De vrljbeid der vrije School bedreigd.

IV. (Slot.)

Nog een enkel woord wil ik aan de nota-de Visser wijden.

Het was mijn plan om met het derde artikel de bespreking over de voo'i^gestelde wijzigingen te bieëindigen, doch mij werd een opmerking gemaa'k't, die mij er toe dringt nog iets te zeggen, en tevens de gemaakte critiek te verdedigen. Men wees mij er n.l. op, dat de zinsnede: „Is het geen vrijheidsknechting, wanneer op wachtgeld gestelde onderwijzers van christelijke scholen tegen hun wil benoemd kunnen woxden aan openbare scholen en door het niet aanvaarden van die benoeming hun wachtgeld zullen verliezen" een verwijt ihhoudt, dat niet verdiend is, en klat ook de bezwaren van den Schoolraad, die ten 'dezen opzichte gemaakt zijn, op misverstand berusten. Daarom k'omt het mij gewenscht voor deze quaestie afzonderlijk te behandelen, en na te gaan, of onze klacht, dan wel de verdediging van het voorgestelde wetsartikel gegrond is.

Hoe luiden de desbetreffende artikelen?

Het nieuwe ontwerp stelt voor Art. 51 der

L. O.-wet aldus te lezen:

4. Binnen den uitersten termijn, in het negende lid verm'eld, vervalt het wachtgeld:

a. indien

b. indien de onderwijjzer tot eene betrekking van rijks-, provincie-of gemeentewege wordt benoemd, waarvan de bezoldiging met het bedrag van zijbe laatstelijk genoten jaarwedde gelijk staat of dit overtreft, of eene zoodanige betrekldng als vast onderwijzer aan een school als bedoeld in artikel 97 aanvaardt, mtet den dag, v-oorafgaande aan dien, waarop de benoeming ingaat.

6. Indien de op wachtgeld gestelde eene hem aangeboden betrekking, die hem in verband met zijne persoonlijkheid en omstandigheden redelijkerwijze kan worden opgedragen, weigert te aanvaarden of ook anderszins, indien hij in de gelegenheid komt om op een wijze, die in verband met zijn persoonlijkheid en omstandigheden voor hem passend kan worden geacht, inkomsten te verkrijgen, daarvan geen gebruik maakt, dan vervalt het wachtgeld voor het bedrag, waarmede het wachtgeld, vermeerderd met de verzuimde inkomisten de laatstelijk genoten jaarwedde zou hebben overschreden; een •en ander onverminderd het bepaalde in het vierde lid onder b;

terwijl voorgesteld woxdt aan art. 36 een nieuw artikel art. 36 bis toe te voegen, dat aldus luidt:

Indien een krachtens artikel "61 of artikel 125 op wachtgeld gestelde benoemd wordt tot onderwijzer aan eene gemeenteschool, zonder daartoe een jverzoek gedaan te hebben, kan hij' tegen dit besluit in beroep komen bij Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten 'beslissen, den Ondermjsraad gehoord.

Tot zoover het voorstel-de Visser.

Nu geven zij, die op 'mijn critiek aanmerkingen maakten, toe, dat in deze .artikelen in the oir ie opgesloten ligt, dat aen bijzonder onderwijzer door benoeming bij het openbaar onderwijs zijn wachtgeld zou 'kunnen verliezen, doch zij stellen dkartegenover, in de eerste plaats, dat ia deze bepaling principieel niets nieuws wordt voorgesteld, en ten tweede, dat beroep op Gedeputeerde Staten en zelfs, volgens axt. 17, op de Kroon mo'gelijk is. Volgens hun m'Oening is 'het niet denkbaar, dat een ontoelaatbare benoeming, die der conscientie geweld aandoet, en tegen de religieuze en oonfessioneele overtuiging van den betrokkene ingaat, doox de Gedeputeerde Staten en 'de Kro'on z^al worden gehandhaafd. Ergo-, is O'Uze critiek onbillijk, en vechten we tegen windmolens.

Zoo schijnt het inderdaad.

En toch heeft deze critiek mij nog niet overtuigd.

M. i. ging de Schoolraad in zijn bezwaren niet te ver.

Wat toch is het geval? Degenen, die zich met mijn oppositie niet vereenigen kunnen, moeten toegeven, dat een op wachtgeld geplaatst christelijk onderwijzer, dooi een benoeming aan een openbare school niet te aanvaarden, zijn wachtgeld kan ver-

liezen. Die mogelijkheid ligt in art. 36 bis en 51 opgesloten. Indien nu dit gevaar louter in th'eorie bestaat, en wel kracbtens de bewuste voorstellen moige 1 ijk is, doch nooit werKelijkbeid zal worden, laat dan zoo spoedig mogelijk' deze bepaling ten aanzien van de bijzondere onderwijzers geschrapt worden. We hebben geen behoefte aan wetten en regelen, waarvan vooruit gezegd moet worden: Zoo kan 'hst, maar zoo ge be art het nooit. Maar indien dit het geval is, zal hetgeen de minister voorstelt, IP. het jfdieel z'n doel niet bereiken. De bedoeling is om het getal wachtgelders te verminderen, doch tot die vermindering komt men, waanneer hier alleen van grauwe theorie sprake is, nimmer. Daarom schijnt het mij toe, dat we hier niet met theorie, maar hiet een harde realiteit te doen hebben. We leven immers in een tijd van bezuiniging. Aan alle kanten moeten de uitgaven naar beneden. We moeten inzonderheid van die dure wachtgelders verlost worden, en wat nam de Memorie van Toelichting tegen deze categorie van bezuiniging'sobjecten een dreigende houding aan! En is dan het gevaar denkbeeldig, dat men de bezwaren van een christelijk onderwijzer om aan een neutrale school onderwijs te geven, niet deelt? Er zijn immers zooveel room'sche onderwijzers aan openbare scholen werkzaam. Meer dan een onderwijzer van protestantsch-christelijke overtuiging dient met volle vrijmoedigheid het neutrale onderwijs. De voorman van de Hervormde Staatspartij, die zich in de bres wierp voor de Hervormde Kjerk, maar aan Romte een extra-zetel bezorgde, is openbaar onderwijzer. Ras is er zelfs een organisatie van christelijke onderwijzers aan openbiare scholen opgericht, en die mannen en vrouwen zijn toch ernstige belijders! Moeten de bezwaren zóó zwaar gewogen? Kan de regeering voor zooiets uit den weg gaan? Er moet toch bezuinigd worden, en.... neen, het landsbelang gaat voor.

Zoo zal men redeneeren.

En Gedeputeerde Staten en Kroon beslissen over de conscientie.

Wat ik niet alleen gevaarlijk' m: aar ook ontoelaatbaar acht.

Wie geeft ons waarbiórg, dat voor onze principiëele overtuiging gezwicht wordt? Niemand, en daarom alleen is dit artikel gevaarlijk, en in strijd met de vrijheid uder „vrije school.

En nu de tweede opmerking.

In de geldende, wet bestaat het gevaar ook.

Zeker, maax de bepaling wordt nu nogmaals door den minister voorgesteld; zij staat nu te midden van een heel stel krasse voorstellen, waaruit het ernstig streven blijkt om op de wachtgelders te bezuinigen; zij wordt thans van een uitdrukkelijke „beschermings"-bepaling voorzien, en dit alles wijst er op, dat het gevaar nu acuut wordt. Vooral, waar van hoogerhand alles in het werk' wordt gesteld om het aantal onderwijzers aanzienlijk' in te krimpen. Om deze reden meen ik', dat de Schoolraad terecht op .dit gevaar de aandacht heeft gevestigd, en in deze bepaling een der nieuwe aanslagen ligt op de vrijheid onzer vrije scholen.

Ten slotte nog dit.

Is deze critiek niet te scherp?

Ben ik niet te hard van wal gestoken?

Op die vragen kan ik slechts dit antwoorden, dat, hoe meer ik over den gang van zaken nadenk, hoe grooter mij het raadsel wordt, dat een rechtsch kabinet ons zulk een önderwijs-wetgeving kan geven, en dat deze nota van wijziging volgt op een partijen-compromis, waaraan ook onze antirevolutionaire/Kamerleden hebben meegewerkt. Het oude liedje begint weer. Met ons wordt niet gerekend en daarom moet ons volk in actie kómen. En vooral en in de eerste plaats, omdat deze gansche wetgeving onze vrijheid bedreigt. Het gevaar is groot. Een tweede petitionement zou niet overbodig zijn. Laat de „Unie" overal de noodklokken luiden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen