Buitenland.

Frankrijk. Doumergue's levensbeschrijving van Calvijn.

Tot onze blijdschap begint in de Protestantsche wereld van Frankrijk weder belangstelling te ontstaan in den persoon en het werk van den grooten hervormer Calvijn. Toen de hoogleeraar Doumergue zijn plan bekend maakte om eene uitvoerige levensbeschrijving van Calvijn in 't licht te zenden, werd dit door de Fransche Gereformeerden toegejuicht; en nu het eerste deel van Doumergue's arbeid in het licht verscheen, is men kennelijk verheugd dat eindelijk aan den persoon en het werk van Calvijn r^c/^/ zal Aj; ^rvaren. De heer H. D. schrijft in de Eglise Libre omtrent Doumergue's arbeid :

„De schrijver heeft passie voor zijn onder werpj geen arbeid, geen onderzoek is hem te zwaar geweest om Calvijn in den grond te eeren kennen. Hij zift de waarheid uit de asteringen en de legenden die omtrent Calvijn erspreid werden, en het volle licht, waarin hij en hervormer plaatst, dwingt achting en beondering voor dien grooten miskende af, die ene zoo edele. Christelijke ziel had, wiens geest oo Fransch en wiens hart zoo edelmoedig was, eel gevoeliger dan eene traditie het wil doen gelooven.

De Heer Doumergue heeft er zich niet toe epaald om een leven van Calvijn te schrijven, at zoo volledig mogelijk was, maar hij heeft edacht dat het eenige middel om het werk en en wcrkmeester op hun rechte waarde te doen chatten was: de beschrijving van de menschen n de zaken, waarin dö arbeider is gevormd n zijn werkzaamheid heeft uitgeoefend. In het erste deel, aan de jeugd van den reformator ewijd, getft daarom de schrijver een gedetaileerd, zeer nauwkeurig tafereel van den godsienstigen en zedelijken toestand van Frankrijk n de zestiende eeuw, en geeft hij ook een eleerde beschrijving van het oude Parijs.

Dit alles is zeer merkwaardig en leerzaam, en nze kerken moeten aan den heer Doumergue aar dank betuigen omdat hij zulk een verienstelijk werk heeft ondernomen.

Gelijk onze lezers zullen weten, beschreef e heer Doumergue nog slechts de jeugd van en grooten hervormer. Mocht het den schrijer gegund worden om zijn arbeid tot een goed ind te brengen! Het spreekt wel van zelf, dat e verdere arbeid van Doumergue van nog rooter gewicht zijn zal, en daarom nog grooer invloed ten goede kan uitoefenen, dan het erste deel, dat Calvijn's jeugd behandelt.

Noord-Amerika. Campbell en Fisk ver den invloed der Hollanders op ngeland en Amerika.

De bekende schrijver Douglass Campbell chreef eenige jaren geleden een boek om aan e toonen, hoe groot de invloed geweest is, die er van Nederland uitging op Engeland en Amerika. Het betoog van Douglass heeft weerspraak gevonden bij John Fisk, die een bock schreef over „de Hoilandsche en Kwakers-koloniën in Amerika." Toch geeft Fisk toe, dat reeds in de 12de eeuw Nederlandsche wevers naar Engeland en Schotland togen. In de volgende twee eeuwen kwamen de fijnerere kleedingstoffen uit de Vlaamsche steden naar Engeland. In den tijd van Hendrik VIII zond Engeland grondstoffen naar Antwerpen en deze stad zond fijn bewerkte stoffen naar Engeland. In de ï4de eeuw werden door Nederlanders fabrieken gesticht in de graafschappen Norfolk en Suffolk. Juist in die in oost Engeland gelegen graafschappen ontwikkelden zich de democratische denkbeelden en het Puntanisme. De tegenstelling tusschen het oosten en het westen kwam uit in de Universiteiten van Cambridge en Oxford. Oxford in het westen werd een brandpunt voor het conservatisme van de Torj'-partij en voor de hoogkerkelijke strooming; terwijl Cambridge een meer Puriteinsche richting volgde. In den burgeroorlog leverden de oostelijke graafschappen de kern voor het leger van het Parlement. Van de 280 martelaren die door de woede van Maria, de bloeddorstige, vielen, waren er 240 uit het oosten van Engeland. Het is geheel onmogelijk dat dit alles eenvoudig toevallig zou zijn, zegt de heer Fisk.

Johannes Wicleff, Engelands voorlooper der reformatie, vond zijn meeste aanhangers in deze zelfde streek. Uit al deze dingen is het duidelijk, dat er door Nederlanders in Engeland invloed ten goede is uitgeoefend.

Fisk moet ook toegeven dat Nederland een brandpunt was van beschaving en ontwikkeling, zij het ook naast Italië. Ten tijde van Hendrik VIII was de beschaving hier te lande grooter dan in Frankrijk of in Engeland. De dorpen waren schooner, er was minder slordigheid en armoede. Schilder-en toonkunst stonden in Nederland op hooger trap dan in Engeland.

De Placcaten tegen de ketters onder Karel V en Philips van Spanje uitgevaardigd, dreven duizenden Vlamingen uit - hun vaderland naar . Engeland, zoodat reeds in 1562 de Spaansche Ambassadeur in Engeland aan zijn vorst rapporteerde, dat er minstens 30.000 Vlaamsche vluchtingen in Engeland gevonden werden. Het waren ook Nederlanders, die den grondslag legden voor de staal-en ijzerfabrieken van Shetfield. Ook de fabrikage van papier, zijde, linnen, garen, kant, baai en serge werd door Nederlanders in Engeland gebracht. Tijdens de regeering van Elisabeth, vooral na de inneming van Antwerpen door den graaf van Parma in iSgS; werden meer dan 100.000 Hollanders en Vlamingen bev/oners van Engeland. Het waren - bijna altemaal Calvinisten of Puriteinen. In de dagen van Karel I waren een groot deel der Puriteinen kinderen en klein-kinderen van Hollanders, en er zijn er ongetwijfeld velen geweest onder de 20.000 die naar Nieuw-Engeland gingen tusschen I624 en I640.

Fisk leert ook dat het Calvinistisch denkbeeld dat ieder mensch verantwoording moet kunnen doen van de dingen die hij belijdt, geleid heeft tot het stichten van scholen. Immers om rekenschap te kunnen geven van zijn geloof, moet men wel onderwezen zijn, en voor het onderwijs heeft men scholen noodig. Campbell beweert, en Fisk spreekt het niet tegen, dat Engeland toen, noch eenige eeuwen daarna, zulke scholen bezat. Wanneer dus in Nieuw-Engeland of Noord-Amerika ook aanstonds scholen werden gesticht, dan is dit niet enkel te danken aan de ontwikkeling van het Calvinisme, maar ook aan den invloed van het land dat een tijdlang de pelgrims had geherbergd.

En nu spreken wij nog niet eens van den invloed, dien de Hollanders onmiddellijk hebben uitgeoefend op de vorming van de nieuwe wereld.

Immers wanneer Hoilandsche Calvinisten in Noord-Amerika niet als pioniers waren opgetreden, nadat nederzettingen van Roomschen waren te niet gegaan, — de gedaante van de nieuwe wereld zou gansch anders zijn.

Uit het bovenstaande kan het ons ook duidelijk worden, hoe het komt dat de naam van „Dutchman" (Hollander) in de Vereenigde Staten nog zulk een goeden klank bezit. De jegen dien God de Heere aan de wapenen van onze stamverwanten in de Transvaal geeft, de meerdere menschelijkheid waarvan onze broeders blijk geven bij de behandeling der Engelsche gevangenen, waaruit hunne geestelijke en zede lijke superioriteit boven de Engelsche aan den dag komt, zal dit aanzien nog verhoogen. Mochten wij slechts bewaard blijven voor ijdele zeltverheffing!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen