I. Naar aanleiding van het onderwijs-debat in de Kamer. - pagina 5

het

onderwijs

eindelijk

eens

kome

tot het regt eener zelfstandige

positie.

kon die aanvankelijk niet veroveren; en het lager onderwijs dateert, althans in den zin waarin wij dat woord verstaan, van- de 15de eeuw. Kbrt voor de hervorming vindt men de eerste verschijnselen van eene eigenlijk gezegde volksschool, De hervorming heeft toen die scholen gearripiëerd voor de Kerk, en ze mijns inziens althans ten deele misbruikt als middel tot bevordering en propagering van hare kerkelijke denkbeelden. Ik zeg niet, dat zij dit gedaan heeft met verkeerde bedoelingen óók niet dat ze hot niet had moeten doen Maar te ontkennen valt veeleer is hare daad een zegen geweest. niet, dat de afhankelijkheid der scholen van de Kerk wel moest medebrengen dat onder de schoolgeregten de religieuse schotel allengs de hoofdschotel werd, en dat uit den aard der zaak het seculaire onderwijs niet tot zijne A^olle kracht kon komen. Zoo bleef het tot 178.9. Eerst omstreeks dat jaar is, in het eene land iets vroeger in het andere iets later, eene revolutie in de denkbeelden omtrent het schoolwezen ontstaan met dat gevolg, dat althans ten onzent de Staat op zijne beurt de school heeft gearripiëerd, om zich op zijne wijze schuldig te maken aan dezelfde verkeerdheid die eertijds de Kerk beging, door de school te emanciperen voor het Staatsidee. Ook daarvan zeg ik: de Staat deed destijds goed ; het was noodzakelijk dat iemand zich de verlatene school aantrok. Maar het onvermijdelijk gevolg was dat de school nogmaals in een toestand van afhankelijkheid kwam. Want ook de Staat poogde uit den aard der zaak hetzelfde te doen wat eertijds de Kerk deed

Het lageY onderwijs

natuurlijk.

Immers

;

,

:

eigen denkbeelden te propageren door middel van de school. Dit nu behoeft, zoo ik wel zie, en mag zoo niet blijven. Het onderwijs is een eigenaardig volksbelang. Het onderwijs raakt een van de ingewikkeldste en neteligste quaestien, waai'bij alle vraagstukken, en daaronder de diepste vraagstukken die het menschelijk weten tot onderzoek uitlokken, beti'okken zijn, vraagstukken van anthropologie en psychologie, van religie en sociologie, van paedagogiek en moraal. Vraagstukken die, kort gezegd, in alle vertakkingen van het sociale leven ingrijpen. Nu komt mij voor, dat zoodanig element van het maatschappelijk leven allezins regt heeft op oen volstrekte zelfstandige organisatie; altijd in dien zin dat het onderwijs optrede in den geest van wat* de Engelschen

noemen; a hody corporate. Daartoe nu zou men mijns inziens kunnen geraken indien de voor

geheel of gedeeltelijk het schoolgeld voor een gemeentelijken schoolraad kozen, waarbij ik de quaestie openlaat, of in dien raad ook van Regeeringswege een lid moet worden aangesteld, en op wat wijze de onderwijzersstand daarin vasten voet moet verkrijgen. Uit die gemeentelijke schoolraden kon men dan opklimmen tot provinciale schoolraden en daaruit weder tot een Rijkschoolraad. Aan deze hiërarchie zou ik in mfindaat wülen geven: 1. om het gausche beheer over het ouders,

zoover

zij

hunne kinderen betalen

,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen