Buitenland.

Duiischland. De algemeene Synode, der Pruisische landskerk.

De »reactie" is op het gebied van het kerkelijk leven van Pruisen duidelijk óp te merken.

Daaraan is het toe te schrijven, dat de verhandelingen van de buitengewone Pruisische algemeene Synode, die sedert 27 Oct. jl. te Berlijn vergaderd is, zoo geleidelijk en vreedzaam plaats hebben, alsof de tot hiertoe bestaande verschillen omtrent zoovele twistvragen niet bestonden.

En toch zijn op die Synode de gewichtigste vraagstukken ter sprake gebracht, o. a. dat van de gemengde huwelijken van Evangelischen en Joden, van de Christelijke eedformule en boven alles van de nieuwe agenda. De pers heeft zich van dit alles bitter weinig aangetrokken en de handelingen der Synode eenvoudig ter kennis van het publiek gebracht. Men had het tegendeel kunnen verwachten, doch tot veler verwondering heeft het besluit der Synode, om de apostolische geloofsbelijdenis te handhaven, geen storm van verontwaardiging doen losbarsten.

Men heeft zich van UberaUstische zijde getroost met de bedenking, dat het besluit der Synode nog erger had kunnen uitvallen.

Ojk ter Synode hebben zij, die de apostolische belijdenis gaarne hadden zien verdwijnen, zich in het onvermijdelijke geschikt, opmerkende, dat de rechterzijde in geenen deele getracht had om van haar overmacht misbruik te maken. Hieruit zou men kunnen afleiden, dat de Synode de tegenstanders van de twaalf artikelen eenigszins in het gevlei heeft zoeken te komen. Dit is echter niet geschied. Van liberale en Ritschliaansche zijde wilde men bij de omwerking der agenda of liturgie de twaalf artikelen doen verdwijnen. Dat dit opzet met geringe moeite kon verijdeld worden, bewijst dat de macht van het liberalisme in de Evangelische kerk niet groot is. Van waar dit verschijnsel? Zijn professoren en predikanten dan van hunne dwalingen overtuigd? Dat zij verre. Maar men ziet welke wrange vruchten de leer des ongeloofs heeft opgeleverd, en daarom is men eenigszins huiverig geworden om nog eenige verdere stappen te doen, dié tot een volledige triumf van het ongeloof in de Evangelische kerk kunnen leiden. Men beschouwt de kerk als eene instelling die voor politiedienst nog wel bruikbaar is. Dit is zeker niet vleiend voor de kerk, maar wellicht toch nog beter dan wanneer de mannen »van het geldbezit en van de beschaving" haar bekampen, gelijk zij tientallen van jaren gedaan hebben.

Toen in de Synode het agendum moest behandeld worden, waarbij men tevens ging uitspreken, hoe de Synode tegenover de apostolische geloofsbelijdenis stond, waren alle 168 leden der Synode reeds voor den tijd op hun post. Met de hoogste spanning luisterde men en niet minder de menschen, waarvan velen van verre gekomen waren, welke op de tribunes opeengepakt stonden. Meer dan eens werd het in het midden der vergadering uitgesproken, dat het zoo goed als eenstemmig aannemen van het agendum, juist op den geboortedag van Luther, eene zaak was welke juist door den Heere aldus was beschikt. Vele sprekers voerden het woord, 'waaronder odk de justirrath Dr. Zorn, die den keizer, den Evangelischen opper-kerkeraad, den beiden grooten commissiën den hartelijksten dank uitspraken voor de schoone gaven, die nu de godsdienstoefeningen der gemeente zou versieren. Na dit woord werd er over het voorstel gestemd met het gevolg, dat allen op één na er zich vóór verklaarden. Slechts een lid van de Synode bleef zitten, doch niet omdat hij het agendum in zijn geheel verwierp, maar omdat hij zich in de verplaatsing van de apostolische geloofsbelijdenis in het formulier voor de bevestiging van Dienaren des Woords niet vinden kon.

Door Liturgische overwegingen was men er toch toe gekomen om het opzeggen van de twaalf artikelen, gelijk dit sedert 1822 badplaats gehad bij de bevestiging van een predikant, te laten vallen. Nadat de liberalen dit als eene concessie aan hunne zienswijze hadden opgevat, was het de rechtzinnige partij niet mogelijk om het apostolicum geheel uit hot bevestigingsformulier weg te laten. Toen vond men er op, dat do bevestigde predikant de twaalf artikelen zou uitspreken na het gebed. Hiermede was het tegenstemmend lid van de Synode het niet eens. Het was een verheffend moment, toen na het aannemen van het agendum de vergadering zong: »Lof en eer en prijs zij God!" In de hoofdliturgie blijft nu de apostolische geloofsbelijdenis gehandhaafd. Wanneer een inleidingsformule gebruikt wordt, moet die luiden: sMet de gezamenlijke Christenheid belijden wij aldus": Zoo is het compromis.] De Synode had ook een nieuwe eedsformule vast te stellen. In plaats van eene algemeene is nu een Christelijke formule aangenomen.

Zeer weinig stemmen verklaarden zich voor het behouden der oude formule Prof. Kahl zeide echter, voordat de eindstemming plaats greep, dat hij in het belang der eenheid het offer van zijn intellect bracht. Dit verklaarde hij namens eenige geestverwanten en deze uiting was te merkwaardiger, omdat door het aannemen der nieuwe formule men in beginsel ziph verklaarde tegen het toelaten van Joden als rechters. Zeer opmerkelijk is het, dat de JoodschliberaUstische pers zich met geen enkel woord over deze zaak uitlaat. Feitelijk is de Synode zich op de lijn van Stöcker gaan bewegen en heeft den Joden de handschoen toegeworpen, maar de Joden, die een groot deel der liberalisdsche pers in handen hebben, hebben die niet opgenomen.

Uit alles bemerken wij dat er bij velen, ook bij leden der Synode eene bekeering naar de wereld heeft plaats gehad. In plaats van zich te verootmoedigen over het wandelen op de paden van de loochening van Gods Woord, is slechts afschuw van de vruchten die aan den boom van ongeloof en revolutie geteeld zijn, op te merken. En daardoor is men huiverig om den stam van die boom te graven en vast te leggen; maar men komt er niet toe die uit te houwen.

Van eene droefheid van God die eene onberouwelijke bekeering tot zaligheid werkt, is helaas weinig ot niets te bespeuren.

Eenige jaren geleden heeft men in sommige plaatsen van Duitschland reeksen van voor­ drachten georganiseerd, om predikanten in staat te stellen kennis te maken met de resultaten der wetenschap. Men noemt zulk een rij van voordrachten een «Ferien Cursus» omdat zij in de vacantie gehouden wordt. Van 16-18 October heeft men te Bonn zulk een cursus gehouden, die door 100 predikanten gevolgd werd.

Als staaltje van hetgeen op znlk een cursus opgedischt wordt, diene het volgende: Professor Merihold hield eene voorlezing over het Oude Testament. Voor dezen hoogleeraar zijn de verhalen der schepping, der zondeval en de; ' zondvloed voor de moderne wetenschap bezweken, gelijk sneeuw voor de zon. De persoonlijkheden van Abraham, Isaak en Jacob behooren [tot het gebied der sage. Den ge: heelen aartsvaderlij ken tijd moest men maar uitschrappen. Ook had men de patriarchen niet te beschouwen als persoonlijkheden die in de geschiedenis des heils eenig gewicht in den schaal legden. De godheid der oude Hebreen is voor hun stamvaders te houden. De zetel der godheid ^was voor hen de dieren of het bloed der dieren, zon, maan, sterren enz. Mozes was wel een [historische persoonlijkheid, maar daarmede was niet gezegd, dat men alles maar moest aannemen wat op zijn naam geboekt staat, allerminst de wetgeving. Voor Mozes was Jehovah slechts een nationale God, die anderen niets aanging. Zuiver geestelijk was de Mozaïsche God niet, dikwijls genoeg wordt hij voorgesteld als wreed en willekeurig handelend. De menschenofïers behoorden tot de vereering van Jehovah. De Baal vereering had men in de religie van Jehovah opgenomen. Doch het ergste komt nog. Professor Grafe beweerde, dat de jongste onderzoekingen van Harnack, Zahn, Julscher en Spitta aarfhet licht hadden gebracht, dat het H. Avondmaal niets andersj geweest is dan een maal in den gewonen zin des woords. Jezus heeft er geen blijvende instelling van willen maken.

Het oorspronkelijke bericht omtrent het H.

Avondmaal moest men in het Evangelie van Markus vinden. Paulus, die bij het maal niet tegenwoordig was, heeft met geweld zijn eigen gedachten omtrent het H. Avondmaal aan zijn tijdgenooten opgedrongen. Ja, hij zou er zich niet voor geschaamd hebben, om het beteekenisvolle »doet dat tot mijne gedachtenis" er aan toe te voegen.

De predikant Damman, die dit alles in zijn Ev. Wochenblatt meedeelt, voegt er aan toe: jWat beduidt het, wanneer onze algemeene Synode ernstig© beraadslagingen houdt over de agenda, terwijl aan hen, die later dienaars der kerk worden zullen, in naam der wetenschap geleerd wordt, dat het H. Avondmaal hoegenaamd geen beteekenis heeft in de geschiedenis des heils en ook geen godsdienstige waarde bezit? En met welk ean gevoel moeten de jonge theologen aan de studie der Paulinische brieven gaan, wanneer zij vernemen, dat de apostel een vervalscher geweest is, die zijne rabbmistische theoriën met een geweld zonder wedergade aan zijne tijdgenooten heeft opgelegd.

Wanneer hierin niet voorzien wordt, wanneer onze Evangelische landskerk zich niet opmaakt om hier raad te schaffen, zal hare laatste ure moeten slaan. Zij heeft veel moeten dulden en duldt het nog tot op den huldigen dag. Maar dit zal haar dood zijn."

Het is alsof het modernisme, dat in de Synode een slot op den mond scheen te hebben, zich heeft willen wreken door bij monde van genoemden hoogleeraar uitspraken te doen hooren, gelijk men ze in Nederland al lang heeft vernomen, doch die in Duitschland nog ongehoord waren.

WiNCKEL.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen