Buitenland.

Hall Gaine over toestanden in Egypte en Soedan.

Hall Caine gaat dan voort met te betoogen, dat het welzijn van een volk niet afhangt van zijn stoffelijke welvaart, of van de exploitatie van zijn natuurlijke hulpbronnen, of van zijn toenemende beschaving, maar van zijn religie. En daarom vraagt hij of het goed is, dat de zending aangemoedigd wordt in landstreken die onder Engeland staan en waar bet Mahomedanisme heerscht. Ja hij vraagt of het wel oorbaar is, toe te laten dat het Christendom onder zulke volken gepropageerd wordt?

Men kan zich over deze vragen niet verwonderen, als men weet dat Hall Caine zich aldus over het Mahomedanisme laat hooren: „De Islam is in zijn wezen een edel geloof. Behalve onze opvatting omtrent het karakter en de roeping van Jezus, is er geen fundamenteel verschil tusschen het Christendom en den Islam. Al geef ik toe dat deze beperking, die ik aanduidde, groot en essentieel is, beweer ik dat

bijna in alle andere opzichten de twee religiën dezelfde zijn.”

Uit dit alles blijkt dat Hall Gaine het wezen van 'de Christelijke religie niet kent, en de kracht van den Islam idealiseert. Belangrijker is echter hetgeen hij omtrent het Madhisme mededeelt. „De heilige man", waarvan de jonge Engelschman sprak, was waarschijnlijk slechts een bedrieger, gelijk er velen in Soedan gevonden worden, die speculeer en op de bijgeloovigheid van het volk. Maar er zijn andere heilige menschen, die, al zijn zij ongeleerd, door middel van reflectie de groote gedachten voortbrengen, die een geheele natie bezielen. Mohammed Ahmed, de Madhi, was zulk een persoon". Hall Gaine werd niet naar Karthoem getrokken door liefde voor de nagedachtenis van Gordon, maar hij hoopte daar wat meer te hooran omtrent den wonderen man die in tien jaar tien milUoen menschen wist los te maken van den Khalif, en die deze lieden zoo wist te overtuigen van zijn Goddelijkheid, dat zij met blijdschap in den dood gingen om hem te verdedigen. Dat scheen hem een van de grootste verschijnselen die de geschiedenis van den laatsten tijd vertoont. Wat man was Mohammed Ahmed? Was hij, gelijk wij in het Westen geloofden, niet anders dan een lawaaimakende bedrieger, een begeerige tyran, een faoatieke huichelaar?

Hall Gaine leerde veel omtrent het Madhisme van den Sirdar Reginald Wingate, maar ging er zelf ook op uit om er meer van te weten. Hij deed vele reizen, om met menschen te spreken die den M& dhi gekend en onder hem gediend hadden, en kwam tot de overtuiging, dat de voorstelling die men zich gewoonlijk van hem maakt, zoowel juist was als valscb. De man was op het laatst van zijn leven gelijk men hem zich had voorges eld, maar in het begin van zijn loopbaan, in de jaren waarin hij propaganda had gemaakt, vertoonde hij een geheel ander beeld. Hall Gaine geeft dan geen lang relaas van Mohammed Ahmed's onttinking aan zijn ideaal, maar wijst er alleen op dat hij in het eerst in alle oprechtheid optrad als een her vormer van het Mahomedanisme, die protesteerde tegen al het bederf dat er in zijn religie geslopen was. Zoo kwam hij in botsing met de „heilige wei", welke zich tegen alle verandering en tegen alle pogingen tot verbetering verzet, en daardoor kwam hij ook in cocflict met die klassen, die van het ingeslopen kwaad leefden. Het einde was, dat men hem beschouwde als een vogel vu j verklaarde, dat men samenzweringen maakte om hem in politieke strikken te vangen, om hem te kunnen beschuldigen dat hij een opstandeling was. tegen den wettigen souverein van het land, om daardoor van hem en van zijn beweging tot reformatie af te komen.

Doch Mohammed Ahmed omkwam zoo dikwijls en zoo wonderlijk aan de hem gelegde lagen, dat zijn vrienden het er voor gingen houden, dat hij door Goddelijke macht beschermd werd. Dit was het begin van het einde. Toen kwam de duivel, in den persoon van Abdullah, die hem icflaisterde, dat hij zelfs Goddelijk was. Hem stellende op den hoogen berg van zijn in geest'.'er voering gebrachte ziel, toonde de duivel hem al de koninkrijken der Arabische wereld, en zeide hem dat deze alle hem zouden toebehooren, als bij slechts wilde verklaren dat hij de Mahdi, de Messias was, om de we reld van de boosdoeners op hooge plaatsen, die haar in ellende en zonde dompelen, te ver lossen.

Deze verzoeking was veel vreeselijker dan men zich ia het Westen kan voorstellen. Om haar te verstaan moet men weten, wat de overlevering der Arabieren geleerd heeft omtrent het Koninkrijk der hemelen dat komen zal, omtrent den door God aangewezen profeet die daarvoor zal komen, en van de gebeurtenissen, die aan diens komst zullen voor afgaan. Mes zou dan ook iets moeten weten van een soort van nieuwe Theologie, die in het hart van de woestijn honderden jiren geleden gele& ld heeft, welke leert, dat de Godheid in alles is, in het bijzonder in het hart van den mensch, en dat elke ziel een sprank is vanden Almachtige en „dat er niets onder het kleed is als God". De Muzelmaansche secte die dit stelsel ainvaardt, wordt tegenwoordig de „orde van da eenheid van het heelal" genoemd, en het is zoo goed als zeker, dat Mohammed Ahmed tot haar belioorde. Indien alle menschen iets van het Goddelijke bezaten, zoo kon de een er meer van hebben dan de ander. Daarom konden sommigen heiligen zijn, kindereu Gods, boodschappeis van den Almachtige. Een van zulke boodschappers werd door alle goede Muzelmannen verwachtj zij bidden er om. Hij zal komen om de wereld te verlossen vaa zonde en ellende. Mohammed Ahmed bezweek in de verzoeking en verklaarde, dat hij de Mahdi was.

Wat daarna gebeurde, is ieder bekend. Hij die eerst in oprechtheid het Islamisme wilde hervormen, werd een politieke despoot, die zich zelven zocht, die duizenden als slachtoffers voor zijn booze aspiration deed vallen en die stierf toen hij zijn grootste succes had behaald, nadat hij Gordon gedood en de Eugelschen uit Soedan had verdreven. Zijn opvolger werd tengevolge van den slag van Omdutman, waar het bloed van zoovele duizenden Derwischen vergoten is, van het tooseel afgevoerd.

Maar het Madhisme is wel onderdrukt, doch niet dood.

{Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen