De Gereformeerde Kerken in Centraal-Europa.

I.

De betiteling j, de Gereformeerde Eerken" neme men niet al te zieer „ad litteram". In Hongarije draagt 'd© iRerk waarin het pnesbyteriaal kerksyst©em nog van 'kracht is, dein naam van Gereformeerde iKierk van Hongarije, miaar in Czecho-Slowakije heet zij de Evangelische Czechische Broederkerk. Ik bedoel iets mdde te Ideelen over den tegenwoiordigen toesitand van die Protestantscihe Klerken in Midden Europa, die leden zijki van de Alliantie van Gereformeerde IKlerkien, die leven onder het Presbyteriaal systeem van kerkregeering of 'die dringend; haar steun hebben ingeroepen. Oök in onze kringen is de belangstelling jn die Kerken verlevendigd. Wij' - wisten haast niet maer jdat ©r nog Gereformieerde Kerken wanen in het midden en Oosten van Europa. Die geen vreemdelingen viraren op het terrein der Kerkgeschiedenis, herinnerden zich flauw, dat in vorige tijiden de zeeheld de Ruyter eens een dertigtal gereformeerde predikanten, 'die op galeien' gevangen werden gehouden, had bevrijid, en andere brachten den naam van

Comenius, wiens laagedaahtenis anlangs luisterrijk in oms land wer^d gevieMli, ook met de ©en of andere berk uit Centraal Euïopa in' verband en derden - wisten missehiien ook nog d'at te Utrecht een „Stipendium Bernadinum" is, dat beheerd wordt door de professoren van , de Theol. Fac. aldaar, uit welks rijke miiddelen sinds méér dam twee ©euw'en studenten atuideeren, oinldler amderien ook uit de Gereformeerde IKierik van Hongarije. Doch over het geheel genomen, wiist men tooh er; g weinig van de kerkelijke toestanden in genoiéimid ge'deielte van Europa. In delaa/tstejarenisdit geheel anders geworden en voioral in dein jongsben tijd. Onldteixcheidien factoren hebben daartoe miedegewerkit. Aanknoopingspunt is zeer zeker in esnig op'zioht het genoemdie Stipendium Bernardinum geweest. Wie zioUi in Hongarije de Nederlanldsohe taal kentaien? Wie zouden de tusschenperaon'ön zijn, om ons aldaar bekend te maken, onze kerken, onzie mannen, onzie theologie? Of wie onzer zou zoozeer met de toestanden in Hoingarijle op kerkelijk gebied bekend zijn en vooral met het Hongaarsoli, in alle opzich'tien zioozeer verschillend van de moidleme taïen van West-Europa en aoo moeilijk aan te leeren, dat er sprake zou kunnen zijb of komen van een geestelijk verkeer met Öie volkeren len kerkten? Van geen geringe bet& ekenis nu was, dat er telken jare studenten kwani'en uit Hongarijie, die studeerden in Nederland, die de colleges volgden van de hoogleeraren in de godgeleerdh'eid te ütrieoht. 't Is waar, die Hongaansche 'studenten xdjin ook in kennis gekomen me-t onze modei*ne en ethischei theologen, doch evenzöer met de gereformeeirdfe godgelöeiden.

En z!oo min wij' thajns nog geheel onbekend zijn met den toestand alidaar, zloo miü is m^en in Hongarije geheel vreemd van ons. Thainjs zijn in Hongarije m; anneni van grooten invloed^ die Nederlandsch spreiken eln schrijiven. De naam van Dr A. Kiuyper mag in Hongarije zelfs populair heeten. Eens was het (Jereformeetde Nederland dfe toevlucht voor zioovele kerken „dans Ie desert", in de woestijin. Toen werden onze Hoogleeraren! in de goJdgeleerdiheid elders beroepiela, huiu werkten overal gelezen, het Latijto. was het voertuig der gedachten. Hier werd geclollecteieiid' voor de Kierkten die elders in noioid' verkeerdeja. Jaj zelfs nog in de vijftiger jaren van de vorige ©euwi ^i^alg ik eeta collecte vermeld in d© Christelijke Gierefo(rmteeiy.teKierk voor Hongarije. Zij hadden otns dutS' niet geheel uit heit oog verloren en wiji haar niet. Doch au is er al een levendig verkeer. Ik sprak reeds vajni bekendheid met Dr A. Kuyper. Ook Prof. H. Visscher van Utrecht is niet onbekend bij' de Hongaarsche Gereformeerden. Heraut enx. Stanidaaïd gaAren van tijd tolt tijd berichten' over Hongaarsche toestanden op kerkelijk gebied, berichten dis niet na konden laten onze belangstelling wakker te roepen & a levenidig te honden. Op Idie Synode van Lteieuwarden was zelfs een schrijven van Prof. Dr G. van Antal, dat voor' mij' ligt en eigenhandig' door hem' in correct Nederlanidseh is gesteld; en Prof. Sebestyen, ons reeds bij nam'e bekend vanwege zijb groote sympathie met de Gereformeerde leer, kwam een en alndermaal tot ons over len het getal van onze menschen, die hem dezen winter hebben kiinnen hooren tot hen spreken is moeüijk te benaderen. De belangstelling^ reeds' sterk gewekt door het van velen met groote spanning 'gelez'en boek: Hongarij'e in oorlogstijd, door H. S. S. Kuyper, werd levendig gehouden door , öe vele kortere en langere bieiichten van lijd tot tijd in sommige, chriistelajke en kerkelijke bladen gegeven en is thans vrij! sterk gespannen, nadat Sebiestyen op zeer veel plaatsien is opgetreden in vergaderingen, waarin vooral „onzie menschen" in groioben getale waren vertegienv/oordigd. Prof. Sebestyen schijnt een beslist gereformeerd man te zij'n; ©en man die zich tot onze Gereformeerde kerken voelt aangetrokken; die door ide uitgave van een Hongaar& chen Heraut de ketanis der Gereformeerde leer en hegiaselem hoopt te verbreliden en die jdie Hongaarsche Gereformeerden in nauwer contact wenscht te brenge(n met het Gereformeerde volksdeel alhier. De naam' van Dr A. Kpyper is: jn' Hongarijte bij lange na. geen onbekende naam ien ook dit kan medewerken de belangstelling aldaar te "wekken in bet levew en^ üenkto der Gereformeerden alhier. Gelukkig, dat de herinnering daaraan uit verledien tijden bij die Hongaren in zegtening is. Vroeger klopteto de kerken uit den vxeemidie hier nooit te vergeefs aan; ookf nu weer niet! Wij' oolleoteeren immer gaarne om den nood' op zoo velerlei terrein te lenigen; wij gteiven zelfs gaarne onze gaven voor de oprichting van een Hongaarsche Heraut; wijj idoen het gaarne, .eelS'belniS wijl de Gerefonneerde leef ons gansche hart heeft, idan ook om daardoor weiderom een gelegenheid te hebben om den naam van Dr A. ^uyper in gedachtenis te houden 'sn eindelijk omdait wij maar gevende en gevende, toch niet armer wordjen, maar in menig opzicht wassen en toenemen.

Reeds in het najaar vain 1918 kwam' toit de Deputaten voor de Conespondenitie met de Hooge Overheid een bede van Hongarije's kferke'n, of ook wij niet iets konden doen tegen Roemenië's geweld. Hongarije's verzodk, waarmede m-en tot ons en ook tot andere Kerken in ons land was gekomen, bedoelde, idat wij' haar b-ede zoiuden overbrengen aan de bevriende kerken ia Amerikal en Engeland, opdat dezie wellicht bemiddelend kodden optreden en pogen het voor de Honigaarsche kerken dreigend gevaar op de naiderende Vrëdes-ConJerentie ai te wenden. Daarop is eenparig e, en manifest gezonden aan de kerken in Engelanld' en Amerika, om daar zloo mogelijk medewerking te vinden.

In het begin van Januari 1919 werd een schrijven ontvangen door de D.D. voor de Correspondentie met de Buitenlandsche kerken, diat een uitvoerige mededeeling inhield van de diep-treurige toestanden in^ Hongarije, daar eenerzjjid's de Revolutie de schrikfcelijjkste verWbesting teweegr bracht, anderzijds Roem'enië's leger het land bezette, waardoor 'de Hongaarsche kerken gevaar liepen een groot deel te zullen verliezen. Het deeid; de vraag of er geen broederen k'on!dte|n worden afgievaardigd om' den grooten kerfcelijken nood, idie er alom heerschte, te leeren keninjettu Eien dergelijkie deputatie is niet gezonden. De D'.D. meenden, flat „die thans biet zou kunnen gezonlden woMten." Officieus werd door Prof Sebestyen de vraag geopperd, of er geen Correspon'dentie zou kunnen komen tusschen de Gereformeerde Kerketa en 'de Hongaarsche Gereformeerde Kerk. De toestand waarin de iKterfc aldaar verkeerde met betrekking tot de leer, bleek echter van Idien aard t& zijln, dat met de Klerk als zooda.nig| geen verbanid kon worden gezocht. Dringend werd echter door 'de D.D. aan de Synode verzocht „den hoogs%ewicihtigen arbeid van prof. Sebestyen ziooveel niogelijk finantieel en ssedelijk te siteunen." Op aidvies van de Com'missie, in handen waarvan het rapport der D.D. voor d© genoemde oorrespondentie werd gesteld, heeft de Synoide van Leeuwardein beslaten „de Kerken op te wekken om Prof. Sebestyen finantieel te steunen in zijn poging om' het Gereformeerd kerkelijk leven in Hongairije tot opwaking te brengen, inzonderheid door zij'n uitgave van de „Hongaarsche Heraut". -

Het ligt voor de hand, dat de Hongareh Izich ook tot andere Gereform'eerde ISerken hebben gewend dan tot die van ons vaideriand, zoo o.a. tot het „Algemeen Secretariaajt van de Presbyteriaansche Alliantie, Oostelijke afdeeling", waarvan het bureau gevestigd is te Edinburgh. De Synode van Leeuwarden ontving van haar secretaris Rev. J. R. Fleming, B. D. een brief gedateerd 11 Augustus 1920, uit Lausanne, alwaar de Alliantie verleden jaar haar vergadering hield. Deze briei? werd haar overhandigd door Rev. R. Hobart, M. A., de afgevaardigde van Schotland iiaar de vergadering der Alliantie «en (naar onze Synod-e. In dit schrijven spreekt hij' namens de Alliantie de hoop uit, jiat wij ons ook nog eens bijl haar zullen aansluiten en geeft hijl den spijt van de vergadering te k'ennien, dat er geen afgevaardigden van onze kerken te Lausanne waren. Terlo'Ops deel ik' nog even mede, idat in „The Quarterly Register", het orgaan der Presbyteriaansche Alliantie, in het eerste nummer van 1921, een kort artikeltje is te vinden onder het hoofd „Abraham! Kuyper", naar aanleiding yap diens sterven. Hoewel heit oins niet geheel kan bevredigen, deed , het ons toch goed te lezen wat dit orgaan van hem schreef. Wat Kuypers verhouding tot de Alliantie betreft, welks algemeetnie Secretaris Rev. Matthews destijds door Kuyper, ais praeses' ider Synode van '92, hartelijk werd toegesproken, daarvan schrijft genoemd artikeltje: He schrank from association with our Alliance.

De Alliantie nu heeft aan de dringende uitnoodiging cm eene Commissie te zenden, gehoor gegeven. Deze 'Commissie heeft in November j.l. eien uitvoerig rapport ingedienid van haar bevind van zaken. Dat rapport biedt .ons een' zeer objectief verslag van wat de Commissie zag en hoorde pp haar reis door de landen van Midden Europa inzake den toestand van het kerkelijk leven in die kerken, die haar hulp hadden ingeroepen. Het kan ons uitnemend oriënteeren en ik neem' mij' voor, voornamelijk aan dit O'fficieele document te ontlee'nen, wat i'k nader hoop m'ede te ideelen omtrent de Hongaarsche Gereformeerde Kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen