De Volkenbond.

II.

De Volkenbond berust op het VoUtenbondsverdrag, het z.g. Pact van den Volkenbond, zijn Statuut.

Reeds tijdens den wereldoodog werden van verschillende gezaghebbende zijden stemmen gehoord, die aandrongen op het voorkomen van herhaling dezer rampen, o.a. door een anderen grondslag voor do samenwerking der staten.

De Engelsche minister Asquith noemde op 25 September 1914 als hoofddoel van dezen krijg, dat er inplaats van het steunen op geweld, inplaats van een organisatie door op zichzelf staande groepen en bondgenootschappen met het daardoor gevonden evenwicht, tot stand moest komen een wezenlijke Europeesche volkengemeenschap, die in erkenning van gelijk© rechten van alle landen gefundeerd moest zijn.

Of, zooals hij het op 10 April 1915 uitdrukte, dat het beginsel erkenning moest vinden, dat alle internationale vragen tusschen vrije volken geregeld moesten worden door vrije beraadslaging op den voet van gelijkheid.

Zijn ambtgenoot Sir Edward Grey was de eerste die voor de behchaming dier door hem bijgevallen gedachte den term koos, die later in werkelijkheid de naam van het nieuwe instituut zou worden, toen hij op 23 October 1915 sprak over een gewenschte „League of nations".

Algemeen wordt aangenomen, dat van nog meer invloed op de verwezenlijking dezer ideeën is geweest, de houding van den toenmaligen President der Vereenigd© Staten van Amerika: Wilson. In zijne rede van 22 Januari 1917, in den Amerikaanschen Senaat gehouden, sprak hij over den vrede, waarnaar verlangd werd, ©n verklaarde dat Amerika daaraan alleen zou medewerken, wanneer niet zou gezocht worden naar vestiging van ©en toestand van evenwicht, die voortdurend verstoord kon worden door verplaatsing van krachten, maar slechts wanneer di© vrede zou brengen de verwezenlijking voor allen, grooten en kleinen, van een toestand van rechtvaardigheid en vrijheid.

Het verdrag van Versailles, onder de vele vredesverdragen die den wereldoorlog heetten te beëindigen, het voornaamste, is als zoodanig geplaatst tusschen twee belangrijke hoofdstukken: vooraf gaat het statuut van den Volkenbond, het slot is de grondslag voor de internationale arbeidsorganisatie.

Dat Volkenbondspact bestaat uit 26 artikelen, voorafgegaan door een© beteekenisvolle inleiding. Laatstgenoemde luidt aldus:

„De Hooge verdragsluitend© Partijen, „overwegende, dat, om d© samenwerking tusschen do volken te bevord©r©n, en dezen vrede en veiligheid te waarborgen, het van belang is: bepaalde verplichtingen te aanvaarden om geen toevlucht tot den oorlog te nemen, openlijk internationale betrekkingen te onderhouden, gegrond op de rechtvaardigheid en de eer, nauwgezet de voorschriften van het internationale recht op te volgen, voortaan erkend als werkelijk richtsnoer der Regeeringen, de rechtvaardigheid t© betrachten en nauwlettend alle verplichtingen der verdragen t© eerbiedigen in de betrekkingen tusschen d© georganiseerde volken, aanvaarden dit verdrag, waarbij de Volkenbond wordt ingesteld."

Dez© inleiding of préamb'ul© getuigt dus reeds dadelijk van de beginselen, die in het volkenbondspact zullen worden neergelegd en door dien nond moeten worden doorgevoerd: de solidariteit der volken, d© eisch van gerechtigheid in hun samenleven, de waarborg van vrede en veiligheid. De verwezenlijking dezer gedachten wordt dan nagestreefd op den grondslag van een verdrag, gesloten tusschen de deelnemende Staten.

Uit dien opzet, uit di© organisatie van den bond volgt voorts, wat ook in de uitwerking in de verdragsartikelen nader blijkt, dat de volkenbond is een© op verdrag gebaseerde, door den inhoud van dat verdrag omschreven© ©n beperkte, vereeniging der deelnemende Staten, die bepaald© doeleinden wil nastreven.

M.a.w.: d© V.B. is ni©t, en bedoelt niet t© zijn een soort super-staat, die boven de tot nu to© Bekende Staten met volheid van macht zetelt, ©n waaraan die Staten ondergeschikt worden.

Hij is evenmin, noch bedoelt t© zijn, een bondsstaat of statenbond, waarin de diverse deelnemende Staten, mot behoud van mcQx of minder zelfstandigheid, toch voor bepaalde punten hun souvereiniteitsrecht prijs geven voor het hooger recht van den bond, door hen als staatkundig© eenheid geformeerd.

Hij is niet de belichaming van een "bepaald© theorie, maar men heeft, gelijk professor Anema het eens uitdrukte, slechts gepoogd in hem te verzamelen als in één orgaan, datgene wat praktisch tusschen de volkeren in de historie doelmatig is gebleken. Of, gelijk oud-minister van Kamebeek het eens verklaarde, de bond is een vereeniging van Staten, di© zich tot regel stelt international© b©langen voortaan in georganiseerd beraad te behandelen, bij dreigende conflicten het mogelijke te doen om tot vreedzam© oplossing te geraken, en eventueel door machtsuitoefening op te treden tegen den staat, die zich naar dezen laatsten eisch niet gedraagt.

Dat zooiets natuurlijk gebrekkig kan zijn opgezet, dat bet, zelfs indien het juist war© georganiseerd, moet groeien, en toch, als menschelijke creatie, uiterst beperkt moét blijven in zijn effecten, — dat in elk geval, ook reeds naar d© leerzame lessen der historie, hooggestemde idealen t© zijnen opzichte misplaatst zijn t© achten, het spreekt alles schier vanzelf. Maar hem voorbij t© gaan, t© negeeren of t© veroordeelen als berustend op een onchristelijk principe, is toch evenzeer eene houding, di© me©r ter verdediging vraagt dan uit zijn nuchter bedoelen zou mogen worden geconcludeerd.

Leden van den bond zijn thans éeh klein© 60 v'cin d© ongeveer 70 staten der wereld. D© voornaamst© staten, die zich nog afzijdig houden, zijn Rusland, Turkije en de Vereenigd© Staten van Amerika. Dit laatst© mag v©rwondering wekken, gezien den invloed van Amerika's oud-president Wilson op zijn totstandkoming, het heeft zijn grond voornamelijk hierin, dat Amerika een onoverwinn©lijken tegenzin heeft om territoriale garantie-verplichtingen te aanvaarden. En ©en der grootst© zwakheden van den bond is zeker gelegen in het feit, dat hij, oorlogskind in oorsprong, op bepaalde punten sterk het kenteeken draagt van den geest zijner ooispronkelijke stichters, de overwinnaars uit den wereldkrijg. Zoo bepaalt artikel 10 van zijn statuut, dat de leden zich verbinden de territorial© integriteit en d© bestaande politieke onafhankelijkheid van all© leden te eerbiedigen en te handhaven 'tegen ©lk©n buit©nlandsch©n aanval.-Die bepaling bedoelt niet in de laatst© plaats om d© door het tractaat van Versailles, met verscheuring vaak van historische toestanden, bepaald© nieuw© landsgrenz©n, voortaan onaantast­ baar vast t© stollen. Daarin wenscht Amerika geen verantwoordelijkheid te dragen; evenmin als het zich verbinden wil om bij mede daaruit rijzend© conflicten in Europa gedwongen te zijn een werkzaam aandeel aan de dwangmaatregelen t© nemen.

De Bond werkt door middel van zijn algemeen© vergadering, d© Assemblee, en door zijn Raad, d©n Conseil, beide bijgestaan' door het omvangrijk© s©cretariaat.

B©id©, vergadering, assemblee, en Raad, conseil, nemen kennis van alle vraagstukken, di© binnen den kring der werkzaamh©d©n ligg©n of di© den wereldvrede raken. In de vergaderingen zijn alle leden gelijkberechtigd, met ieder één stem; in den Raad zitten ©enig© p©rman©nt© leden (de groote .staten) en een wisselend aantal tijdelijk© leden.

Men herinn©rt zich, hoe van de zijde der nietpermanent aangewezen leden van den Raad, herhaaldelijk aandrang geoefend is om het aantal niet-permanente leden van dien Raad uit te breiden. Kleinzielige uiting van eerzucht, t^elijk getuigend van onverstandig inzicht. Immers is h©t op zichz©lf juist, dat waar ontegenzeggelijk d© verantwoordelijkheid der groote Staten voor den gang van h©t wereldgebeuren het grootst is, hun di© vast© plaats, g©paard met de verantwoordelijkheid voor de gestes van den Raad, is toegewezen.

En waar artikel 5 bepaalt, dat als regel d© besluiten moeten genomen worden met goedkeuring van all© in een bijeenkomst vertegenwoordigd© leden, is ieder© uitbr©iding van ledental, met d© mogelijkheid dat daardoor de eenstemmigheid wordt bemoeilijkt, en zelfs dat ©©n enkele kleiner© staat daarin optreedt als marionet van een grooten, welke laatst© zich daardoor d©kt voor eigen houding, eene verzwakking van di© verantwoordelijkheid.

De volkenbondsraad bereidt d© zaken, di© ter vergadering moeten behandeld worden, voor, — maar heeft daarnevens enkele bijzonder©, hem speciaal opgedragen werkzaamheden. Zoo is hem in artikel 8 opgedragen plannen voor te bereiden voor d© v©rmindering der national© bewapeningen, teneind© die ter onderzoek ©n beslissing aan de verschill©nd© Regeeringen voor te leggen. Hij zal ook maatregelen hebben t© beramen om bij vervaardiging va.n munitie en oorlogstuig door particulieren de nadeelig© daaraan verbonden gevolgen te voorkomen. Bij oorlog of dreigend oorlogsgevaar zal de Raad moeten worden saamgercepen om de te treffen maatregelen voor te bereiden. Aan den Raad zullen geschillen, welke tot een breuk zouden kunnen l©id©n, kunn©n wordün voorgelegd ter onderzoek. De Raad was belafct met de voorbereiding van het ontwerp voor een permanent Hof van Internationale Justitie. De Raad zal, als een lid van den Bond overgaat tot ongeoorloofden oorlog, de betrokken regeeringen van ativies üebben t© dienen overliun bijdragen tot de strijdkrachten, hestemd om d© bondsplichten te doen eerbiedigen. Bij geschil tusschen twee Staten, waarvan slechts één of geen van beid© lid van den Bond is, zal de Raad de voorwaarden ontwerpen, di© hij rechtvaardig acht, waarop deze Staten zullen worden uitgenoodigd zich aan de verplichtingen van het lidmaatschap van den Bor.d te onderwerpen, en eventueel een onderzoek instellen naar d© bijzond©rhed©n van het geschil, of, bij weigering der betrokkon Staten om zich aan d© gesteld© voorwaarden te onderwerpen, alle maatregelen nemen, geschikt om vijandelijkheden t© voorkom©n en de oplossing van het geschil te bewerken.

Kortom: de werkzaamheden van den Raad zijn vele ©n belangrijk; d© verantwoordelijkheid der groote wereldstaten in dien Raad moest zoo min mogelijk verzwakt worden, met inachtneming van het goede beginsel, in heel den bond neergelegd, dat de kleine staten volkomen gerechtigd zijn om ben terzake van die verantwoordelijkheid en hef daaraan correspondeerend feitelijk gedragen, steeds als volkomen gelijkgerechtigden ter verantwoording te roepen.

170 De Bond bedoelt in zijn statuut te doen uitkomen, dat de gansche Statengemeenschap belang heeft bij vrsedzame, harmonische internationale ontwikkeling, en dat verstoiing daarvan hen allen treft en aangaat. Vandaar de reeds geciteerde bepaling, dat Vergadering en Raad bevoegd zijn kennis te nemen van elk vraagstuk, liggend binnen den kring der werkzaamheden van den Bond, of den vrede rakend. De daarin gegeven bevoegdheid is, gelijk in soortgelijke publiekrechtelijke bepalingen steeds het geval is, op te vatten als een gebod tegelijk. Die vreedzame ontwikkeling behoort Vergadering en Raad te interesseeren, moet voorwerp uitmaken van hun gemeenschappelijk beraad.

Het daardoor georganiseerde, als vanzelfsprekend plaats hebbende, voortdurend contact dor Staten en hun vertegenwoordigers, maakt op zichzelf reeds den bond tot een verschijnsel, dat bijzondere beteekenis heeft. Het feit, dat periodiek de eerste Xertegenwoordigers van alle Staten, groot en kleiUj volkomen gelijkberechtigd bijeenkomen ter bespreking dier levensquaesties, — en zulks niet meer in diplomatieke afzondering, maar openlijk voor het forum der publieke opinie, werkt op zichzelf, naar den raensch gesproken, ongetwijfeld mede, om 3e beteekenis en noodzaak eener inniger levensgemeenschap tusschen de volken beter te doen "beseffen, en ze ook tot haar recht te doen komen.'

Ten behoeve van de bevordering van den vrede, en ter voorkoming zooveel mogelijk van oorlogsgeweld, bevat het pact verschillende regelingen. De voornaamste daarvan, en tegelijk de beteekenis, die zij tot dusver in het wereldgebeuren practisch hebben gehad, behandelen wij D.V. in een volgend artikel.

H. BIJLEVELD.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen