Stockholm en de Zending.
III.
Nog een derde punt mogen vrij onder het opschrift „Stockholm en de zending" ter sprake brengen, daarin volgend het voorbeeld van Dr Richter, den schrijver van een artikel onder bovenstaanden titel in het „Neue Allg. Miss. Zeitschrift".
Wij bedoelen het vraagstuk van het onderscheid tusschen de Angel-Saksische en de Crermaanscho zending.
Richter spreekt zelf niet van Angel-Saksisch en
van Germaansch, doch van de Amerik'aansche zending en die van het Europeesche vasteland.
Een bezwaar is, dat op dez; e wijze de Engelsche zending wordt uitgeschaüeld, want het gaat toch niet aan deze zonder meer onder de Amerikaansche zending op te nemen; en evenmin kan ze bij de zending van het vasteland worden ondergebracht. Trouwens, in' 'de nadere karakteriseering der beide zendingen, gelijk Prof. Richter ze geeft, is het ook zeer moeilijk voor de Engelsclie zending een plaats te vinden. Het is ons niet duidelijk, waarom alzoo gehandeld wordt.
Ook kunnen wij ons niet v^reenigen met de kwalificatie der Amerikaansche zending als „gereïoxmeerd", en die der zending van het vasteland van Europa als „luthersch". Het schijnt ons toe, dat deze namen aanleiding tot misverstand kunnen geven. Het ware o.i. beter geweest van Amerikaansch-methodistisch te spreken. En wie onzer zou voor zijn rekening willen nemen, om de zending van Nederland „luthersch" te noemen?
Al deze bezwaren zouden ondervangen zijn geweest, iindien van Angel-Saksische en van Germaansche zending was gesproken, al zullen wij niet ontkennen, dat ook deze ondersclieiding niet feilloos is.
Doch ter zake. Prof. Richter grijpt zijn beschouwing over de conferentie van Stockholm aan aJs een gelegenheid, om op het onderscheid tusschen de beide genoemde zendingsbewegingen te wijzen:
En het is altijd de moeite waard naar een ^mani als Richter te luisteren. Wij geven dan gaarne aan hem het woord, op vrije wijze weergevend het gedeelte van zijn artikel over Stocldiolm, dat op het punt in kwestie betrekking heeft.
Stockholm beteekent een program. De beide hoofdstroomingen, die de conferentie beheerschten, worden niet geheel Juist weergegeven, wanneer men ze Amerikaansch oppervlakkig kultuuroptimisme' en luthersch-continentale innerlijkheid noemt.
Het luthersche vasteland van Europa is door zijn aard en geschiedenis aangelegd op een steeds opnieuw indenken van en verzinken in den rijkdom van Go'ds genade en waarheid, en heeft zijn zaligheid gevonden in het nemen uit Gods volheid van genade voor genade.
Amerika heeft eohter het zwaarteprmt gelegd in de daad; het Christendom is practisch. Daartoe is Amerika gekomen allereerst door zijn actieven aard, een grondtrek van zijn nationaal karakter; en bovendien door de practische vraagstukken, waarvoor het zich bij de oprichting en inrichting der kerken geplaatst zeg.
Zonde en genade zijn het schiboleth der continentale kerken, en de hoeveelheid arbeid het schibboleth der Amerikaansche kerken.
Het Christaidom wil echter beide zijn: boodschap en dienst. In de continentale kerken is het brengen van de heilstijding op den voorgrond gezet, terwijl meermalen aan den dienst is tekort gedaan; in Amerika heeft men het zooi druk met honderdvoudigen arbeid^ dat mrai geen tijd heeft om over de boodschap na te denken. Beide richtingen loopen gevaar eenzijdig te worden.
Hierbij blijft het niet; want, gelijk Prof. Richter opmerkt, in de ethiek belijden wij' ©enerzijds de absoluutheid der geboden Gods, en anderzijds het slechts aanwezig ^ijn van een klein beginsel der gehoorzaamheid bij de geloovigen.
Wat zien wij nu bij de Amerikanen? Deze, levende in het land der onbegrensde njogelijkheden, aanvaarden de taak der volmaaktheid, hun door de ethiek gesteld, met vroolijk optimisme; wat God hun Qpgedragen heeft, meent men ook te kunnen volbrengen. Omdat het Koninkrijk Gods de hoogste taak js, ons opgelegd, moet het mogelijk zijn, dat menschen van goeden wille dat Koninkrijk ook kunnen verwerkelijken met vereende krachtsinspanning. Wordt deze meening door den Bijbel weersproken, dan zet de Amerikaan ziulk een Schriftwoord kortweg aan den kant. Theologisch worden dus de grenzen voor het mensohelijk handelen uitgewischt.
Deze wel zeer oppervlakkige en onschriftuurlijke handelwijze brengt bij de Amerikaansche christenen een dubbele afwijking als vanzelfsprekend mee. Ja, daar de zending bij ide^ie Christenen een overwegende plaats inneemt, kunnen wij zeggen, dat de Amerikaansche zending hiermee gestrand is op' de klip van de Duitsche Aufklarung en van het rationalisme! Mij dunkt, dat hieruit reeds afdoende blijkt, hoe onjuist men handelt, de Amerikaansche zending „gereformeerd" te noemen. Wat Richter van deze zending zegt is evenver verwijderd van gereformeerd Christendom als het Oosten is van het Westen.
Maar wijzen wij op de tweevoudige afwijking, waartoe het standpunt, boVen uiteengezet, Amerika gebracJit heeft.
Eenerzijds heeft men de volstrekte eisdhen Gods tot een maat teruggebracht, dat men ze kon volbrengen. De groote ethische taak wordt in concrete, op zichzelf staande doeleinden opgelost, die men een voor een kan nastreven en vervullen; de drooglegging van Amerilca en het onwettig verklaren van oorlogvoeren worden als mijlpalen beschouwd op den weg der menschheid! naar boven naar het Koninkrijk Gods!
Anderzijds richt men den blik op hetgeen men bereikt heeft, of meent bereikt te hebben, of in afzienbaren tijd bereiken zal, en wendt men den blik af van de vreeselijke gebreken en fouten en tekortkomingen, die aan alle kanten te zien zijn. Men overschat zijn zedehjke kracht en verliest daardoor het inzicht in de ontzettende macht der zonde. En omdat men de zonde niet kent, kent men de genade niet. Jezus wordt „kraehtbron' 'en de kerk „krachtcentrum".
Wie dit alles leest, voelt, dat geen meer veroordeelend vonnis over de Amerikaansche zending kan worden gestreken; hiermee is die zending voor een groot deel naar het terrein van maalschappelijken en politieken arbeid teruggebracht, en van haar evangelisch karakter ontdaan. jTot ons leedwezen zijn wij niet genoiegzaam met de zending der Gereformeerde kerken in Amerika opde hoogte in bijzonderheden; maar het staat voor ons vast, dat deze niet onder dit vernietigend oordeel van Prof. Richter vallen; en wat de andere zendingsactie in Amerika betreft, wij spreken den wensch uit, dat Dr Henry Beets, medewerker aan dit blad, ook zijn oordeel eens over de Amerikaansche zending geve. " ,
Temeer, omdat Richter nog meer zegt. Hij verklaart toch, dat het karakter der zending van 't Europeesch vasteland voor den "Amerikaan ook moeilijk te verstaan is en hem eveneens minderwaardig toeschijnt.
Zij willen het Rijk Gods verwerkelijken; wij zeggen, dat het Godsrijk komt door de heerhjkheidsopenbaring van boven zonder ons toedoen. Zij meenen: indien de broederliefde het hoogste gebod is, zoo is de strijd tegen den oorlog , onze dringendste plicht; wij zeggen, dat de oodog bij deze bedeeling behoort en tot het einde zal blijven. Zij besteden veel geld en kracht, om hun inzichten verwerkelijkt te zien, en de toekomstige oorlogen onmogelijk te maken door allerlei scheidsgerechten; wij wijzen hun op' de vreeselijke macht der vijandschap' O'nder de vo'lken, die den volkenbond en het Haagsche scheidsgerecht voor hun brutale machtspolitiek misbruiken. Zij stellen èen aantrekkelijk pro'gram van het , , sociale Evangelie" op, om alle misstanden met blijde kracht te lijf te gaan; wij trachten hun duidelijk te maken, dat elk levensterrein zijn eigen wetten heeft, die niet door een welgemeende geestdrijverij pp zij kunnen worden geschoven. Zij heffen vertwijfeld 'de handen omhoog en roepen: wat de wereld tegenwoordig noodig heeft is niet theologie, maar daad! Bo'Odschap of dienst! Is dit, mag dit de tegenstelling zijn en meer en meer wo'rden tusschen Amerika en Europa? Wee onzer, roept Prof. Richter uit, indien het zooi zijn zou. Maar zie hierin nu de beteekenis van Stockholm, dat de conferentie aldaar met allc' kracht heeft geleerd: bo'odschap' en dienst!
Het valt niet moeilijk aan te wijzen, welke beteekenis deze dingen hebben vooir de ; zlending. De protestantsche zending is langen tijd gedreven door het motief van het medelijden met het stervende heidendom. „En de tallooze nieuwe won: den, welke de dusgenaamde christelijke volken den heidenschen volken hebben geslagen door slavenhandel, opium en alkohol, door brutale berooving en uitbuiting, door onderwerping en overheersching, ... de steeds zich vermeerderende crisissen, welke O'ver de niet-christelijke volken uitbreken, daar land na land in den stroom der moderne kultuurontwikkeling getrokken wordt, 'en de daarmede gepaard gaande industrialiseering der arbeidersmassa's, en de overstelping der vo'lken met een atheïstischmaterialistische of een onzedelijke literatuur, en de onophoudelijke inzinking der religieuse krachten .en sociale samenbindingen, die eertijds deze vo'lken in stand hielden, dit alles en nog zooveel meer zijn evenz'oovele dringende oproepen tot hulp, tot uitbouw van het „social gospel" naar alle zijden, tot dienst."
In zooverre kan aan Amerika de hand worden gereikt. Het gaat echter niet aan, O'm aan de zending deze taak op te leggen. Zending blijve ziending: het brengen van het Evangelie aan de niet-christelijke volken, het planten van 'Christus' kerk, de christianiseering als einddoel van alles. Het is de prediking van den heiligen G-od, den Vader van onzen Heere Jezus Christus, zegt Richter, welks het antieke heidendom heeft overwonnen. En deze prediking is ook nog heden de overwinningsbanier der wereldzending.
J. D. W.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 januari 1926
De Reformatie | 8 Pagina's