GRONINGER Brieven

Amice frater.

One volk maakt zich in deze bewogen dagen, vol van zorgen voor de toekomst, op, om, nu Koningin Wil'hehnina haar taak, met zoo goede trouw volbracht, neerlegt, te danken voor het vele, dat zij ons geven mocht, en om daarna haar dochter als onze nieuwe Koningin te begroeten.

De feestvreugde, die wij daarin mogen genieten, is wel merkwaardig voor dezen tijd, waarin zoovele eertijds machtige vorstenhuizen, de Romanofs en de HohenzoUem, de Habsburgers met de huizen van Savoye en de Spaansche Bourbons, uit hun hooge positie werden uitgeworpen.

Nederland bUjft den band met ihet Huis van Oranje-Nassau hoogelijk waardeeren. Zelfs mag'in het groote werk, waarin de halve eeuw, dat Koningin Wilhehnina regeerde, werd geteekend, voorafgaan een gedicht van Mevr. Roland Holst, die eens in het communisme alle heil voor de volkeren zag. En onze socialisten vergaten hun strijd van voorheen ook tegen het Oranjehuis en zingen met ons mee het Wilhelmus.

De historie kan ons echter vertellen, dat wij ons zouden vergissen, indien wij in deze algemeene deelneming van zoo goed als geheel ons volk de kracht zouden zien van den band, die Nederland en Oranje wezenhjk verbindt.

Wie den aard en de kracht van dezen band in zijn diepe, innige beteekenis wil erkennen, moet teruggaan tot het begin, toen hij werd gelegd. Niet door geweld van menschen, maar door de hand Gods, in Zijn bestel, dat hier, in dit kleine - Ihóekje van Zijn groote wereld, de bron wilde toonen voor het wezenlijk geluk en de waarachtige vrijheid der volkeren in heel hun bestaan. En die bron is de volle vrijheid Zijner kerk in de verkondiging van Zijn Woord en getuigenis.

Dit nu heeft het Huis van Oranje-Nassau, toen zijn lot aan dat van ons volk verbonden werd, verstaan. En dat heeft ons volk toen begrepen.

Thans wordt er veel gesproken over de grootste belangen van Europa, en wij moeten allen, zoo zegt men, niet alleen maar nationaal, doch Europeesch gaan denken. Inzonderheid West-Europa moet de eenheid vinden, die sterk kan maken tegen de overheersching van het communisme, dat gansch de wereld thans bedreigt.

Het humanisme in allerlei vorm biedt zich aan als de helper van dezen nood. En allengs zien wij ook weer het feit, dat men de „kerk" in dezen reddingsarbeid wil inschakelen.

Dat schijnt wat nieuws te zijn.

Daar is nu een wereldraad van kerken, die iji de hoofdstad van ons land te midden van veel praal van woorden en kleuren wel gaarne gezien wil worden als de kern aller bevrijdingsactie, religieus, politiek en sociaal.

Maar ook daar vergeet men de wezenlijke oorzaak van al de gevaren, die ons werelddeel en gansch de wereld bedreigen.

De mensehen weten niet meer wat de k e r k w e z e n 1 ij k is.

De mannen van den wereldraad zeker niet, want anders was hij er niet, zooals hfl werkelijk is. En als een der groote mannen van dezen wereldraad bezig ging, om alle misverstanden omtrent dezen raad weg te nemen, bleek hig in niet dan misverstand gevangen te zijn.

Is er voor ons een reden om ons daarover te verwonderen?

Een groot deel van het gereformeerde volk weet immers zelve niet meer, wat wij onder de kerk van Christus moeten verstaan.

En als er onder ons vrijgemaakten van de kerk getuigd wordt, zooals de vsideren dit op grond van het Woord Gods, mochten doen, schudden daar zelfs velen bedenkelijk ihet hoofd. Want zij vragen zich af, of er niet overal geloovigen zijn, alsof de ware kerk en haar eenheid het werk van geloovigen zoude zijn, en niet van den Koning der kerk. Die haar altijd door vergadert en beschermt.

En als wij nu de vraag stellen, wat de kracht was van het Huis van Oranje-Nassau in zijn eerste mannen, toen de band met ons volk, tusschen dat Huis en ons volk werd gelegd, dan is het eenig juiste antr woord dit: zij wisten wat de kerk is en zij begrepen, dat haar volkomen vrijheid in de vervulling van haar roeping: de zuivere verkondiging van het Woord Gods, de bron aller vrijheden is; en zij zagen de roeping van de overheid juist allereerst in de bescherming van die vrijheid der ware kerk. Naar het Woord, opdat zij een stil en gerust leven mocht hebben.

Zoo alleen konden zij zijn „erflaters onzer beschaving". Zoo streden zij voor de hoogste belangen van ons volk en van de volkeren van Europa.

En het is daarom, dat het vorstenhuis van Oranje-Nassau het merkwaardigste en grootste vorstenhuis mag worden genoemd, dat de geschiedenis der wereld kent.

Het was dit feit, dat Groen van Prinsterer in heel zijn strijd, in heel zijn arbeid voor de historie van ons volk, ons volk wilde doen zien.

Daartoe heeft hij met onverdroten ijver mogen werken in het archief van het Oranjehuis, daaruit te voorschijn brengend de particuliere correspondentie van de eerste Oranje's, een correspondentie, die ons de intiemste gedachten en overwegingen van de grooten uit het Oranjehuis doet kennen.

Deze arbeid van Groen omvat vijftien zware deelen en in elk deel geeft hij een inleiding, waarin hij de beteekenis der correspondentie in haar voornaamste trekken op onvergelijkelijke wijze toekent.

Het is jammer - ^ en Groen heeft dit zelve betreurd — dat hij dit werk in de Pransche taal moest schrijven, opdat gansdh Europa daarvan kennis zou kunnen nemen. Wij zijn nu eenmaal een klein volk en onze schoone taal geldt voor een betrekkelijk klein gebied.

Het zou goed zijn, vooral voor onze dagen, als er onder ons een historicus was, die de moeite wilde nemen, deze prolegomena te vertalen.

De „Archives ou correspondences inédite de la Maison d' Oranje-Nassau" zijn zeer zeker ook onder het calvinistisch volk veel te weinig bekend.

Gij zult het zeker daarom niet onwelkom achten in deze dagen onzer Oranjefeesten, als ik U iets uit deze „Archives" nu vertel.

Zij doen ons zien, welke de taak was, die de groote Oranjevorsten in de dagen der wording van den Nederlandschen staat verrichtten, en, zooals Groen het uitdrukt, welke is het geheim van hun ontzaglijke populariteit.

In de inleiding van het eerste deel zegt Groen: geen dynastie was meer vruchtbaar in werkwaardige groote mannen dan die van Nassau.

Daarom is de briefwisseling, die zij voerden met zoovele vorsten en staatslieden van him tijd, en waarin zij de intiemste beweegredenen voor hun arbeid blootlegden, ook van zoo groote beteekenis.

Zoo ook verstaan wij de historie der Vereenigde Provinciën, v/aaruit de staat der Nederlanden voortkwam.

Deze familie, door zijn verwantschap met bijna alle dynastieën van Europa, door-zijn positie in onze republiek, die op het Europeesche systeem zulk een grooten invloed uitoefende, had steeds talrijke relaties met allerlei landen.

Het wordt ons zoo gemakkelijk gemaakt, om den weg te vinden in den doolhof der gebeuiftenissen, waarvan de Oranjestadhouders den draad vast in hun handen hadden.

Deze familie heeft eindelijk zeer nauwe betrekkingen met de zaak van het Evangelie, de origine, de ontwikkeling en de handhaving der Reformatie. Haar geschiedenis doet ons zien, welke de bron was der waarachtige kracht van een held en een christelijk volk. Zij biedt Overal de proeven van deze waarheid, de grootste les der historie, dat God regeert en dat alle macht zich stukbreekt tegen de kerk van Christus.

Haar strijd was een strijd niet alleen voor ons volk, maar voor gansch Europa en had ten principe de religie.

Spanje, met zijn groot overwicht door zijn rijkdommen, de macht van zijn souvereinen, den invloed van zijn litteratuur en de stoutmoedigheid zijner soldaten, nam toen de overwegende plaats in Europa in die later aan Frankrijk toeviel.

De strijd tegen de Vereenigde provinciën verteerde het in zijn kracht, en daardoor veranderden de verhoudingen der verschillende staten, en werd hun onafhankelijkheid verzekerd. Zoo werd een eind gemaakt aan de politiek van overweldiging door het Habsburgsche Huis.

Maar er was meer. Het ging in dezen strijd niet alleen om de vrijheid van ons volk, het ging om deze beslissing, of het al dan niet gelukken zou de vrijheid van geweten, en alle burgerlijke en politieke vrijhe-

den te versmoren. Het ging om den triumf van. het Evangelie tegen bijgeloof en ongeloof.

Deze zaak was de algemeene zaak voor gansch de christenheid.

En toen Willem I dezen strijd voerde, overtrof die, wat zijn universaliteit betreft, nog dien van een eeuw later, gevoerd door Willem IH en van welken hij de held was.

De religie was niet maar gemengd in de omstandigheden van toen, zij beheerschte alles, zij maakte de crisis onvermijdelijk.

Ongelijk hebben zij, die politieke factoren op den voorgrond willen schuiven. Men miskent de wezenlijke beteekenis van dezen kamp, als men niet ziet, dat het daarin ging om Gk)d te dienen naar het geweten in de gehoorzaamheid aan Zijn Woord, om gevoed te worden door het Woord Gods, om daaraan te gehoorzamen, eerst in lijden op de brandstapels, daarna in een gerecihtvaardigden kamp met de wapenen.

Hier ligt ook het motief voor de vijandschap tegen ons volk in die dagen. Ware het anders geweest, geen strijd van tachtig jaren ware noodig geweest, om den vrede te brengen.

Maar zoo verstaan wij ook, hoe de o n a f h a n k e-lijkheid van ons vaderland gefundeerd is op de rots van het Woord •Gods.

De Archives, voorzoover Groen die in 't licht mocht geven, betreffen inzonderheid het werk van de eerste Oranjes tot den Koning-stadhouder Willem IH. Het is prof. Kramer, die zijn werk later voortzette.

Maar mijn plaatsje in „De Reformatie" is! nu wel weer goed bezet. Ik hoop in een volgenden brief nog iets - uit de „Archives" te vertellen. Met hartelijke groeten en heilbede, Uw toegenegen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen