Het gereformeerde beginsel en de kerkgeschiedenis - pagina 22

21

dogma zelf raken, kunnen zij met evenveel recht tegen elke wetenschappelijke beoefening der historie worden ingebracht. "pat men zoodoende van een bepaalde Voraussetzung uitgaat, is waar, maar ik heb u reeds aangetoond, dat zelfs de empirische school, die het prinzipienlos tot principe stelt, zoodra zij verder wil gaan dan het "fait bru" buiten zulk een Voraussetzung niet kan. :Die Geschichte ist stumm", heeft LORENZ, zelf een aanhanger dier empirische school, terecht gezegd, "sie spricht nur zu jenen, die schoQ wissen, was sie darin zu suchen haben und finden können." 65) Veel ernstiger daarentegen is de bedenking, dat met deze leer der Goddelijke providentia zoowel het onderl,ing.sausaal verband der dingèn, als de vrijheid van den menschelijken wil vernietigd en de eschiedenis een "wil~nloses Pup enspiel" w..Qrdt van een "allmächtigen Gott im höchs~Himmel." 66), Deze bedenking kan natuurlijk niet worden ingebracht door hen, die zelf de geschiedenis verklaren willen als een met logische noodzakel~jkhe'id zich ontwikkelende idee, of haar door vastenatuurwetten willen laten beheerschen, want van de vrijheid van den menschelijken wil blijft op dat standpunt geen-spoor over./ En evenmin behoeft dat bezwaar te worden weerlegd, wanneer het opgeworpen wordt door hen, die in de historie niet anders zien dan het product van eenen autonomen menschelijken wil, want met zulk een autonomen wil is het causaal verband der feiten in onverzoenlijken strijd. Maar wel verçiient deze bedenking de aan-~ dacht, vo~rzooverre zij de vraag ter sprake brengt naar het orga- ) nisch verband tusschen de causae secundae en de causa prima. Hierbij onderscheide J11.er: nu wèl. Dat AUGUSTINUS en de "theocratische" school de leer der providentia veel te abstract hebben opgevat, in de geschieden~s alleen oog hebben gehad voor den supranatureelen factor en daardoor den indruk hebben gegeven, alsof de mensch een speelbal was in de handen van God of den Satan moet worden erkend. Het ge~sch verband' der gebeurtenissen komt bij hen niet tot zijn recht. In zooverre nu de èmpirische school nadruk heeft gelegd op dat genetisch verband, de causae secundae heeft opgespoord en aangetoond heeft, welke factoren op de geschiedenis inwerken, moet deze

I

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen