LITERATUUR EN KUNST.

De bruid van het Glommendal.

Enkele weken geleden handelden we over een nieuwen roman uit de Skandinavisohe letterkunde en thans vraagt andermaal een boek uit die rijke literatuur onze aandacht, een roman van den JN'oorschen schrijven Jacob B. Buil „Glomdall's Bmden", vertaald door Wilma, onder den titel „De Bruid van het Glommendal".

Met Hans Aaiirud, ' Jacob Hilditch, Hans Seland e.d. behoort J. B. Buil tot de reecis wat oudere Nüorsche volksschtijvers, die bij voorkeur vertellen van het landleven en van de eenvoudige menschen der bergdalen. Groote literaire waarde hebben deze boeken in den regel niet; ze staan eigenlijk buiten de heerschende tijdstroomingen der Noordelijke'letterkunde. Maar in de onopgesmukte verhalen, die zij brengen over de dalbewoners en hun ve.rhoudingen schuilt vaak een opvallende kracht van karakteruitbeelding. En het is zeker deze eigenschap, die ook den. schrijver Bull kenmerkt en bepaaldelijk in „Grlomdall's Braden" uitkomt, die .Wilma er toe gebracht heeTt dezen roman te vertalen.

Niet in het gegeven in de eerste plaats, maar in de milieu-teekening, die het meebrengt, ligt voor ons aanleiding een , artikel aan dezen vertaalden roman te wijden. Immers, do-el van deze rubriek is vooral ook de lezers opmerkzaam te maken op geschikte lectuur en op de qualiteiten, die een boek verdienstelijk maken en, al is beperking in dezen eisch, goede „vertalingen" komen daarbij zeker ook in aanmerking.

De plaats van handeling is 'een dèï meest woeste streken van het Noorsche bergland, de oever van de Glommen, een. wilde zijrivier van de groote Elf. Op de eenzame hoeve „bij den boschrand, de eenige, mijlen ver in den omtrek, woont 01a Eriksen, die, afwijkend van de traditie, getrouwd is met een vrouw uit een ander dal, het Groote-Elfdal. Als, tegen den gang vart zaken in het geslacht in, geen zonen geboi-en worden, maar, in het derde jaar van haar huwelijk de moeder een dochtertje ontvangt, zegt de Vader: „Die menschen daar bij jullie moeten toch wel zwakkelingen zijn". Maar in die zonderlinge woorden steekt geen boosheid of onvriendelijkheid, want „01a Eriksen, die bedacht, dat hij behalve Kari (=: zijn vrouw) nog acht vette koeien met een paard en een slede had gekregen en 'bovendien het groote stuk bosch vóór aan het Sleutelmoeras, had er vrede inee" .... en hij nam „pen nieuwe pruim uit zijn koperen tabaks--doos en ging heen, want hij had aan den voorkant van de schuur nog wat palen opi te zetten voor het drogen van-het koren in den herfst",

't Is de moeite waard deze fragmenten te citeeren, want ze doen beter dan vele woorden het karakter van den man zien en typieeren voortreffelijk de mentaliteit van zoo'n vereenzaamden dalbewoner, die alle dingen naar één maatstaf meet en 't zich verder niet moeilijk maakt. Er is in die mannenfiguren uit de Skandinavische literatuur altijd iets van dat fatalisme, dat, zich machteloos wetend tegen de krachten der natuur waarvan toch heel hun doening afhankelijk' is, tegenslag met gelatenheid en voorspoed zonder uitbandigheid aanvaardt. En deze 01a is van dat tj^^e een merkwaardig voorbeeld.

Kort na den zwaren tocht naar de kerk, waar het kind gedoopt worden moet, wordt de vrouw ziek en sterft. 01a hertrouwt niet („dat was niet uit eerbied voor de nagedachtenis van de moeder; die zou daarbij niet in den weg hebben gestaan, want de hoeve had een bo^erin no o dig"), omdat zijn zuster met krachtige hand de huishouding bestuurt. En deze zuster is 'dan tegelijk moeder over Berit, (de dochter), die tot haar 16e' jaar daar op den Glomhof leeft, zonder ooit iemand te zien.

Dan, 16 jaar oud, moet ze ter catechisatie naar het dorp over de bergen en tot den tijd der lidmatenbevestiging moei ze daar blijven, in het gezin van een. bloedverwant. Gjermund, de zoon des huizes, vindt het aanstonds vanzelfsprekend, dat zij boerin op Haugset zal worden en kan het daarom slecht verdragen, dat zij zoo weinig notitie van hem neemt. Zij heeft trouwens voor niemand aandacht. Slechts met een der knechts, Th ore' Braaten, wisselt ze van. tijd tot tijd eehige woorden. Maar die weinige woorden zijn voor dezen voldoende cm van haar te houden en ook om te weten, dat zij. hem boven anderen verkiest.

En nu begint het eigenlijk verhaal van den strijd om Beril, tusschen Gjermund, den rijken boer, en Thore, den armen daglooner. die — het gegeven geeft aanleiding om te zeggen: 'natuurlijk — ien vocrdeele van den laatste wordt beslist. Want zoo'n „geval" is er een van het echte romantiek-soort en 't wordt dus ook op romantische manier opgelost.

Maar — we zeiden het al — 't verhaal zelf is 't ook niet, wat onze opmerkzaamheid trekt tot dit boek. 't Is de omgeving in psychisohen zin, de karakterteekening, , die het merkwaardig maakt, samen met de verhoudingen, zooals ze onder de Noorsche bergbewoners zijn.

Want men merkt van den strijd aanvankelijk niets. Thore zwoegt en slaaft, om zich een bestaan te verzekeren, aan ontginningswerk; hij moet eerst wat hebben aan te bieden! En Gjermund, omgekeerd, doet niets, dan met Berits vader overeenkomen, dat zij voor hem bestemd is.

Berit weet wel van Thoire's toege^wijden arbieid, niet van de afspraak tusschen Gjermund en haar vader: daarvan hoort ze eerst als in de kerk wordt afgelezen, dat ze met Gjermund ondertroiuwd is. 't Is de gewoonte van het land, dat brtiid en bruidedom elkaar eerst ontmoeten op' den trouwdag bij de kerk. En. 'dus heeft Berit gelegenheid Thore te waarschuwen. Deze ontvoert haar op. den trouwdag (terwijl de bruiloftsgasten in Ola's huis zitten te smullen van de taart!) en brengt haar naar de woning van zijn ouders óver de rivier. 01a en Gjermund zijn woedend, maar Berit sto-ort zich daaraan niet, zoomin als Thore bang is voor Gjermund, die met een bijl! zijn „bruid" komt terugeischen.

.Nu wordt de dominee in 't geval betrokken en ook dat is weer typisch-Noorsch. Want de kerk is Staatskerk en de dominee, behalve predikaat, ook ambtenaar met juridisch gezag bekleed. De dominee wist niets van de afspraak tusschen Gjermund en 01a en acht zich dus mede bedrogen en doordat men hem de afkondiging heeft laten doen, hebben de drijvers zich ook aan het wettelijk gezag vergrepen.

Krachtig treedt hij nu op, tegelijk als geestelijke en als rechtsambtenaar: hij spreekt 01a van moedwillige vrijheidsbeneming en van meineed tegenover de kerk en Gjermund en diens vader dreigt hij met gevangenisstraf, 't Eind is, dat ze 't hoofd in den schoot leggen en "Berit terugkeert naar huis, nadat is vastgesteld, xlat de afkondiging van haar huwelijk met Thore den volgenden Zondag zal geschieden.

Vooral ook dit gedeelte is interessant uit hef ooigpunt van karakterteekening. De predikant in zijn dubbele waardigheid is even typisch als de stugge, bard-koppige boeren en de wijze, waarop heel de zaak dcor dezen getracteerd wordt heeft iets van een handelstransactie, zoo, alsof het gaat om 'een stuk vee. Het woord van de dominee: „wij kunnen onze kinderen niet meer als een stuk veei beschouwen", wijst daar trouwens op.

Gjeimund en zijn vader berusten mokkend, maar de dominee gaat door: j, twee jonge menschen, die elkaar liefhebben en voor'hun liefde lijden, hebben iedereen op hun hand" beweert hij. En de trouwdag wordt bepaald.

Nu echter is 't de beurt van Gjermund om de^ zaak in de war te sturen. Den nacht te voren maakt hij de veerbooten los (die onmiddellijk met den stroom wegdrijven) om zoo den bruidegom te verhinderen over de Glommen te komen, 't Geeft natuurlijk een grootte consternatie, als de bruidsstoet gereed staat naar de kerk te gaan. Zelfs is er iets komisch in de situatie, dat de bruigom, op z'n paaschbest, aan den eenen kant van de rivier staat, de bi; uid en haar verwanten aan de andere zijde. Maar dan drijft een van Ola's knechten een sterk paard over den stroom en, als dat den overkant heeft bereikt, slingert Thora zich opi den rug van het dier en, nat tot op zijn borst, bereikt hij den overkant. Hpog boven zijn'hoofd draagt hij de bruidskroon (traditioneele tooi voor de bruid) die hij droog overbrengt.

Gjermund is overwonnen en de trouwplechtigheid heeft plaats, onder groote belangstelling.

Men ziet het, in de bewerking van. het opi zichzelf niet veel beteekenende gegeven is dit boek zeker origineel. En Wilma is er in geslaagd haar vertaling geheel het karakter van 't oorspronkelijk te doen 'behouden; taal en styleering zijn die van de Skandinafische boeken, en de loicale kleur, die onmisbaar is om de geschetste verhoudingen in het juiste licht te zien, is voortreffelijk getroffen. De menschen uit de Noordelijke landen en vooral zij, wier bestaan gevormd wordt door en 'afhankelijk is van de krachten, der natuu.r, zijn geheel anders dan wij, vooral ook in hun godsdienstig leven. Let men daaropi niet, of weet een vertaler dat niet te doen uitkomen, dan worden boeken als dit vreemdsoortigheden en schijnen ze oppervlakkig. Blijft deze psyche echter bij de vertaling bewaard (maar zulks vordert schrijverstalent bij den vertaler), dan zijn ze karaktertypeeringen uit een andere dan de ons bekende werkelijkheid en alzoodanig van waarde. Wilma heeft met sobere woorden deze effecten weten te. bereiken en daarom verdient haar boek, dat als verhaal in z'n romantiek ook wel boeit, onze aandacht.

1) Uitg. U. M. Holland, .Amsterdam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen