LITERATUUR EN KUNST

Als gewoonlijk bevat het Novembernummer van „De Zondagsschool" de jaarlijksche „Boekbeoordeeling" van kinderlectuur voor de Zondagsschool, het treffelijke werk, dat de Geref. Zondagsschoolvereeniging „Jachin" sinds jaren verricht.

Aan deze „Boekbeoordeeling" gaat een hoofd-

•artikel vooraf van den redacteur, dat op uitnemjende wijze een zeer belangrijke kwestie behandelt en daarom waard is' onder de aandacht gegebracht te worden van hen, die „De Zondagsschool" niet lezen.

Het volgt hier vrijwel in zijn geheel.

Hedendaagsche Motieven voor Christelijke Kinderlectuur.

Het groot gewicht van goede lectuur als voedsel voor den geest behoeft te dezer plaatse geen nadere adstructie; immers, de slachtoffers van slechte boeken zijn in onze dagen legio. Lectuur beteekent cultuur voor den geest Daarom is de vraag: „Wat leest gij? " een vraag van integreerend belang-, wijl de lectuur bij uitstek opvoedingstactor is.

Deze vraag krijgt in den beangstigenden tijd, dien we beleven, dubbele kracht. , i

Wij leven in een tijd, waarin alles kraakt. Wat vroeger onwrikbaar stond als een paal, buigt en knapt thans als een riet. Dat is evenzeer economisch als religieus-ethisch waar. Hoe rijker de cultuur werd, wetenschappelijk en vooral technisch, des te armer werd de geest. Zoo lijdt de menschheid, ofschoon overladen tot het uiterste met aUes en allerlei, op ellendige wijze honger. En met het merkwaardige verschijnsel, dat ondanks geweldige goudvoorraden, een groot deel van de wereld in stoffelijken zin honger lijdt, gaat ook op geestelijk gebied tegenwoordig hetzelfde verschijnsel gepaard: na de overheersching van het dorre en kille materialisme dat bot en star alles in cijfers uitdrukte, heeft de wereld gegrepen naar de warmte van bet mysticisme, en zoo is de wereld thans oververzadigd met allerlei occultisme, spiritisme, theosophisme, religieus socialisme en religieus anarchisme, soefisme en christian-soientisme en desondanks gaat overal de wanhopige kreet van de geestelijk verhongerenden op.

Nu is het een voorrecht, als de hongerige en het voedsel elkander ontmoeten. Maar goud en zilver kunnen niet gegeten worden: hij heeft brood noodig.

Wellicht is de geestelijke malaise nog veel ingrijpender dan de stoffelijke. En de oorzaak' van de algemeene ellende ligt niet buiten, maar i n den mensch. Alles leeft voor het uiterlijke, jaagt naar het uiterlijke. Daarvoor worden de kinderen „maatschappelijk afgericht" De moderne maatschappij is een monster geworden, een slokop, en de schoor een tyran. Het uitwendige verdringt overal het wezenlijke. Natuurlijk is dat met geen Zondagsblad en met geen raadselrubrieken, met geen puzzles en zinloos gebeuzel over voetbal en kwajongensstreken goed te maken. Het is een zeer benauwend verschijnsel, dat allerlei groote bladen bet kind in bet gevlei komen, door alleen maar te geven wat het amuseert, dikwijls ten koste van onderwijzers en ouders, en' wat het kind er op vlassen doet, om zijn naam voluit gedrukt te zien in de krant. De kinderlectuur draagt veelal bet stempel van tijdverdrijflitteratuur.

Natuurlijk gunnen we onzen kinderen de ontspanning. Maar de levenstijd is t e kostbaar en onze verantwoordelijkheid ten opzichte van het kind t e groot, dan dat we met het verknoeien van dien kostbaren tijd zouden willen meedoen.

In het boek van Elizabeth Browning, getiteld „Aurora Leigh" lezen we letterlijk: „Wij eten klei bij banden vol, tot wij tot aan de keel toe vol zitten en de vuile kleur van de klei krijgen, van den grond, waarop we onszelf aan het voeden zijn". En dan volgt daar de opmerkelijke verklaring: „Het vraagt een ziel, om een lichaam in beweging te brengen. Het is onmogelijk, de menschen op een andere wijze waarachtig te bereiken, dan door hun zielen heen. De ziel is de weg. Christus zelf kon de menschen niet anders redden dan door vat te krijgen op hun zielen".

Daargelaten, dat wij deze gedachte allicht eenigszins anders zouden formuleeren, de waarheid, die erin wordt uitgedrukt staat ook voor ons vast. Vandaar de groote verantwoordelijkheid van den Christen-auteur. En vooral van den Christen-kinderschrijver. Want aan een goed kinderboek is in vele opzichten nog meer behoefte dan aan een goed boek voor volwassenen. Destijds schreef de medewerker van de Letterkundige rubriek van „De Standaard" zeer terecht: „Schrijven voor kinderen is een kunst. Wij hebben wel eens gehoord van een kindersohrijver, die „kinderboekjes" ontwerpen toch eigenlijk wel wat „min" vond en meende ook een auteur voor „groote menschen" te moeten worden. Zonderling misverstand! Een goed kinderboek is niet van minder verdienste of beteekenis, dan een litterarisch werk voor ontwikkelden. Wie een goed kinderboek schrijven kan, kan het ook wel voor volwassenen. Het omgekeerde is op verre na niet waar".

De auteur van het Christelijk kinderboek zal alle dingen beschouwen bij het waarachtige licht van Boven, niet bij het valsche licht van beneden. In plaats van den mensch, of zelfs het kind, te stellen in het middelpunt van alle dingen, zal hij duidelijk op den voorgrond stellen het groote levensideaal van Gods eere. Niet de verheerlijking van den mensch, maar de verheerlijking van Hem in Wien en door Wien en tot Wien alle dingen zijn. In Hem leven wij, en bewegen wij ons, en zijn wij. De doorwerking van de zonde en de stuitende genezende kracht der genade moeten tot haar recht komen.

Gelijk vanzelf spreekt, is deze eisch, ofschoon eerste oisch, lang niet de eenige eisch, dien we stellen. Zeer vaak reeds en in allerlei bewoordingen hebben we te dezer plaatse betoogd, dat we ook een zeer strenge keur aanleggen ter zake van conceptie, vorm, stijl, taal, illustratie, typografische verzorging. Maar wat eerst is, b 1 ij f t voor ons eerst.

Dit alles klemt nog veel meer, wijl tegenwoordig het opmerkelijke feit zich voordoet, dat er allerwege een vernieuwde belangstelling ontwaakt inzake de zuiver geestelijke dingen. De geestelijke vragen bewegen den modernen mensch op dit tijdstip nog meer dan de stoffelijke en maatschappelijke. De reactie op het intellectualisme en materialisme en industrialisme zal daaraan zeker niet vreemd zijn.

Helaas staat lang niet al het statistisch materiaal ons ten dienste. Maar de cijfers van Noord-Amerika en van Oostenrijk bewijzen zeer duidelijk, dat er aan den eenen kant veel minder gelezen wordt dan vroeger, doch dat aan. den anderen kant er een veel grooter vraag is naar ' godsdienstige lectuur. "Vooral voor Amerika is dit in het oog loopend. En stellig houdt een ander gegeven, n.l. dat de vraag naar technische boeken uitermate geslonken is, daarmee verband. Tenslotte kan een geweldige cultuur met een geweldige techniek de behoeften der ziel niet vervullen. De vraag naar godsdienstige boeken is de noodkreet van de hongerende ziel.

In onze onrustige tijden komt de onrust der ziel onmiskenbaar naar voren; het gaat bier om het cardinale punt: de verhouding van den mensch tot God.

Onze kinderlectuur zou een schromelijk verzuim plegen, indien ze hiermee geen rekening hield en hiervan niet krachtig partij trok. Immers de moderne mensch is van zijn bestaansbodem losgerukt; hij heeft het uitzicht naar boven verloren. Eu wie het uitzicht naar boven verliest, verliest ook het uitzicht naar rondom en meest bet inzicht naar binnen. Juist daarom hebben we bezwaar tegen zooveel boekjes, die den modernen geest in het gevlei komen en zelfs de eenzijdige sportoverdrijving, zij het ook ongewild, in de hand werken. Juist daarom vinden we b.v. een boekje, dat een voetbal tot begin, midden en einde heeft, hoe goed ook bedoeld, gevaarlijk. Juist daarom achten we de behandeling van onbeduidende thema's, waarbij de groote levensquaestie, ook voor het kind, genegeerd wordt, niet alleen verspilling van energie, maar bovenal onverantwoordelijk verzuim van kostbare gelegenheden.

De moderne mensch is losgeraakt van God, los van den Bijbel, los van de Kerk, los van de oude banden der Christelijke traditie, die een Christenvolk in een Christenland als heilig familiegoed bezitten mag. Ten opzichte van de verworden levensbeschouwing, die zich alleen maar spitst op het uiterlijke, en die het innerlijke verkommeren laat, heeft de Chr. jeugdauteur een ernstige roeping. Hij moet rekening houden met de eischen van den nieuwen tijd, de oude waarheid geven in aantrekkelijken vorm, naar kinderlijke bevatting niet als theorie, maar als praktijk, zóó dat de toepassing onweerstaanbaar zich opdringt bij de jonge lezers en lezeressen. Hij moet het den kinderen duidelijk maken, dat de mensch losgeslagen ronddobberend, weer ankeren moet op den eenig betrouwbaren rotsbodem, Jezus Christus. Het levend geloof in den levenden Christus naar de Schrift alleen geeft de oplossing van de levensproblemen en de verzadiging van den levenshonger.

In dit alles liggen actueele motieven voor onze Christelijke jeugdlectuur.

Het geheim tot de aanvankelijke oplossing van alle benarrende problemen-ligt in de leuze: We moeten TERUG! Terug tot God en Zijn Woord, tot zijn Wet en zijn Wil. Terug tot de ordinantiën. Dat brengt ook voor het maatschappelijke leven nijpende eischen mee: we moeten terug tot het „Vrees God en eer den Koning", terug van den uitbundigen wereldzin en de wereldgelijkvormigheid naar de sobere strakheid van bet Kruis. Terug van het valsche vrijheidsideaal van socialisme en bolsjewisme naar de gebondenheid aan Gods eisch, die bekeering en behoud beteekent. Er is geen geweldiger vooruitgang dan zulk een teruggang. Het schijnt een nederlaag, maar 't is een victorie. Het schijnt levensverarming, maar het i s levensverrijking.

Dezer dagen vroeg mij een lezer van ons blad iets te zeggen o^mtrent de eischen voior kinderlect'u.ur. Ik kan hem geen beter antwoord geven, dan dit artikel ter lezing en ter overweging hem aan te bevelen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen