De Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika.

IV.

In het eerste artikel van deze serie wees ik reeds op het groote belang van de instandhouiiing van de „Afrikaanse taal".

Steun aan het P, o t ch e f s t r o o ms c h e ü ; a i versileits Kollege befceekent den Afrikaander te steunen in zijn taalstrijd.

De toekomst van kerk en staat in Zuid-Afrik'a slaat in veel nauwer verband met dezön taalstrijd dan wij ons dat kunnen voorstellen.

Welken strijd wij in den loop van de vorige eeuw hier in deze gewesten ook moesten voel'-en op' zoo onderscheiden (terreinen, telen taalstrijd haidden en kenden w^ niet.

Onze buren in België echter kennen die des te beter.

Bij zulk een worsteling gaat het om' belangen, die nog veel verder strekken dan die tot het taalgebied behooren; daarmede zijn door den regel nauw verbonden die van staatkundigen, kerkelijkéa en moreelen aard.

Het kan de moeite loonen, zulk een eens meer met aandacht te volgpn. taalstrijd

Dan komt men somis tot de meest verrassende) ontdekkingen.

Er kan geen sprake zijti van een strijd om en voor de Friesche taal in den zin, als wij' in België en Zuid-Afrika daarvan spreken, doich ook bij het behoud om het Friesch gaaj, het toch ook om nog wijder zich uilstrekkende belangen dan alleen «an „memirientaal" te bewaren voor versterving, opdat z.ij straks niet komt te staan op den „kanon" der doode talen. Het gaat naast het behoud van

de itaalj ja zelfs iu de eerste "plaats juist door het behoud van de taal om' de instanidhouding van het ras; om de ontwikkeling van de rashoedanigheden en eigenschappen.

Bij den rassenstrijd spreekt de taalstrijd door d-c-n-regel de voornaamste rol, waarbij: dan veelal ook nog een kerkelijke strijd komt.

Bij de worsteling, die in België op taalgebied wor'd| gestreden, gaat htet ook dm' 'het behoud van de karaktereigenschappen der Oost-en vooral der West-Vlamingen.

Deze West-Vlamingen zijn van Friescfeen oorsprong.

In Vlaanderen is veel meer vromen zin dan onder de Walen.

De Vlamingen voelen zich aan ons verwanf. Tn Vlaanderen is nog een res't van de 'djeigelijkheid en vasthoudendheid van het Friesdbe ras.

Beide karaktertrekken waren ook' eigien aan den groeien Guido GezeUe, door wiens .alderen nog hel; bloed slroomde van het oude Friescihe volk, d.it eenmaal woonde'langs de kusten van de Noordze'e, vanaf het hooge Noorden tot aan het Nauw van Calais.

Do'Ch ik keer tot de Afrikaanders terug. Ook in Zuild-Afrika gaalt het naast de taal om de bewaring, de handjiaving van de zeden en gewoonten van het ras. Ook idaax gaat de strijd niel buiten politieke en kerkelijke belangen om. Hen te steunen in dien strijid is hen stenmen in een worsteling om de hoogste en edelste goedeven.

Wij kunnen hen steunen idoor nog eens de bewuste circulaire te lezen en ter harte te nemen, wat die zegt van de taal: „levens is h-^t kollege een bolwerk van het Hollandsch-Afrikaansch leven in nationalen en C a 1V i n i s t i s c h' e n geest. De taal, die iiex voerl'jig van ohderwij's en examens zal zijn, staat aan de keuze der studenten in Zuid-Afrika. Terwijl nu de sludenten aan andere hoiogesohole'n bijna uitsluitend Engelscih tol voertuig verkiezen, is aan het Fo'tchefstroomsche Universiteits Kollege het vaei luig voor bijna alle vaJiken de H o 11 a n d s u h - A'fxikaansche ia al, idie nauw verwant is aan O'nze moedertaal."

Leg ik nu naast cLeze ciroulaire eene uit het jaar 1890, wel niet aan de kerkeraden der Gereformeerde Kerken in Nederland gericht, maar aan een bepaald aantal pOrsonen in den lande; eon circulaire, onderteekend niet door vijf van onze beken: ! e mannen, maar door niet minder dan dertig persoenen, vertegenwoiordigors van ver sciheiidene uiteenloop'end 6 ge^isstesrichtingen in ons var|d'erland, aUen munnen van name, allen uil de kringen van de leiders onzes volks; een ciroulaire aan hiet hoofd waarvan staat: vertrouwelijik en niet not openbaarmaking bestemd ; vei^elijk ik nu den inhoud van deze beide circulaires tön behoeve van het ons stamverwante Afrikaanscihe volk, dan ilreft. mij de gloed der overtuiging uit die, van hel j.'iar 1890, en dan vraag ik: is het niet hoog noodig, dal het bijna uitgedoofde vuur weer woydt aangewakkerd tot den warmitegraaid, waarmede hel toen hier te lande laaide? Overtuigt u ztelf 'ioor hetgeen ik mede ga deelen uit dat „vertr auw e 1 ij k " stuk, zonder dat ik vreeze voor het verwijl, dat ik oipenbaar ga mlaken wat daarvoor niet was bestemd.

Dertig mannen van naam uit de meest ornlerscheiden kringen des volks roepen dan é/s „belang­ , steiiing in tot het behoud onzer moedertaal als volkstaal van Zuid-Afrika".

, , Nog, zoo gaat de circulaire dan voort, is zij aldaar de taal des lands.

Nog kan zij het voeirtuig blijven, waarmee de geestelijke en zedelijke behoeften der aangroeiende bevolking dier aldaar zoo snel zich ontwikkelende Boeren-republieken, van uit. ons land kunnen worden bevredigd. ^

Nog is het mogelijk, dooir behoud en verbreiding' onzer taal, op land en Volk daar ginds, den gemeensc'hap'pelijken stempel van onzen Hollandschen volksaard te drukken en daarmee, op elk gebied van menschelijke bezigheid en kennis, voor nu en later, aan ons volk een voordeelig en haast onbegrensd arbeidsveld te verzekeren.

Maar, zoo ooit, dan geldt in deze: nu of no; oit. Op het thans levend geslactó ïust de verheffende plicht, tot deze vreedzame uitbreiding deï grenzen onzer nationaliteit met toewijding en volharding mede te werken. Ën door sam'enweTking van 'alle daartoe beschikbare krachten, dient Nederland aan zijn stamverwanten in Zuid-Afrika thans met beslistheid te toonea, hoezeer hfet deze geheel eenige gelegenheid tot verruiming van hét arjjeidsveld van ons volk door uitbreiding van het Nedeïlandsche taalgebied op prijs stelt en weet te gebruiken.

Nu of nooit. Moclht de onwederlegbare juistheid dezer woorden u de vrijmoedigheid benemen, in deze ons uwe medewerking te oirthouden. Want de nood dringt. Het overwicht delr Engelschen op financieel en industrieel gebied verzekert hun, langs vredelievenden weg, een. veel grootereii invloed op de Boeren-repubheken van Zuid-Afrika, dan tot dusver met macht van wapienen voor hen was te verkrijgen.

Om dien wassenden invloed te keeten, beschikt Nederland slechts over één, maar gelukkig nog afdoend middel. Dat is de macht der taal. Imtaers, „de taal is gansdh het volk, zij is de natie zelve".

Voor 'het welslagen vaa dit middel is de tijd thans even gunstig als beslissend. Een, velrleden jaar . toch, door den Volksraad der Zuid-Afrikaansche Republiek genomen besluit verzekert aan lederen bijzonderen onderwijzer in Ti'ansvaal, die, in het Hollandsch onderwijzend, door gebed en bijbellezing zijn school tevens dienstbaar maakt aan da verspieiding van positief-'christelijke beginselen, een jaaïlijksche bijdrage van 41/2 pond sterling uit de staatskas, voor eiken bij hem ter school gaanden leerling.

Zoo dus het Nederlandsche volk, doior eendracht sterk, ten behoeve der volksschool van Zuid-Afrika een krachtig fonds bijeen wist Ie brengen, zou 'het van deze vrijgevige bepaling op ruime schaal gebruik kunnen maken en met Nederlandsc'he onderwijzers het lager onderwijs in Transvaal, waar het kon bevorderend, daaïmee op' land en volk een moeilijk te overschatten invloed zich in de toekomst kunnen verzekeren.

Zuid-Afrika was eenmaal Nederlandsch in pohtieken zm. Die tijden zijn voorbij. Zijl keeren • niet weer. Wij Wenso'hen ze niet terug.

Doch Nederlandsch, in .algemeene volks'geaardhteid, is Zuid-Afrika nog."

In dezen iloonaard gaat de circulaire dan verder en vraagl een kapitaal van honderdduizend gulden voor hel reeds opgericihte „Fon'is ten behoeve van het HoUandscih onderwijs in Zuid-Afrika".

Deze circulaire vond weerklank-in veler harte! Den zesden Mei 1890 werd het Fonds te Am_slerdam. opgericht en gevestigd. Een reglement werd opgesteld.

Het eerste artikel luidde: Heit Fonds is bestemid om te worden besteed voor al wat strekken kan Ier bevo> rdering van het gebruik der Nederlandsche itaal als voertuig der gedachte bij het onderwijs in Zuid-Afrika.

Ik ga voorbij aan het vele, door dit Fonds gedaan.

Ik vraag alleen: is de liefde sindsdien niet te veel bekoeld en de belangstelling verminderd?

De sintels kunnen weer aangeblazen worden. In vele Afrikaansche kringen verlangt men nog stee.is naar toenadering tot ons land en volk. ^Ook de voormannen; ten bewijze daarvan cite'er ik wat vcor een paar jaar na het overlijden van President Steijü, den on, gekroonden koning van Zuid-Afrika, door generaal Hertzog werd-verkondigd.

„Ik twijfel daar dan. ook '^'n oomblik aan nie, of hij (Steyn) is ook een teënstander gewees van die politiek van toenadering tusschen die verskillende dele van die Britse rijk, in die vorm van een staatkundige nauwere aaneensluiting.

'n Dergelike band zou aan die selfstandigheid van S. A. te kort doen en in die weg staan van die opbloei van 'n diepe, innige S. Afrikaanse nasionalisme.

Die belang van geestelike toenadering tussen Holland en Afrika het hij diüdelik besef. In tegenstelling met die handelwijse van die meeste ander Diets-Afrikaanse voormanne het hij sij seun naar Leiden gestuUr, om ihier in Holland sij opvoeding te geniet, en een van sij dogters het ook hier nog een jaer deurgebreng om haer voor te berei - vir die sware taak, wat sij Vandaiag te vervul het als 'hoofd van die Oranje-school, 'n Diese opileiding-inrigting vir ons jonge meisjes istigiting van Pres. Steyn. Uit persoonlike gesprekke met hem kon ik mij daairvan oortuig, dat ook in sij oog-die Hollandse beskawing vir die toekoms van ons volk onmisbaar was. En hoe kan dit anders of hij moies: die hartebkste vriendskap koester teënool 'n volk, van wie hij nooit anders dan die mees treffendei bewijse van genegenheid en agting ontvang hot. Meer dan wie ook - was hij sig bewus van die nauwe band tussen ons volk en die HoUandsia en het besef, van hoe grote betekenis die instandhouding van die band is Vir ons' sowel als vir die Hollander."

Genoeg!

Voor ruim dertig jaar drongen de besten van ons volk aan op handihaving en versiterking van den band tusschen ons en !het Zuid-Afrikaansche volk. Voor een paai jaar kon uien een zelfdtei stern beluisteren in het spreken van Generaal Hertzog en vernemen, dat de besten Vam dat volk van gelijke meening waren.

Dankbaar ben ik, dat ons thans de gelegenheid w-crdt geboden, om bij' vernieuwing van onze sym'palhie blijk te geven.

Vooral 'de Gereformeerde 'Klerken hebben eiene bizQïidere belrekking op het „Diets-Afrikaan.se" vc-lk! . ' i

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen