Boekbespreking

Het doet eenigszins vreemd aan, de uitspraak van de bruid uit het Hooglied: „Ik ben zwart, doch liefelijk", toegepast te zien op een der armsten uit de armen van Friesland's kustbewoners. En toch is zij volkomen juist.

De oude Jantsje, om haar barre leelijkheid door ieder verstooten, door het leven verhard tot een kwaadaardige heks, openbaart als vierde vrouw van 'n armen daglooner zulk een kwaliteiten als moeder, die hunkert naar liefde, en zelf zooveel liefde weet te geven, al zit die vaak besloten in een harde schaal van straffe tucht, dat de woorden van het Hooglied volkomen op haar passen.

Cuperus legt in zijn verhaal haar karakter volkomen bloot. Hij beredeneert het niet, maar toont het in haar daden en woorden. Zij wordt opgenomen, als levend element, in het verhaal van het leven in Friesland, een zeventig jaren geleden. De noodtoestand der arbeiders, die een gansche week moeten sloven, om een paar gulden te verdienen, het zware leven hunner vrouwen, die naast de zorg voor een groot gezin, hard moeten ploeteren op het land om een paar stuivers extra te verdienen, weet hij zonder eenige sentimentaliteit te schilderen. Met ingehouden sarcasme beschrijft hij de , .zorg" van de rijke regenten voor de hun toevertrouwde weezen. Hoe prachtig steekt tegen hun hardvochtige gerechtigheid af de instinctieve moederliefde van de kinderlooze vrouw, die zich liever dood beult, dan het weesjongetje aan die „zorg" toe te vertrouwen. Hij is de laatste aan wien zij haar liefde kwijt kan, nadat zij „lybse" Jantsje Eian het groote leven heeft moeten afstaan. Prachtig wordt de strijd beschreven dien zij voortdurend moet voeren voor het behoud van het jongetje. Gemotiveerd is ook, dat zij hem verwent, terwijl tegenover de andere kinderen die zij kreeg op te voeden, de liefde verborgen lag achter zeer strenge tucht.

Grootsch is deze volksvrouw in haar voortdurende zelfopoffering, haar grenzenlooze liefde, waarvan derden soms de dupe worden. Want als het nijpt, ontwaakt het karakter van haar vader in haar en worden de grenzen tusschen het mijn en dijn gemakkelijk verlegd; dan eigent zij zich eenvoudig toe, wat zij noodig heeft voor de verzorging van hen, die zij liefheeft. Als kind van een strandjutter heeft zij van jongsaf aan geloof en strandjutten vereenigbaar gezien. Het zijn niet de sterkste gedeelten van het boek, waar dit probleem ter sprake komt, ook al bedenkt men dat het verhaal speelt in de vorige eeuw en over zeer primitieve menschen handelt. De schrijver komt te veel onder den invloed van de sterke figuur, die levend oprijst uit zijn verhaal. Aan het slot noemt hij haar zelfs lyrisch „moeder bij de gratie Gods" en ziet hij haar werk als een Goddelijke opdracht, het slagen er van als een gunstig oordeel van God, tegenover de verguizing der menschen, die slechts oog hebben voor het zwarte en al haar doen en laten misduiden, omdat zij haar liefde niet verstaan.

Hier getuigt niet haar leven, maar de schrijver zelf en daarmee verzwakt hij deze overigens" zeer goed geteekende vrouwenfiguur. Het is jammer, dat velen in Nederland dit boek niet kunnen lezen vanwege de taal. Maar de Friezen in en buiten Friesland zullen het mooi vinden, want taal en menschen zijn vol sprankelend leven in dit boek. Bovendien is het voortreffelijk uitgegeven. Een aanwinst voor de Friesche literatuur.

Marion Gilbert: De Slagboom. N.V. Buyten & Schipperheyn, Amsterdam.

Een merkwaardig boek! De ondertitel is: roman van geestelijke conflicten. En deze roman is vertaald uit het Fransch en behandelt den strijd tusschen de vrijzinnigen en orthodoxen in Normandië, waarbij de schrijfster onvoorwaardelijk kiest voor de orthodoxie.

De tijd waarin de roman speelt is 1865, toen Napoleon ni op zijn hoogtepunt stond als keizer van Frankrijk. Een typische overeenkomst blijkt hier met den toestand in Nederland in 1834. Toen kwamen er afgescheidenen, die met regeeringshulp werden onderdrukt; boeten en sabelgerinkel van gendarmes. In Normandië een soortgelijke toestand. Alleen daar zijn de afgescheidenen de vrijzinnigen en zij krijgen de hulp der regeering en zij laten door de gendarmes de orthodoxe kerk ontruimen.

Van dezen strijd, dien de vrijzinnigen willen laten ophouden door een hereeniging, die alle rechten garandeert aan hen en alle offers vraagt van de rechtzinnigen, wordt een hulpprediker het middelpunt. Hij ziet den slagboom, die het erf en de begraafplaats van twee bloedverwante families scheidt als het symbool van de absolute scheiding tusschen vrijzinnigheid en rechtzinnigheid.

Erg gemakkelijk krijgt hij het niet. Wanneer het gevaar dreigt, laten velen hem in den steek; zijn hart gaat uit naar een mooi vrijzinnig meisje; zijn moeder, die hein alles is, tracht hem over te halen tot een comr promis — en toch kiest hij, tegen vleesch en wereld in, vóór de breuk, die ook den band tusschen hem en zijn liefde verbreekt.

Heel sober, maar toch boeiend en met stijgende spanning vertelt de schrijfster over den hartstochtelijken strijd daar in het verre, mooie Normandië., Het is zeer verblijdend, dat ook zulke romans nog in-Frankrijk geschreven worden, nu. En het is goed gezien, dezen roman te laten vertalen in het Nederlandsch. Dit is niet onze slechtste import. Een boek behoort aan den schrijver, maar de uitgever heeft er ook zijn aandeel aan. En deze heeft gezorgd.voor een keurige uitgave, in alle opzichten af. De band en stofomslag, naar ontwerp van den bekenden Henk Krijger, zijn smaakvol.

Een boek, dat men in alle opzichten kan aanbevelen.

H. S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen