Leestafel.

1. C. VELTENAAR. HET KERKELIJK LEVEN DER GEREFORMEERDEN IN DEN BRIEL TOT 1816. — A. H. Kruyt. Uitgever. Amsterdam, MCMXV.

Met een dissertatie over: JHET KERKELIJK LEVEN DER GEREFORMEERDEN IN DEN BRIEL < en toegevoegde STELLINGEN verwierf de heer VELTENAAR, predikant der Gereformeerde Kerk van SuAWOUDE, in de eerste helft, van dit jaar, aan de Rijks-Universiteit van UTRECHT, zich den graad van doctor in de Godgeleerdheid.

Dit proefschrift is een van die akadcmische verhandelingen welke ook buiten den kring der vakmenschen belang hebben. Want hoewel, naar methode en bew; erking, van streng wetenschappelijken aard en allereerst bestemd voor Theologen, behoeft men nog geen kerkhistoricus van zijn vak te wezen, om van de lezing genot te kebben.

DR. VELTENAAR en zijn Uitgever hebben dan ook goed gedaan van deze dissertatie een zoo groot aantal exemplaren te laten drukken, dat zij ook nog als 'n gewoon boek op de markt kon gebracht.

En niet als dissertatie^ maar als zulk 'n gewoon boek ligt . VELTENAAR'S Studie hier voor mij.

De beschrijving van het Kerkelijk der Gere formeerden in den, BRIEL wordt door den auteur in vier dcelen gesplitst.

In het EERSTE deel beschrijft hij: DE REFOR­ MATORISCHE BEGINSELEN, of de beginselen waaruit de Reformatie in den BRIEL ontstond.

In het TWEEDE deel beschrijft hij : DE OPKOMST DER GEREFORMEERDE KERK IN DEN BRIEL VAN 1572—1619. Dit tweede deel is dan weer onderverdeeld in-DRIE hoofdstukken en wel: I. DE GEREFORMEERDE KERK vóór. DE TWISTEN, VAN 1S72—1613; II. DE GEREFOR­ MEERDE KERK TIJDENS DE TWISTEN VAN 1613— 1618. En III., DE GEREFORMEERDE KERK NA DE TWISTEN.

Het DERDE deel beschrijft het kerkelijk leven in den Briel van 1620-1795 : NA DE DORDscHE SYNODE TOT DE SCHEIDING VAN KERK EN STAAT en is onderverdeeld in DRIE hoofdstukken: I. DE EENHEID DER GEREFORMEERDE KERK VAN 1620—1650; -II. HET KERKELIJK LEVEN DER GEREFORMEERDEN GEDEELD 1650—1749; III. DE INZINKING DER KERK TOT DE, SCHEIDING VAN KERK EN STAAT VAN 1750—1795.

En het VIERDE gedeelte beschrijft: DE GERE­ FORMEERDE KERK VAN DEN BRIEL NA DE SCHEI­ DING VAN KERK EN STAAT TOT DE REORGANI­ SATIE VAN 1816.

Van deze partitie geeft de Schrijver nader rekenschajj in zijn werk. Zoo bijv. op p. 172, waarom hij in deel DRIE met 1650 een nieuwe periode laat beginnen. »Van 1620—1650, dus dertig jaren, is de Gereformeerde Kerk (te den BRIEL) één en ondeelbaar. Maar in 1650 ontstaat er een Waalsch Geref. Kerk naast de Nederl. Gereformeerden. Bij de beschrijving van het Kerkelijk leven der Gereformeerden in DEN BRIEL verzuimt hij allerminst ook een verklaring en een beoordeeling te geven, en rekent hij bij de eerste ook met de oekonomische toestanden.

Het kerkelijk leven der Gereformeerden in den BRIEL tot 1816 is, zooals ook uit deze monographie blijkt, iii velerlei opzicht eenzelvig met het kerkelijk leven der Gereformeerden ten onzent tot 1816.

Maar, en hierin nu ligt naar het mij voorkomt van deze monographie de beteekenis, in velerlei opzicht toch ook weer anders. En het is haar niet geringe verdienste, dat zij dit bijzondere in hét algemeene klaar en duidelijk doet uitkomen. Iets wat de auteur heeft kunnen doen, doordat hij, bij zijn niet geringe kennis van wat ik hier zou willen noemen de algemeene geschiedenis van het Gereformeerd Kerkelijk leven ten onzent zich, zoo door plaatselijk onderzoek van oude gebouwen en monumenten, als door nauwkeurige Archief-studie, grondige kennis heeft weten te verwerven van het kerkelijk leven in den BRIEL.

Geen moeite is daaraan gespaard.

En het Gereformeerd Kerkelijk leven in den BRIEL gedurende die periode, welke DR. VELTE­ NAAR behandelt, verdient dit.

Zeker zou het de moeite niet loonen van menig plaatselijke Kerk ten onzent düs den stroom van-het kerkelijk leven te volgen.

Dat dit volgen van den stroom van het Brielsche het wèl doet, zal de lezer van dit boek moeten toestemmen.

En, uit wat het ons vertelt van de Geref. Kerk van" den BRIEL en haar Tucht; van haar Armenzorg en Schoolonderwijs ; van de geestelijke stropmingen, die haar beïnvloeden; van haar eeredienst; haar ontstaan en haar strijd en ook van haar .inzinking - ^— uit dit files bhjkt, dat DR. VELïENAAR"~hieT~maaf bij "de'opper vlakte is blijven staan, maar dat zijn blik tot diep in hét Kerkelijk leven der Brielsche Gereformeerden is doorgedrongen.

En zoo kan bij de eigenaardige verhouding tusschen het algemeene en het bijzondere, een monographie als deze ook aan de kennis van hèt Gereformeerd kerkelijk leven ten onzend, ten goede komen.

In zijn BIJLAGEN overschri^ DRWELTINAAR de grens van zijn onderwerp, maar deze overschrijding reken ik hem allerminst als een grief aan. In Bijlage III gaat het over: PREDIKANTEN DER CHR. GEREF. EN NA 1892 DER GEREF. KERK IN DEN BBIEL.

Ik ontneem daar het volgende uit.

De Gemeente werd in 1853 gesticht. Klein begonnen, heeft zij in den Briel nooit kunnen tieren. De verplaatsing van het loodspersoneel was voor haar een gevoelige slag*.

»Haar Kerkgebouw, staande in de Geuzenstraatj is in 1872 gebouwd en is het eigendom der Geref. Kerken in Nederland.«

» Het» Geuzengczicht, » Wilhelmus van Nassaue'' is op Gereformeerden Grondslag gevestigd, f

»De Gemeente telt slechts 250 zielen, waaronder 90 toegelatenen tot het H. A.*

Over dat „de gemeente werd in 1853^«//V^A in deze BIJLAGE der dissertatie van den Utrechtschen doctor zou ik het met den predikant der Gereformeerde Kerk van SUAWOUDE nog wel eens hebben willen.

Uit dat > zij heeft in den Briel nooit kunnen tieren* en ook uit wat ik van elders omtrent het Kerkelijk leven in DEN BRIEL weet, blijkt, dat de tweeërlei poging tot nadere Reformatie in de vorige eeuw, — die door SEPARATIE en die door DOLEANTIE — tot dusver in den BRIEL minder goed dan elders gelukt is.

Reden te meer, met name voor wie aan onze THEOLOGISCHE SCHOOL of onze VRIJE UNIVERSI­ TEIT hun studiën voleindigd hebben, om het dienen van de nü vacante Gereformeerde Kerk Van den BRIEL, begeerlijk te maken.

2. CHRISTELIJKE SCHEURKALENDERS VOOR 1916.

Het jaar spoedt weer naar zijn einde.

Twee tiitge\ers, reeds nü met hun Scheurkalender voor 1916 gereed, zonden ons hem, ter aankondiging, toe.

.Zoo de Firma F. P. D'Huv te MIDDELBURG en J. M. BREDÉE'S Boekhandel en Uitgevers-Maatschappij, ROTTERDAM.

Van D'Huv ontvingen wij den kalender van het GEREFORMEERD TRACTAATGENOOTSCHAP sFiLiPPUs". Het BLOK geeft als opschrift den tekst Joh. III:14 en 15 : > En gelijk Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft" en het SCHILD geeft daarvan een sierlijke uitbeelding. Op de voorzijde der blaadjes een tekst met een stichtehjke verklaring; op de achterzijde overdenkingen en verhalen. Als premie biedt PROF. LINDEBOOM, namens het Bestuur van FILIPPUS, bij dezen Scheurkalender een boek van wijlen DE. L. S. JONGSMA, over DE BERGREDE.

Ds. JONGSMA, die sedert het laatst van '99 de gereformeerde kerk van MIDDELSTUM diende en daar ten vorigen jare gestorven is, gaf gedurende de jaren 1904—'08 in het Maandblad: WAT ZEGT DE SCHRIFT? in verschillende artikelen een exegetisch-praktische Studie over MATTH. V—VII. Deze artikelen zijn thans in het, als premie aangeboden boek onder dak gebracht en zijn om hun bezonnen Schriftverklaring en juiste Schrifttoepassing, een kostelijke toegift bij den kalender.

Maar ook BREDÉE'S MARTHA-K'ALENDER is aanbevelenswaardig wérk. Hij wordt uitgegeven ten voord eele van de MARTHA-STICHTING voor ïonverzorgde kinderen", te ALPHEN A/D RHIJN. Het BLOK geeft op wit veld in gulden letters het jaartal 1916. Het SCHILD met teksten uit Joh. 10, begldt in fraaie teekening en stille kleuren den » GOEDEN HERDER" uit.

Ook hier op de ifoorzijde der blaadjes een dag-tekst met goede verklaring en op de achterzijde verhalen en versjes.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen