De Kerk van Christus en de armen of ongelukkigen.

VI.

„Ik was in de gevangenis en gij zijt tot Mij gekomen" is een woord van den Christus, dat diep in het hart der geloovigen van de eerste eeuwen gegradeerd was met onuitw'ischbare letteren. Vandaar hunne bereidwilligheid om zich op allerlei wijze te ontfermen over de gevangenen en verdrukten. Ondanks beschermende wetten, ondanks de pogingen, door de keizers aangewend, om kracht te geven aan hun bestuur, was de persoonlijke vrijheid in iiet Romeinsche rijk niet zeker. De onderdanen waren blootgesteld aan de willekeur der keizers en hunner aml)tenaren, aan de begeerlijkheid der soldaten en der inners van de belasting; aan de grillen van machtigen en njken of aan de brutale ruwheid der barbaren. Nooit roisschien hebben willekeur en ruw geweld onder tal van vormen zooveel slachtoffers gemaakt als in den tijd der ontbinding van de Romeinsche wereldmacht. Maar nooit ook heeft de Christelijke liefde zooveel volharding en trouw getoond als in die dagen.

In den tijd der vervolgingen werden de Christenen, die in de gevangenissen geworpen waren, bezocht door hunne vrienden, die hun verkwikking brachten of met hen baden. Men hield voor hen buitengewone collecten; de armen onthielden zich zelfs een dag van eten om er iets aan te kunnen geven; men nam uit de fondsen der kerk geld, om er broeders, die veroordeeld waren tot circusspelen of heerendiensten, meê vrij te koopen; men waagde alles om hun hulpe te bieden. Zelfs de wet van den tirannieken Licinius, die de bezoekers der gevangen Christenen met dezelfde straffen bedreigde als dezen, belette niemand, ook de vrouwen niet, om alle gevaren te trotseeren, teneinde hen te troosten en hunne wonden te verbinden.

Ten behoeve der slachtoffers van het de.spotisme en de begeerlijkheid der groeten of van de volkswoede, kwam gaandeweg op het recht van asyl in de kerken, zooals de heidensche tempels dat bezaten. Ministers of ambtsdragers, die door de keizers vogelvrij verklaard of door de menigte verjaagd waren; aanzienlijke weduwen, die aan de kwellingen van machtige en begeerige menschen blootstonden; armen, die door hunne schuldeischers vervolgd werden; slaven, die door hut)ne meesters mishandeld werden of bedreigd in hun geloof, vonden in de kerken of kloosters schuilplaatsen tegen de eerste aanvallen hunner vervolgers. Was het een arme, die zocht te ontkomen aan de hardvochtigheid eens woekeraars, men bevrijdd^ hem, zijn schuld betalende door middel van eene collecte onder de geloovigen; was het een slaaf, men vermaande hem tot geduld, en tegelijkertijd bewoog men zijn meester om meer menschlievendheid te toonen. Alleen in geval men zijn conscientie zou moeten blootstellen aan ernstige gevaren hield men hem bij zich. Zelfs de barbaren eerbiedigden dit recht van asiel; na de verovering van Rome spaarde koning Alaric de inwoners, die in de kerken gevlucht waren.

Behalve dit asyl in de kerken of godshuizen, hadden de verdrukten een niet minder veilige schuilplaats bij de bisschoppen, wier bescherming nooit tevergeefs werd ingeroepen door een' onschuldige. Te midden der algemeene verwarring, waarin ieder deed wat goed was in zijne eigene oogen, verhieven zij alleen nog de stem voor de vertrapte humaniteit. Het behoorde tot hunne bijzondere joeping, hen, die geen verdedigers hadden, uit de handen van machtige onderdrukkers te verlossen, tusschenbeide te treden voor hen bij kei zers en magistraten, verre reizen tot dit doel af te leggen, en aller toorn te trotseeren, mits de zaak van hen, in wie zij belang stelden, rechtvaardig was. Zelfs de geringste wist zeker, dat hij zijnen bisschop bereid zou vinden om hem aan te hooren en zich aan zijne verdediging te wijden. Nu eens zijn het onrechtvaardig veroordeelden, die Ambrosius verlost van de ballingschap, de gevangenis, den dood; dan weer is het een deserteur, welken Gregorius Nazianzinus aanbeveelt aan zijn commandant voor pardon, omdat hij berouw toont; dan weer zijn het opgestane slaven, voor wie Basilius in de bres springt bij hunne meesters. Meermalen waren het bewoners van het platteland, die blootstonden aan de roofzucht der ambtenaren van de belasting, aan de gierighei! der woekeraars en vooral aan de verdrukking der groote eigenaren. Deze laatsten, door de predikers van hunnen tijd erger dan de barbaren genoemd, ofschoon zij in naam Christenen waren, lieten de boeren, die hunne groote goederen bebouwden omkomen in ellende. Ook waren zij vaak zoo onverschillig zoowel omtrent het geestelijk wel der ongelukkigen als omtrent hun aardsch lot, dat zij ze expres in het heidendom lieten blijven, omdat zij een schatting hieven op de tempels. Bij verschillende omstandigheden hebben Chrysostomus en anderen met kracht gesproken en gehandeld in hel belang der verdrukte boeren. Zij hebben tot de rijken, die ze exploiteerden, ernstige vertoogen gericht en hen daarbij herinnei-d, hoe onchristelijk hunne hardvochtigheid was. Wanneer geheele streken, tot het uiterste gebracht door ondragelijke handelingen, tegen de keizerlijke ambtenaren opstonden, wisten de bisschoppen, zonder zich verdedigers van oproer of tyrannie te maken, zich hoog genoeg te verheffen om het volk aan zijn plicht tot gehoorzaamheid te herinneren en den handhaver van het gezag aan dien der humaniteit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen