onder hen gereoruteerd uit den eenvoudigen boerenstand. De adel is verdreven! Een ander deel heeft zicih onderworpen en geen weerstand kunnen bieden aan Romes satanische praktijken en plagerijen. De eenvoudige boeTen en handwerkslieden zijn in de verborgen hoeken van hun heerlijk land getrouw gebleven aan de belijdenis der vaderen. Zij hebben hun „oude schrijvers" verborgen gehouden in uitgeholde balken, onder den vloer, in geheime laden enzr. enz. En na hiet Tolerajntie-ediat en na de algeheele vrijheid der uitoefening van hun religie kwamien de getrouwen van alle kanten te voorschijn en sinds 'het begin van de vorig'e eeuw is de Gereform'eerde kerk tot onitwaking gekomen. Zij kan van beteekenis worden voor het volksleven dezer nieuwe natie, waarop heel de wereld ziet en die zooveler aandacht trekt. Wij moeten met al wat in ons is trachten een stroom van jonge menschen te leiden naar onze beide hoogescholen! Welk een sehoone gelegenKeid biedt 'ons 'daartoe hun schrijven! Zij hebben ons gezocht! Wij beleven merkwaardige tijden! Aller hand reikt naar ons! Van , alle zijden strekt men geopende handen tot ons uit! Van ons wordt steun verwacht, finanliëele en geestelijktei beide! Dat niemand dezen dag, niet van kleine maax van groote dingen, verachte! Men • kan zich niet vaors.tellen, hoe rijk wij zijn, vergeleken bij de nazaten van Oostenrijks martelaarskerken. Zij hebben eeuwenlang het ongelooflijke moeten doorstaan ©n toen zij eindelijk het T o 1 e-ranzpatent den 30 Mei 1782 ontvingen, toen begoin de wederopbouw en de bouwlieden hebben met toewijding en met groeten ijver gebouwd. Duitschlands " Evangelischen zagen dit hartverheffend schouwspel en moedig-den de bouwers aam ien hielpen hen om' het materiaal aan te schaffen en gelijk de actieve Friezen onder ons er als ciollectanten soms op uittrokken om geld in to zamelen tot den bouw van school of kerk, zoo namen eenvoudige ouderlingen uit den boerenstand in mieer dan eene weeroplevende kerk 'den staf in de hand en gingen naar het buitenland om steun voor hun zaak. De bedrijvigheid .was sinds ^groot En steeds meer werd aan de. protestanten de vrije hand gegeven, den Roomschen priesters ten spijt. Zoo werd den 2 April 1821 „de protestant3ch_ theologische studie" geopend, die in 1850 verheven werd tot Evangelische faculteit. .Vooral de Gustaaf-Adolf-Vereeniging heeft buitengewoon veel yoor de Evanjgelische kerk in Oostenrijk gedaan. De beide kerken, die van dé Augsburgsche en van de Helvetische confessie, wij zouden zeggen: de Lufihersche en Gereformeerde kerk, deelden in dezelfde vooirrechten; de hooge regeering zia^g gaarne, dat deze kerken geheel één zouden wo-rden; eéné vereenigde kerk, naar het ideaal van de regeerende vorsten in Oostenrijk, Duitschland, en ook ïn ons land, van het zoogenaamd verlicht des'p-otisme. In het niidden der vorige ieeuw scheen alles tot zulk een vereenigde kerk te leiden; echter, de ontzettende rassenhaat waardoor luet gtoote keizerkoninkrijk verteerd werd en eindelijk' gevallen ps' en gewelddadig uiteengesoheurd, deed dé gereformeerde Tsjechen steeds scherper staan tegenover eene vei'eeniging met de Evangelischen van de Augsburgsche Confessie en thans, nu de Tsjechen gescheiden zijn van de Oostenrijksche Duitschers en met de Slowaken één rijk vormen, zijn ze min-der geneigd dan ooit te voren hun zoons naar Weenen en al evenmin om ze haar Hongaarsche Hoogescholen te zenden. Laten wij-ons hunner aantrekken! De Tsjechen voelen sterk voor de Gereformeerde vrije kerken!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen