GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

BRIEF UIT AMERIKA

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

BRIEF UIT AMERIKA

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

De Sprekende Slang.

Het is wel eens goed onszelven te zien zooals anderen ons bezien. De mogelijkheid bestaat toch, dat we een te grooten dunk van onszelven hebben. Dal kan ook het geval zijn met de Gereformeerde Kerken in Nederland. Om hen tot nederigheid aan te sporen wil ik mededeelen hoe een Amerikaanscb theoloog over hen oordeelt.

Dr Walther Marshall Horton van Oberlin College heeft een boek geschreven over Contemporary Continental Theology. Dr Horton houdt zich goed op de hoogte met wat er zooal door theologen en philosophen wordt geleerd in onze moderne wereld. In een vroeger geschrevem pubhcatie heeft hij ons over de theologie van Groot Brittanje ingelicht. Ditmaal verhaalt hij ons wat er zooal op het vasteland van Europa word' opgedischt.

De geleerde schrijver heeft het nog al veel over „four-'dimensional minds" ^). Dat zijn mannen als Dostoievsky, Bloy en Kierkegaard, die ons van het effen vlak van rationalisme en dogmatisme in hoogte en diepte van het bovenrationeele willen inleiden.

In het eerste hoofdstuk beschrijft hij wat h'j noemt de herleving in de oostersche kerk. In di'

^^^jjjgjyl- komen vooral die figuren van Nicholas ^ei^yaev en Father Bulgakov naar voren, ^ Van de oostersche kerk gaan we naar Rome. aier mogen we, in navolging van Christopher , awson, ook spreken van een „intellectual reviaL". ^} In Jacques Marilain heeft Rome een criticus , Jer moderne cultuur. In Erich Przywara van lünchen heeft Rome iemand die haar theologisch jysteem uitbouwt met volle keimisname van het ii, oderne denken (p. 49).

Als hij aan de Protestantsche kerken toekomt, & preekt Horton niet van herleving. Hier is hij ininder enthousiast. Het Protestantisme verkeert in een crisis-toestand. Toch gaat men ook hier naar de diepte. Dit is vooral het geval in Duitschland ^j, Zwitserland. Het liberalisme van Troeltsch en ; izijn tijdgenooten heeft het in den oorlog met den B^ood moicten bekoopen. De wijsbegeerte van Karl jaspers en Martin Heidegger heeft het oudere idealisme vervangen. Men heeft den tragischen factor in het leven van nieuws ontdekt. Over en boven bet rationeele is het irrationeele. Alleen door het ; „existentiëele denken" komen we in contact met •het irrationeele dat ons omi-ingt. Ook Rudolph Otlo heeft het zijne gedaan ons tot een erkenning van het irrationeele terug te brengen. Dus heeft het oude liberalisme afgedaan. Er is dus ook hier vooruitgang.

Het standpunt van Karl Barth wordt dan als „Extreme Confcssionahsm" betiteld Barth staat tegenover Przywara. Beide erkennen dat God hoog boven den mensch verheven is maar alleen Przywara doet de menschelijke rede recht wedervaren, ' Ook Heim en Althaus, hoewel meer gematigd Idan Barth, leggen den nadruk op Gods hooge verhevenheid boven de wereld. Ook zij wijzen naar dte „vierde dimensie". .

In Noorwegen en Zweden beeft men het goede voorbeeld van Duitschland en Zwitserland gevolgd', Ook hier heeft men zich van het oude liberalisme afgekeerd. Nygren en Aulén gaan wel niet zoo ver als Barth, maar moeten toch ook niets meer van Schleierraacher hebben.

Als we nu dit alles tezamen nemen mogen we spreken van de volgende factoren, die op vooruit­ ; , gang wijzen: (1) Er is vernieuwing in de diepte, i^Barlh heeft ons van nieuws de vreemde wereld van den Bijbel laten zien. (2) Er is vernieuwing naar de hoogte. Niet de immanentie, maar de i^jtransoendentie Gods wordt weer op den voorgrond lgeplaatst. (3) Er is dieper inzicht in het wezen ltes menschen. Hier gaan vooral de Russen ons #voor. (4) Er is dieper inzicht in het mysterie der zónde en des kwaads. Vooral Otto Piper en Karl Heim hebben de idee van den Satan weer op dten ? voorgrond geschoven. (5) Er is idieper inzicht in het fwereldomvangende werk van Christus. Aulén heeft '•de leer der verzoening sterk uitgebreid. (6) Er is 'dieper inzicht in de verhouding tusschen staat en kerk. Hier gaan Brunner en Althaus ons voor. (7) Er is dieper inzicht in het wezen der toekomst. VVooral Althaus heeft ons hier voorhchting gegeven.

En nu komen we eerst tot het eigenlijke punt. De vraag is nu wat men in Nederland' met al dit nieuws heeft gedaan, 't Is toch te hopen dat men , in Nederland niet achter blijft nu de theologie van nieuws vooruit wil en ook vooruit gaat.

Het antwoord van Horton op deze vraag is kort ii duidelijk. De Nederland& che theologie gaat ook imee behalve dan dat der Gereformeerde Kerken. Om ons de houding der Gereformeerde Kerken duidelijk te maken onthaalt de schrijver ons dan op iets dat hij uit eigen ervaring kan vertellen. In Juni 1937 bezocht hij een conferentie te Wcenen. Deze conferentie behandelde het rassenprobleem. Een afgevaardigde van Nederland sprak d« vergadering toe. Hij beweerde dat men niet naar de wetenschap als zoodanig, maar naar de C h r i s te 1 ij k e wetenschap moesit gaan om een oplossing voor het rassenprobleem. Hij was zeker wel een volgeling van Kuyper. Allicht zou hij zelfs van een Christelijke biologie willen spreken. Een glimlach ging over de vergadering en daar was ' hict - mee.uit. .., ..,

Maar onder de Gereformeerden in Nedterland is men zoo achterlijk dat men zulks ernstig opneemt. Men is daai- nog aan de lettier der Schrift gebonden.

Wil men dit goed begrijpen, dan moet men de kerkgeschiedenis van Nederland verstaan. De Afscheiding en de Doleantie waren reacties tegen een bizonder vooruitstrevend modernisme. Deze reacties waren daarom ook bizonder sterk. De synode van Assen is daarvan het droeve voorbeeld. Volgens besluit dezer synode is ieder predikant der Gereformeerde Kerken gehouden het volgende te onderwijzen: het werkeUjk historisch bestaan van een paradijs, een boom van de kennis van goed en kwaad, een boom des levens, een slang en wel een slang die zich met een werkelijk met de ooren hoorbare toespraak tot Eva heeft gericht. ,

Natuurlijk konden Geelkerken en de zijnen zulks niet gelooven. Ze zijn dan ook uitgeworpen en gaan nu hun eigen gang. De onverbeterlijke Gereformeerden blijven achter. (173) Zij meenen zelfs te weten dat de slang Hebreeuwsch gesproken heeft. (17S) Met zulke menschen is niet op te schieten.

Horton spreekt van een „speakingserpent branch" s) of ook van de „speaking-serpent wing"*) van de Gereformeerde Kerken. Bedoelt hij misschien dat er ook sommigen zijn in de Gereformeerde Kerken, die een breeder standpunt innemen? Het is mij niet al te duidelijk. In elk geval de Kerken in haar geheel zijn voor het standpunt van Assen verantwoordelijk. De Gereformeerde Kerken staan in elk geval op het oogenblik onder leiding van hen die de Bijbel als letterlijk geïnspireerd opvatten. Kuyper en Bavinck waren conservatieven zooals Warfield te Princeton dat was. Maar hun volgelingen zijn „meer ultra- Fundamentalist dan Machen zelf". (173).

Voor de Gereformeerde Kerken in Nederland is er eigenlijk nog minder hoop dan voor de Fundamentalisten in Amerika. Immers Brunner is te Princeton, zegt Horton. En Tillich is al een poos te Union Seminai-y in New-York geweest. Het schijnt dxis wel dat Union en Princeton de twee havens zullen worden waardoor ons de nieuwe theologie van Europa zal toevloeien. En dus zullen ook deze twee vijanden van voorheen elkander haderbij worden getrokken. (230)

Het staat er dus voor de Gereformeerde Kerken in Nederland wel hachelijk bij. Ze schijnen dat zelf in het geheel niet te begrijjMjn. Hoe moet men nu zulke menschen behandelen? Horton zegt er weinig van. Schijnbaar wil hij het voorbeeld van Barth volgen. ïoen Biarth te Utrecht zijn lezingen over Credo gaf had hij voor zijn critici uit de Gereformeerde Kerken die hem aan het geloof in de werkelijk sprekende slang wilden binden, een „half-serious, half-humorous, and wholly friendly word." 5) Verstandige menschen gelooven ja immers toch niet meer in een werkelijk sprekende slang. We moeten er dan ook niet al te veel drukte over maken. Menschen die er nog in gelooven komen nu eenmaal achteraan. Zonder hen moeten we vooruit. Misschien komen ze straks ook wel. We hopen het. We willen hen niet afstooten, maar eenvoudig laten achteraankomen.

Commentaar op dit alles is vrijwel overbodig. Het boek van Horton bewijst weer, hoe ver de moderne theologie is afgedwaald en hoe weinig men van den werkelijken strijd tusschen God en den Satan begrijpt. De Oude Slang verheugt zich wanneer zoO' over de sprekende slang wordt gesproken. De autonome mensch wordt dus ten ti-oon verheven ten koste van het onfeilbaar Woord van God. De strijd tusschen God en Satan wordt verzacht zoo al niet geheel en al geloochend. Dat geeft Satan vrij spel zijn vernielend werk ondter de menschenkinderen voort te zetten. Gode zij dank dat de Gereformeerde Kerken in Nederland alsook Gereformeerden in andere landen zich nog aan de bespotting der menschen willen overgeven om Gods Woord te blijven gelooven en belijden.


1) Vier-dimensionale geesten.

2) Intellectueele opleving.

3) „sprekende-slang"-tak. 4) „sprekende-slang"-vleugel. 5) een half ernstig, half humoristisch en over 't geheel een vriendelijk woord.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 18 november 1938

De Reformatie | 8 Pagina's

BRIEF UIT AMERIKA

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 18 november 1938

De Reformatie | 8 Pagina's