Het calvinisme en de kunst - pagina 28

26

niet te beitelen nocli te penseelen viel, of een vrouw moest haar schaamte overwonnen en zich urenlang naakt in het atelier aan mannenoog vertoond hebben, stuitte. En ook het niet geloochend feit, dat geen schouwburg bloeit zonder offers |van vrouwlijke achtbaarheid te vergen, en schier elk acteur door het gestadig zich inspelen in anderer karakter van eigen ] karakter beroofd, en dies innerlijk onwaar, wordt, nam niet in. Het drama zelf verwierp men, daarom, iiet. Ook te Geneve verklaart Calvijn zich uitsluitend tegen m i s b r u i k . En ware de gesteldheid der geesten ernaar geweest, om een eerbaar drama, tragisch zoowel als komisch, z o n d e r actrices, gelijk eens , te Athene, te verkrijgen, het protest zou niet gehoord zijn. Niet I tegen het i d e a l e , maar tegen het z i c h z e l f v e r l a g e n d drama • giag de strijd. ^^) En wie uit Breederoo's tijd de tooneelen van zijn L u c e l l e naslaat, waarbij zelfs een Tesselschade lustig toekeek, en in onze dagen iets van het leven achter en voor de schermen in onze groote steden hoorde, kan kwalijk de klacht onderdrukken, dat de overprikkelde genotzucht, die het publiek naar den schouwburg trekt, met kunstzin weinig meer dan den naam gemeen heeft, en ons volk, niet enkel ethisch maar ook aesthetisch, eer verarmt dan verrijkt. ^*) Den echten kunstvriend komt dan ook eer het tegendeel van een lach om de lippen, als hij in de brandpunten onzer moderne beschaving van weinig anders dan van een dramatische uitspatting en misvorming verneemt, die de echte dramatische kunst almeer dreigt te dooden. En moge nu al een volk, dat, gelijk in Zuid-Europa, op straat leeft, het drama niet ontberen kannen, een Calvinistisch volk, dat zich bij voorkeur in het drama, zoo komisch als tragisch, van het huislijk leven ver diept; blijft van het openlijk drama verre, zoodra dit niet anders dan tot den prijs van zedelijke verachtering te genieten is. ^°) Een laatste trek, waarop ik u wijs, is de ongetemde vrijh e i d s z i n , die het Calvinisme overal, waar het optrad, aan de natie wist in te boezemen. Het l i b e r t a t i s e r g o was en bleef voor ons Calvinisten het ons onontvreemdbaar devies. Hoe ook deze vrijheidszin wederom in het dogma der verkiezing wortelt, kan thans niet aangewezen. Genoeg zij het aan Bancroft's woord te herinneren, „dat mannen, die zich door God verkoren wisten, voor tyrannen noch duivelen beefden", ^"j Maar juist met dien vrijheidszin bedauwde het dan ook de kunst. Of verklaart zich niet juist alle kunstdrift uit het motief, om zich te ontworstelen aan den bangen druk, waarmee de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen