IETS OVER DE CATECHISATIES.

De plaats, die de catechisaties in liet gemeentelijlv leven innemen, is niet steeds evenredig aan de beteekenis, die liaar behoort te worden toegekend. In den regel ziet men bij het beoordaelen van het werk van een Dienaar des Wooi'ds in de eerste plaats op zijn preek'en, in de tweede plaats op de wijze, waarop' hij huis-bezoek doet, en dan komen in de derde pj_aats de catechisaties.^ We willen niet twisten over de vraag, of deze volgorde inderdaad te verdedigen is. Maar wel willen we doen opmerken, dat het oordeelen over de catechisaties zich veelal bep-erkt tot de vraag, oJ' een dominee orde kan houden, en ol de jongelui van hem houden. Nu kan onmiddellijk worden toegegeven, dat, indien deze twee voorwaarden vervuld zijn, er zeer belangrijke gunstige condities voiir een goede catechisatie aanwezig zijn. Maar anderzijds is het feit, dat men meestal niet méér vraagt, dan deze twee, toch ook een bewijs, dat 'men niet altijd evengoed oip de hoogte is omtrent , hetgeen tot een goede catechisatie behoort.

Niet minder opvallend is het, dat men zich in 't algemeen betrekkelijk weinig interesseert voor de methode van onderwijs-Bij het lager en ook bij het middelbaar onderwijs is er een zeer ernstig zoeken naar de juiste methoide voor het onderwijs in ieder vak. Onze christelijke scholen blijven ten dezen niet achter — zelfs zijn ze in menig opziclit in de voorhoede. Ook de methode van het onderwijs in de „religieuse" vaKken laat onze onderwijsmenscheai allerminst onverschillig-Het zeer goedo „Leerplan" van Lank'amp: is ten deze het lijvige levende bewijs voor de belangstelling bij het lager onderwijs ten dezen oipizichte. Het feit, dat (Gereformeerd Schoolyerband sinds geriiimen tijd het vraagstuk omtrent het onderwijs in de > , religieuse" vakken op de Kweefcscholen in ernstige studie nam, wijst in dezelfde richting. Vo'or het Middelbaar Onderwijs vormde het vraagstuk van het g(!dsdienstonderwijs en zijn methode op mé'r dan één vergadering een onderwerpi van discussie. En zoo zoiiden we kunnen doorgaan. Maar de kerk en hare leden, o(^k: de ambtsdragers in 't algemeen, schijnen zich om de methode voor de calechisatigi slechts matig te bekommeren.

Voor zoover ik me herinner is b.v. opi een predikanlenconf eren tie in de laatste tien jaren nimmer wer de catechetische methode gehandeld. Ernstig protest tegen de metho-dologisch zeer afkeurenswaardige V r a a g - e n - a n t w o o r d - m e t h 0-de, werd 6f niet óf slechts schuchter uitgesproken. Men laat de catechisatie maar ongeveer op het oude peil. Terwijl, methodologisch het beste gezocht wordt voor de school, waar de kinderen allereerst als burgers van de maatschapipij op aarde worden opgevoed, wordt methodologisch het catechisatie-vraagstuk zooveel mogelijk „versteend" of «bevroren" - -^'^^f^fSM^teöhisatie worden de kinderen en jonge menscÏÏen immers in de eerste plaats opgevoed voor het koninkrijk! der hemelen! Dure leermiddelen, prachtige platen, schitterend uitgevoerde boekjes, worden voor ele school niet te goed geacht, en dat is gelukkig, maar op catechisatie.... wel wannéér, er één kaart is, is 't al mooi, ook al is 't dan. een kaar! van. Palestina, - 10 jaar geleden gedrukt; wanneer er een serie platen is, dan is dat al Ms, héél bizonders; on wie eenige vocrvverpen fc, ©lï5: gebruike bij het 13ijbjdsche-Geschiedenis-oaiderwijs in ecu vitrine heeft, is den koning te rijk-En dit, • terwijl het toch g e-w (; o n moest wezen.

Nu wil ik allerminst zeggen, dat dit alles komt uit''"ÓÖfèrschilligheid. Verre vandaar. Er is natuurlijk bij de predikanten, maar ook bij de kerkeraden en de gemocnteleden, wel belangstelling en niedcleven.

Maar de oude plooi is zoo vast in heil; ; l|vy'èn ingestreken.

Het het oog evenwel op dit%lïès|*èn-; dan daarbij uitgaande van de gedachte, dtit het hoiO'g tijd is, dat er verandering komt in onze catechetische practijk, worden deze artikelen.

Laat ik al dadelijk beginnei'. met te zeggen, dat ze geen aanspraak maken o|--vcllodigheid-Trouwens, om volledig te zijn, zou een complete catcclietiek geschreven moeten worden-En daarvoor l.ien ik tenminste nog niet gereed, ook al hel) ik er dan geen bezwaar tegen, dat uit het , , noig niet gereed" wordt afgeleid, dat „hv^só^ens gereed _zijn" object van hope is.

Wat hier geboden wordt, is een bespreking van enkele van de voornaamste punten.

Het zr, eken van Reformatie in de Catechetische methode, is nócfie-jhefc privilege van de •Gereformeerden, n()ch een pretentie enkel van dezen-tijd-

Zelfs kunnen we zeggen, dat bijna geen i'ichling zooi slap geweest is in het zoeken naar een eigen catechetische methode, als juist de Gereformeerde.

Dit geldt trouwens - - zij 't ook in meer gematigden vorm — ook van de houding van de Gereformeerden ten^ O'pzichte van de Algemeene Opvoedkunde. Zonderen we ten dezen de laats!e tientallen jaren uit, dan kunnen we wel zeggen, dal, wat de methode aanbelangt er sinds Calvijn geen ernstige poging van Calvinistische zijde werd ondernomen om den wagen van de paedagogiek en de methoden-leer in het gereformeerde spoor te krijgen.

Men deed wel zijn best, den inhoud van het geleerde gereformeerd te doien zijn en gerefprmeörd te houden. ; -^^^S^: '

iMaar de vorm liet de menschen principieel koud, en de vorm werd gekozen uit, practisohe overwegingen. En dit niet dan tot schade van het onderwijs.

Evenwel, gezien de eischen der praöijk, werd toch ook veelal wel iets, soms zelfs veel bereikt. Voor de schitterende resultaten / der laatste jaren maken we nogmaals opzettelijk een uitzondering.

De catechisatie bleef echter bij dit alles „asschepoester".

Bij andere richtingen was dit allerminst het geval.

Het is b.v. merkwaardig, dat het in de I8e eeuw opgekomen rationalisme onmiddellijk zocht naar een catechetische methode, die h\] het rationalistisch principe paste.

En het rationalisme vond die.

Uitgaande toch van de gedachte, dat alle waaj'heden in en met den menschelijken geest geboren waren, peogde het door handig gestelde vragen, het kind o.p catechisatie een-antwoord te laten geven, «waardoor het zoogenaamd zelf de waai'heid ontdekte'. Het rationalisme verkeerde dan in den zoeten waan, dat het niets anders' deed, dan de aan-en in-geboren waarheden naar I)uiten halen. Deze methode pasie IMJ zijn theologisch uitgangspiunt. Inderdaad werden er resiütaten bereikt.

.Mlecn maar: deze resultaten waren niet Ie d.anken aan den rijken inlnnid van den kinderlijken geest, maar aan de handiglieid, waarmee de vragen werden gesteld. Het kwam bij deze catechisatie-methode enkel aan op de kunst om de vragen te doen. Vandaar dat we dan ook bij dezen, vorm van catechisatie spreken van de kunst calèches e. De meth(; de hier gevolgd was ten eleele afgezien van den Griekschen wijsgeer Socrales; deswege s]3rak men over de Socratische methode van vragen.

M'ecr dan één ander voorbeeld is er in de liistorie. Ternauwernood kwam de socialistische p a e-dagogiek, die eenzijdige eischen stelt aan ele klassesamenleving op, of ook de moderne catecliisatie vroeg zich af, of hier niet iets \vg, s te loeien. En nu geven we direct toe, dat mon hier soms ook kwam tot e^xcessen, elie weinig anders dan „dwaas"' kunnen heeten. Wanneer men b.v. de zelfwerkzaamheid van de leerlingen zoo ver laat gaan, dat men ze onderwijzen wil door , , het i'oligieuse kla s s e g esp r e k", dan is dit al bizonder na'ief en gevaarlijk tegelijk. Bij' deze methode toch mogen, neen, moeten de leerlingen met elkander praten over religieuse onderwerpen, terwijl de predikant er bij zit om zoo ietwat do orde te. bewaren. Het doel van het gebal)hel van de jongelui is dan, hen te doen vinden de religieuse en ethische , .waarden", en hen zóó waarlijk religieuse en zedelijke overtuigingen bij te brengen.

Maar hoe gevaarlijk dit ook zijn moge, er is tocli dit in te waardeeren, dat men voelde, dat een s t a n d p u. n t, dat men eenmaal innam, o O' k voor d o catechetische met h ode e e n b et e e k e-n i s heeft te e r 1 a n g e n.

En* nu schijnt het dikwijls alsof ten O'pzichte van de catechetische methode de kinderen der duisternis verstandiger zijn dan de kinderen des lichts.

Er is ten dezen geen méér onbewogen richling dan de gereformeerde. Laten we dit eerlijk erkennen. Onze methode is veelszins nog dezelfde als driehonderd jaar geleden.

Zelfs de Roomschen, die zoo vaak den naam hebben van „versteend" in methodes, zijn ten dezen veel en veel verder dan wij. Zelfs is het de vraag, — we denken hierbij b.v. aan Ga t ter er s „Katechetik", — of ze soms niet al te soepel zijn. •

\'oor eenige jaren waren er verblijdende verschijnselen te cionstateeren. Vooral een drietal gebeurtenissen gaven hoop in de goede richting.

In de eerste plaats de inaugureelo oratie \'an Prof. Dr T. Hoekstra te Kampen, waarbij hij wees op de groote beteekenis van de psychologie van de religie voor de ambtelijke vakken; daarna het belangrijke geschrift: „F'sychologie en Catechese" van denzeïfden .schrijver; en tenslotte het proeve-ontwerp voor een leerboek voor de cate-

chisaties, zooals dat voorkwam in. het rapport van „de deputaten voor het leerboek", ingezonden aan de synode van Utrecht in 192 3. Het groote belang van dat laatste rapport was, methodologisch gezien, dat niet alleen de theologische orde werd gekozen voor de dogmatische leerstol, maar dat ook, en dit vooral, de vraag-en a n t w o o r d - m e t h o d e werd losgelaten.

Waarom juist dat laatste van zooveel beteekenis is, hopen we in een volgend artikel uiteen te zetten; nu wijzen we er slechts op, als op een evenement in de historie van de Gereformeerde catechese.

Gereformeerde catechese. Maar hoezeer nu ook al deze dingen van beteekenis mogen zijn, eigenaardig is, dat men van invloed op de practijk .nog zoo weinig merkt Ook jongere predikanten - --ai is dat gelukkig niet met allen zoo — maar ook jougeire predikanten, die zich niet beroepen kunnen op gewoonte ol gewenning, gebruiken ook zelfsvoor historisch onderwijs een vragen boekje. En dat ze 't voor 't dogmatisch onderwijs doen is misschien begrijpelijker, maar ook al niet méér verstandig.

Opmerkelijk is het^ hoe weinig belangstelling er bestaat voor de eischen, die de kinderpsychologie stelt aan de catechisatie. En dat is 't niet alleen.

Hoe weinig geld hebben de meeste kerkeraden gevoteerd voor het catecihetische onderwijs, voor leermiddelen e.d.g. Of het komt doordien de predikant er niet om vraagt of doordieaa de k'erkeraad te zuinig is, weet ik niet.

En dit alles juist in een tijd waarin er geen vraagstuk vcoir het kerkelijk leven, inzonderheid in de groote steden, méér brandend is, daii juist dat van het bewaren en bouwen van de jeugd!

Dat er alzoo ten dezen heel wat ta reformeeren valt staat vast.

En daarmede meen ik deze artikelenreeks voldoende te hebben, gemotiveerd, en tevens voldoende •te hebben ingeleid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen