GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Nu dezer dagen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Nu dezer dagen

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Nu dezer dagen, naar aanleiding van de discussie over de subsidie aan de openbare leeszalen, zoowel In de pers als In de Tweede Kamer de legende weer opdook, dat het Protestantisme als beginsel de vrijheid van onderzoek heeft geproclameerd en daarom leder, die deze vrijheid aan banden zou willen leggen, In Roomsche wateren verzeilt, wordt het tijd, dat tegen deze legende met ernst wordt geprotesteerd.

Blijkbaar komt deze legende voort uit een verwarring van denkbeelden, die alleen daaraan te wijten is, dat men de historie van het Protestantisme niet kent.

Het Is nl. volkomen juist, dat het Protestantisme tegenover Rome de vrijheid van onderzoek ten opzichte van de Heilige Schrift ook voor den leek geëischt heeft. Acht Rome dat dit vrije onderzoek van de Schrift voor den leek gevaarlijk Is, en bindt ze hem daarom aan de leiding der Kerk, die de Schrift heeft uit te leggen, —de Protestant houdt staande, dat God de Schrift aan elk geloovige tot onderzoek heeft geschonken en hij bij dit onderzoek In zijn conscientle aan niets anders gebonden is dan aan het Woord Gods zeif. Was er daarom sprake van, dat de Roomsche Kerk in ons land pressie op de Otrerheid zou willen uitoefenen om de vrijheid van dit Schriftonderzoek aan banden te leggen, dan zou er zeker alle reden wezen om elk Protestant tegen dit roomsche gevaar In 't geweer te roepen.

Maar wie uit dit vrge onderzoek der Schrift afteidt, dat volgens het Protestantisme het vrije onderzoek van alle boeken en geschriften, hoe gevaarlijk hun inhoud ook voor het geloof of de zedelijkheid zou wezen, geoorloofd en zelfs plicht is, toont van de geschiedenis van het Protestantisme toch al zeer weinig te weten.

Onze protestantsche vaderen hebben er steeds op aangedrongen bij de Overheid, dat deze toch wel zou toezien, dat er geen kettersche boeken onder het volk verspreid werden. Ze wilden, dat de Overheid zelfs een strenge censuur op de drukpers zou uitoefenen, en zorgen zouden, dat geen boek gedrukt werd, dat voor de religie of de goede zeden gevaarlijk was. Op de Synode te Dordrecht in 1618 kwam dit punt zelfs uitvoerig ter sprake, omdat men de bestaande plakkaten te zwak oordeelde. £a niet alleen de Nederlandsche leden der Synode, maar f ook de buitenlandsche afgevaardigden uit, alle Gereformeerde Kerken van Europa drongen op scherper maatregelen aan. Zoo stelden de Engelsche afgevaardigden voor, aan de Generale Staten te verzoeken, dat dese censores zouden aanstellen, die vooraf elk boek zouden keuren eer het ter drukpers ging. En Diodati, de afgevaardigde van Geneve, verhaalde, hoe hij op een reis door Venetië gezien had, dat daar een afzonderlijk college van wereldlijke en geestelijke personen was ingesteld, aan wie de zorg voor het toezicht op de drukkerijen was opgedragen, en hij oordeelde, dat het goed zgn zou, wanneer zulke colleges overal werden opgericht. De maatregelen In het Roomsche Venetië genomen, werden dus niet op grond van het „protestantsche beginsel" afgekeurd, maar juist omgekeerd aan de protestansche Overheid ten voorbeeld gesteld.

Natuurlijk is hiermede niet gezegd, dat we uit kracht van het „protestantsch beginsel" de boekencensuur door de Overheid weer ingevoerd zouden willen zien. Al heeft de Owrheid toe te zien, dat de vrijheid van drukpers niet misbruikt wordt om allerlei pornografische literatuur onder het volk te verspreiden, die vrgheid van drukpers zelf is ons een veel te kostelijk goed, dan dat we haar weer prijs zouden willen geven. Zelfs de vromere kerkelijke boekencensuur, in onse Kerkenorde nog voorgeschreven, is practisch onuitvoerbaar gebleken en daarom In onze Kerken gelukkig afgeschaft. In dat opzicht staan we op een ruimer en vrijer standpunt dan onze vaderen.

Maar al zouden we niet gaarne de boekencensuur hetzij door de Overheid, hetzij door de Kerk weer ingevoerd willen zien, aan de andere zijde heeft de Overheid toch wel toe te zien, dat ze zelfs niet zijdelings door het verleenen van subsidie medewerkt, om allerlei boeken, die voor het Christelijk geloof schadelijk zijn, onder het volk te verspreiden. En hierom gaat het bij deze openbare leeszalen. Want al heeten deze inrichtingen neutraal, wie ze van nabij kent, weet maar al te goed, hoe ze door het verspreiden van allerlei zoogenaamd populair wetenschappelijke werken het ongeloof bevorderen. Zelfs baat het al zeer weinig, of men naast deze moderne lectuur, om het neutraliteitsbeginsel te handhaven, ook enkele Christelijke boeken wil aanschaffen. Het tegengif, dat daardoor geboden wordt, neemt het gevaar van het gif niet weg. Want ook hier geldt: nitimur In vetitum, onze menschelijke natuur neigt 't meest om wat verkeerd is te doen.

Het protestantsch beginsel van „vrijheid van onderzoek" met de openbare leeszalen in verband te brengen, is dus uit historisch oogpunt zeker ocjuist, want onze vaderen hebben met die vrijheid van onderzoek alleen de Schrift bedoeld, maar nooit, dat ieder eenvoudig geloovige maar allerlei verkeerde en voor de religie schadelijke boeken zou mogen lezen; eer achten ze het de roeping zoowel van de Overheid als van de Kerk, om het lezen van zulke boeken juist zooveel mogelijk tegen te gaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 22 januari 1911

De Heraut | 4 Pagina's

Nu dezer dagen

Bekijk de hele uitgave van zondag 22 januari 1911

De Heraut | 4 Pagina's