De verflauwing der grenzen - pagina 80

78 revolutie slechts de practische uiting van de geestesdispositie, die op wijsgeerig gebied tot het Pantheïsme, Panlogisme en Paukosmisme leidde. Cf. ScHULER, o. 1. p. 131 sq. en ROMANG, O. 1. p. 33. 56)

Cf. THILO. O. 1. II. p. 4 2 7 ; MARET, O. 1. p. 205: sWirhaben gesehen,

mit welchem Eifer der Pantheismus die Einheit de'r Substanz und des Seins verfolget. Aber die F2inheit des Seins kann nur als Identitat der Dinge begriffen werden. Wenn alles Eines ist, ist alles identisch. Demzufolge ist die glorreichste Eroberung des Pantheismus, die ihm so werthe Formel A. A., durch welche er die allgemeine Identitat der Dinge, das Ziel aller seiner Anstrengungen, ausdrückt." Cf. BIEDERMANN, Kirche der Gegenwart, 1847. p. 2 3 1 ; en SCHADE, O. 1. p.

143.

57) Al ontkende Kant toch niet, dat ook de Noumena bestonden^ toch wierd z. i. het beeld onzer waarneming uitsluitend subjectief geformeerd. Want, ook al bleef hierbij de vraag open, op wat wijs er van de noumena uit zekere Am-egung op ons uitging, toch was het niet deze prikkel, maar het prisma van het subject, waardoor het beeld tot stand kwam. 58) De behoefte om het zijn met het denken te dekken kon niet haar volle bevrediging erlangen, zoolang nog de noumena^ TA) het ook slechts/rö 7nemorie uitgetrokken, het denken bleven tarten, en de Practische Vernunft naast de reine ' Vernunft opschoot. Het doel kon dus eerst bereikt, door óf van de twee termen subject en object, gelijk Fichte deed, het object te schrappen, óf, gelijk Hegel het nog sterker waagde, object en subject beide in het logisch denkproces te laten opgaan. 59) Cf. MAK.ET, o. 1. p. 205 : sUnterdessen besteht der menschliche Geist nur durch derlei Unterscheidungen, Erkennen, heiszt unterscheiden; Verhaltnisse aufstellen, heiszt Unterschiede festsetzen; einen Gégenstand nennen, heiszt ihn als von allen andern Gegenstanden verschieden bezeichnen; eine Idee haben, heiszt eine besondere Existenz sich vorstellen; wir können einzig unter solchen Bedingungen denken, reden, handelen. Die Intelligenz, die Gesellschaft, das Leben lassen sich ohne dieselben nicht begreifen." Niet gaarne stel ik tegen de verwarrende denkgymnastiek van het Pantheïsme d. i. het» Panlogisme" het gezond verstand over; wijl op dit sgezond verstand" thans zoo vaak door de lage gemeenheid beslag wordt gelegd, om de ideale wereld te loochenen, en te lachen met elk mysterie. Maar niettemin is het volkomen juist, dat de identiteitsgedachte, waarin het denken zijn triomf wil vieren, het denken zelf ontzenuwt, door het te berooven van zijn klaarheid en nuchterheid. Want zeer zeker zoekt alle denken de algemeenheid, m a a r . . . ze heeft aan deze eenheid niets zoo het bijzondere onder deze denkoperatie te loor gaat. Dan wordt het een eenheid door bpsmelting, en is het resultaat een vermenging, die alle denken tart.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen