De romans van Jeanne Oterdahl.

Xaar men weel; , ook uit herhaalde besp^rekingcn in ons blad, worden tegenwoordig door verschillende Uitgevers vertalingen bszorgd van vooraanstaande romans uit de Skandin.avische letterkunde, 't werk van Auteurs als Rönne, Hans Olesen I.iokken, Jacob Paludan, Olav Duun, e.d. Meereiideels zijn het sterke bo'eken, die tegenover de vaak verworden producten der eigen letterkunde gescliikte en ' aanbevelenswaardige lectuur vorman. Een van deze Auteurs is ook de Zweedsche Schrijfster Jeanne Oterdahl en ook van haar bekendste boeken verscheen een Nederlandsche Uitgave, van „Ing er Skram" (voorjaar 1927) en kort geleden, van „Het ii u i s met de Pi o-zenhaag"

Beide boeken zijn goed eii verdienen ook in onzen 'kring nadere bekendheid.

„Inger Skram" voert tot ondertitel „een leven van strijd en. overwinning". En die nadere aanduiding omschrijft precies het karakter van 'tboek. Want in Inger Skram heeft de Schrijfster geteekend een wilssterke, geestkrachtige vroiUw, di'eveel zorgen en veel verdriet te doorworstelen heeft, maar door haar grooten zielenadel en kinderlijke geloofsaanvaarding tot volkomen overwinning komt. _Van haar jongste jaren af is Ingers leven moeilijk geweest en het is zwaar gebleven tot aan haar beroofden ouderdom: zwaar van velerlei teleurstelling, beproeving, smartelijke ervaring.

't Begint al, wanneer ze als 'kind van haar geliefden vader weg moet, pmdat de moeder eea verkeerden invloed op haar oefent. Ze wordt dan dienstbode ergens in' een havenstad. Daar leert ze een jongen zeeman kennen e-n beider liefde schijnt een gouden geluk te voorspellen, maar de verloofde verdrinkt en Inger, wier vader intussoheii ook gestorven is, blijft verlaten achter, met haar grocte leegte en haar verdriet alleen. Dan, om haar leed te ontTluchten in de drukte van een Ijesltmmerd leven, gaat ze ver weg, naar een grot: te stad jn Zweden en treedt als huishoudster in dienst bij eeia o-uden Professor. Ze , heeft daar de handen vol, ook doordat ze een familielid van den ProfessoT, een hulpbehoevenden lamme, verzorgt. Deze, Israël Berg, is een fijne geest en andermaal komt het geluk tot haar, als Berg haar ten huwelijk vraagt. Maar zij weigert, meenende dat de knappe bediende van Israël Bjcrg een. meer gewenschte partij voor haar is. Dezen-trouwt ze dan ook, maar nu eerst begint haar groot verdiet. Eerst lijkt alles goed te gaan. Ze begint een eethuis, dat al spoedig als het beste van de 'stad bekend staat, haar wordt een zoon geboren en door haar energie komt het gezin in goeden doen. Maar weldra begint de ellende: haar man blijkt haar ontrouw te zijn, 't kind vertoont bij het opopgroeien slechte neigingen, ©en zware' rheumatiekziekte legt haar maandenlang opi bed, ., zoodat het restaurant verloopt. Na eenige jaren sterft h^iar man en komen groote schulden aan den dag.'inger meet in armoede gaan leven. En ook dan is er nog geen eind aan haar lijden, want haar tweede kind, een dochtertje, verdrinkt opi. een zeiltochtje, van haar oudste, die de wereld is ingetrokken, krijgt ze hetzelfde bericht en de derde "z^oon, die aanleg voor kunstenaar blijkt te bezitten, moet ver weg voor zijn studie.

Een leven van strijd dus, zwaar en smartelijk! Maar het lijden breekt haar niet, dooh staalt haar energie, omdat ze heel haar lo-t en al hau' vele moeiten heeft leeren leggen in de handen van haar Vader in de Hemelen, dien ze in de benauwing der levenszorgen heeft gevonden als de bron van steeds nieuwe kracht. Ook dat vinden is niet vanzelf gegaan: want haar eerzucht en hoogmoed, het zelf-alles-willen en niemand-noodig hebben moesten eerst gebroken worden. Eerst moest haar ziel gelouterd worden door bittere smart en ontgoocheling, voor ze in het „niet mijn wil, maar Uw wil geschiede" de rimt vfim^& ^i' leven vinden mccht. .i^& 'tó

Met dikwijls verrassende fijnheid-wordt aan de ontwikkeling van deze zeldzame vrouw gestalte gegeven; haar innerlijk leven zooials dat steeds rijker zich vormt door de lasten, die haar te dragen zijn opgelegd, wordt in duidelijke ontleding geteekend en de geleidelijke groei van haar geloo\'ig vertrouwen is door alle schommelingen "heen ts zien. Vele bladzijden va, n den lijvigen roman zij'n van een ontroerende zuiverheid, sober van kleur altijd, maar diep-indringend van kracht en daarbij staat de hoofdfiguur, Inger Skram zelf, altijd in het volle licht.

M'aar Ingers leven is niet alléén een leven van strijd. Oók, de ondertitel zegt het, van overwinning. Dat komt uit aan het slot, waar Ingers sterven beschreven wordt. Want als in haar laatste uren haar jongste zoon tot haar komt en haar'handen samenvouwt, ziet hij als in een visioen boven zijn hoüfd de hemelpoorten wijd op, én en esn afstraling van hemellicht op 'het gezicht van zijn moeder. Het zijn haar laatste woorden, de woorden der overwinning, die deze heerlijkheid voor zijn geestesoog doen verschijnen.

ZÓÓ - téekènt (iit boek' hét ménschenlevien, naar vaste, klar^ belijning, als een leerschool van het lijden, maar ook doet het zien, welke de eenige kracht is, die den lijdende schraagt. Daarom beteekent de lectuur van dezen roman ook een verjijking, innerlijke verwarming, verdieping van Icvensinzicht, tegenover de vele romans van licht-IGOZC levensdonkerheid en wanhopig bezwijken onder levehslasten een krachtig en zeer nuttig tegenwicht. Men gevoelt wel bij bet lezen steeds, (lat de > sfeer een geheel andere is, dan die waarin x^'ij leven, — vooral ten aanzien van de godsdienstige gedachten eii begrippen komt dat uit — maar (lat is toch meer verschil in uitingsvorm in verband jnet een ander volkskarakter en levenssentiment, dan verschil in geest en levenshouding. Er gaat van dit boek uit iets positiefs, dat groote beteejkei)^^^^; ;

„Hlffiljfiüis met de Ro. zen haag", het twee-. de ; w|i)lfc; Svan deze Schrijfster waarop we de aandacll^iiil^iffic vestigen ^), is veel bescheidener van " (ïpzét.' 't Is niet, als Inger Skram, een psycbohïgische roman, 't Graaft ook lang niet zoo diep' en is in religieuzen zin o-p verre-na niet zoo dui-(Idijk-sprekend - -• en toch gevoelt men dat het van een zelfde Auteurshand is. Want cok hier wordt verteld van strijd en overwinning, en ook in dit ]: • ('k is de hoofdfiguur, al is ze een kind nog, een krachtige, bezielde persoonlijkheid.

't Heeft 't meest van een sprookje, maar dan zeo één, dat in ideëelen vorm werkelijkheid teefcent. •'•, Vertelt van een dertienjarig meisje, Anna-.\larie, een armoe-kind, dat leeft in een milieu van grauwe sociale ellende. De vader is een nietsflcener, die vaak dronken is bovendien, en in de verwaarloosde achterbuurtwoning is alles even tjitriest. Maar Anna-Marie is een dapiper kind, dat v'z'coveel mogelijk alles bereddert en mei moederlijke z( rg waakt over , , kleintje", het zusje van zes jaar, l)ij wier geboorte de moeder gestoxven is. Bij het gezin woont in een oude, afgeleefde tante van den vader, die niets meer kan dan: vertellen. Maar (lat dcet ze met , een alle-vaalheid-overglanzen'de kleu.ir! En dan is altijd weer haar slot het huis met de rozenhaag, een idyllisch buitisnhuis, waar , , ^, .ze .als jong meisje heeft gewoond en dat nog ^"^bezit' is van ïamilie. Dat huis met de rozenhaag sdiiklert ze Anna-Marie voor zóó, dat het voor 'f kind een paradijs wordt, ' zoet van levensweelde, geurend van bloemen, symbool van alles, dat een vei'nrmde en vereenzaamde kindei'ziel kan verlangen. . S3SP?

Als .flan Tante sterft en het'kihd' een pakje geeft, : ^%; vvaarin geld is, maakt Anna-Marie een kloek beslnit; „kleintie" moet naar dat ideale oord. Hier in het dompige hok verslonst het kind, omdat niemand op haar passen kan als Anna-Marie naar school is. 'Daar tusschen de bloemen, in de zuixcïtt lucht van de zee en onder de zo-rgen van - welmeenende menschen zal ze opfleuren en krijgen wet ze behoeft. Anna-Marie wil gaan vragen aan die onbekende familie of kleintje daar komen mag. Zij zal later, als ze grool is, alle kosten dragen. Zelf moet ze bij Vader blijven, omdat/ zij < le genige is, die nog invloed op' hem heeft en Z(; hem niet aan zijn lot mag overlaten, maar kleintje is dan goed bezorgd en uit de omgeving van verkommering weg. oii^i'^Aüf-'^-

Ze bereddert eerst nog alles iéMSlg'*^'f%n dan gaat ze op' reis, MaandagmoTgen'vroeg. En nu verteh het boek al de avonturen van die reis, dis een week duurt, en een ware zwerftocht woedt. Want A.nna-M'arie is in den trein in slaapi gevallen en het station van bestemming voorbijgereisd en nil zal ze van het gehucht, waar zie is uitgestapit, Ie voet naar het huis' met de Ro'Zenhaag zien te k(.men.' 't Wordt een tocht met veel ontberingen, maar ook telkens onverwachte uitkomst, tot ze eindelijk, na veel omzwerving, Zaterdagsmiddags bij het eindpnnt komt. En dan blijkt, dat het huis inbewoond is. De muren zijn vervallen, de droomen-tuin is verwilderd, de rozenhaag een hoop' doi', zwart hout! Alle hoop, ' die bij de vele moeiten , der reis den moed had levendig gehouden: vervlo-: ; gen! De gansche tocht nutteloos en het ideaal een rontgoocheling I Bitter schreiend zakt Anna-Marie cp de vervuilde stoep neer en „kleintje", moe en niet begrijpend wat haar geleidsterr^ defrtjii^elvh^^^ mede op een huilen '-^^^llM^-

Als ze wakker worden liggen bèiidéh in een ihöoi, fi'isch bed, op een ruime kamer. Anna Marie kan zich totaal niet herinneren hoe ze hier gekomen zijn, waar ze eigenlijk zijir. Maar dan komt spoedig de opheldering. De bewoonster van het nieuwe huis met de Rozenhaag heeft in de krant gelezen van twee weggeloopen meisjes, die een spoorkaaitje genomen hebben naar Barkoosen (het nabij gelegen station) en, als haar bericht wordt, dat tweo kinderen op de stoep van het oude huis liggen te slapen, heeft ze aanstonds vermoed, dat dezen de vermisten zijn. Over en weer wordt nu veel verteld, Anna-Marie komt met haar verhaal voor den dag en het einde is, dat de vriendelijke dame zich met den Vader in verbinding stelt , en : ; de, - .b., eide kinderen bii zich houdt.

De droom, die een illusie dreigde te worden, is geheel en rijker dan Anna-Marie hoopte, verwe; zenlijkt! '

Een heel eenvoudig verhaal dus, zelfs in zijn bijzonder goeden afloop haast al te mooi. Maar 't is zoo geheel zonder opsmuk geschreven en zoo haimonisch gebouwd, dat het spTookjesachtige niet hindert, doch veeleer den indruk versterkt. Zoo goed als „Inger Skram" is dit simpele verhaal sterk door een levend, warm idealistiscih-realisme, dat sympathie wekt omdat het uit sympathie opgroeit. En Anna-Marie is, ondanks haar sprookjesgestalte, een werkelijke, reëele figuur. Maar dan bezield door een vasten wil en een hoog-gedragen ideaal en daarom uit haar sociale ellende ten slotte het huis met de Rozenhaag vindend.

Zoo komt ook hier, evenals in „Inger Skram", het verhaal tegen een duidelijken achteTgrond te staan en wordt het boek meer dan een goedverteld sprookje. /

Ook deze roman heeft een religieuze kleur, maar die is fletser dan in Inger Skram" en een weinig beteekenenïl element.

Meel' dan deze twee boeken ken ik van Jeanne Oterdahl's werk niet. Maar wat „Inger Skram" en „Het huis met de Rozehaag" daarvan doen zien is onze belangstelling waard. Zij brengen literaire kunst en dan van te waardeeren gehalte. In 't bijzonder geldt dat van den eerstgenoemden roman.

') Beide uitgavon van J. M. MeiilenlioW, Amsterdajn. - ) Beide lioeken zijn vertaald door N. Basenau—Goemans, "el; tn-eede echior niet in zoo goed Nederlandsch als liet •eerste.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen