DE ACHTERGROND

van een radicale onderwijsvernieuwing X(siot)

Het, „nieuwe Christendom”.

Voor de kerk heeft Kees Boeke evenmin waardeering als de Quakers dit hebben. De ^erk heeft immers Jezus' leer veranderd. En bovendien Jezus zelf stichtte nooit zoo'n organisatie. 97)

De leer van Jezus, zooals Kees Boeke die opvat, dat is het Nieuwe Christendom. Dat Neo-Christendom vat hij aldus samen:

„Het Neo-Christendom erkent g|een „God", geen „kerk", geen dogma, dus ook geen professie, geen liturgie of ritueel, geen 'Wet, geen hemel en geen hel, geen „verlossing-door-het-bloed", geen Bijbel als onfeilbaar „Woord Gods”

„Het lijkt wel of alles wat het gebouw des geloofs in stand hield, is omvergehaald. En toch 't eigenlijke staat nog: het innerlijk beleven in de stilte van ons hart van de tere dingen, die het wezen altijd zijn geweest voor de gelovige, die Jezus liefheeft, ze zijn niet aangeraakt.

Ook als de brokstukken van de tempel van het oude Christendom om mij heen verspreid liggen, dan nog kan ik bidden tot mijn hemelse Vader, kan ik „geheime omgang vinden" met Hem!"^^)

Huiveringwekkende consequentie van de innerlijkheidsreligie! De lijn van 't Quakerisme is hier wel tot het uiterste afgeloöpen. Het innerlijke „goddelijk" leven is 't eigenlijke. Als men dat maar overhoudt kan men God en zijn dienst den rug toekeeren.

Neo-Christendom wordt dit genoemd. Laten we deze pseudo-religie echter bij den waren naam noemen: neo-paganisme, heidendom!

Dit heidendom is evenzeer te verwerpen als de afgoderij met ras en bloed. Het is verfijnder van vorm door zijn aanbidding van 't hooge, edele, teere, mysterieuze, goddelijke in den mensch.

Maar beide staan in onverzoenlijke antithese tot bet Christendom, het schriftuurlijk Christendom.

Beide negééren het Koningschap van Christus en zetten den mensch op den troon.

Valsche profetie.

Wij kunnen dan ook niet volstaan met deze leer af te wijzen als een wijsgeerige theorie. Wij hebben hier te doen met een profetisch getuigenis, dat het heele leven betreft. Dat is veel gevaarlijker dan een theorie. In 't licht der Schrift hebben we hier te doen met de valsche profetie, die driestweg de eenvoudige, klare wijsheid van Gods Woord in 't aangezicht weerspreekt.

Ze ligt in de lijn, die begonnen is in het paradijs bij het: „Is het ook, dat God gezegd heeft? ", die verder de eeuwen doorloopt en die culmineeren zal in de verschijning van den grooten Wettelooze, den Antichrist.

En als we letten op 't geheel van Kees Boeke's ideeen, over den mensch, de samenleving en de religie, dan moeten we tot de conclusie komen, dat deze valsche profetie de grondslagen uiteenrukt van het menschenleven zooals het naar Gods scheppingsorde moet zijn.

Het christelijk geloof, de moraal, het gezag; het recht, het gezin, de kerk, de staat, ze worden stuk voor stuk bedreigd.

De gezagsloslating is all een zeer ontstellend symp­toom!

En als deze profetie de grondslagen van het menschenleven heeft weggeduwd, komt ze met het tooverwoord eener nieuwe ordening: de innerlijke zelf tucht van den mensch, de zelftucht van de groep. Die nieuwe ordening moet er komen door middel van de opvoeding.

Wij moeten daarom den invloed van Kees Boeke niet onderschatten. Ook v. Overbeeke zegt in zijn bekende boek van hem: „Zijn invloed is niet gering”.99)

Hij heeft een sterke stelling ingenomen In het geestelijk front. Zijn ijveren voor onderwijsvernieuwing heeft een veel diepere en wijdere strekking.

Wat te waardeeren valt.

Als wij tegenover deze ideologie beslist afwijzend staan beteekent dit niet, dat er geen plaats zou zijn voor eenige waardeering voor het wei'k van dezen hervormer. Integendeel, op dezelfde wijze als Bavinck het goede weet te waardeeren bij de Reform-paedagogen.

Als wij ir Boeke, dien wij hoogachten als een edel en hoogstaand mensch, als een harde werker, en iemand met ongetwijfeld paedagogische talenten hooren spreken over zijn opvoedkundige idealen, dan ia er nog veel, dat wij in hem kunnen waardeeren.

Zijn liefde tot het kind. Zijn oprechte, eerlijke be-• doeling om het beste voor het kind te zoeken. De grootere vrijheid, die hij wil voor het "kind om zich naar aanleg en aard te ontwikkelen. Hij wil een rustige sfeer voor de kinderen, ver van radio en film. Hij wil een sobere levenswijze, geen te groote luxe. Het gezin wordt gewaardeerd. Hij légt nadruk op de groote waarde van harden en geregelden arbeid, vraagt eerbied voor dezen arbeid, ook den handenarbeid. Het werk op de Werkplaats is geen star systeem, maar groeit naar gelang de omstandigheden zijn. H5j heeft

een vernuftige onderwijssystematiek opgebouwd. De examens vervangen door een proevenstelsel en 't aansluitingsprobleem l.o. en m.o. bevredigend opgelost. Hij vraagt meer waardéering voor het ambt van opvoeder—^leerkracht, een betere salariëering en een heropleiding van het onderwijzerscorps.

En wat in den loop der jaren te Bilthoven is tot stand gebracht dwingt ongetwijfeld respect en bewondering af. De „Werkplaats" heeft zijn naam ten volle eer •aangedaan. Er is daar inderdaad veel werk verricht. Met groote toewijding en oprechte bedoeling om het beste voor het kind te zoeken. Denk ook aan de prachtige leermiddelen zooals in het boek Kindergemeensehap worden beschreven.

Maar aan den anderen kant als wij dp de grondslagen letten van deze vemieuwingspogingen staan wij beslist afwijzend.

Hier ligt een valsche ideologie aan ten grondslag, die weersproken moet worden. Hier zijn de grondslagen van onze Chr. opvoeding in het geding.

De Christelijke opvoeding.

Tegenover deze radicale richting met haar humanistisch vrijheids-en eenheidsideaal, haar nieuwe ordening en nieuwe gezindheid in een nieuwe, betere wereld moeten we ons bezinnen op den onwaardeerbaren rijkdom, dien God in zijn openbaring ons heeft gegeven voor het gansche menschenleven, ook voor de opvoeding.

Die Openbaring spreekt' ons ook van een vrijheid, niet de humanistische, maar de vrijheid met welke ons Christus vrijgemaakt heeft. (Gal. 5:1.)

Zij leert ons een andere eenheid, de eenheid in Christus (Eï. 1 : 10, Coloss. 1 : 20).

Zij spreekt ook van een nieuwe gezindheid, die Christus door zijn Geest werkt, de vernieuwing des gemoeds (Rom. 12 : 2), en van een nieuwen hemel en een nieuwe aarde, gegrondvest in zijn zoenoffer.

Het oude en altijd weer nieuwe evangelie van Jezus Christus, (ien Chrjstus der Schriften, die het gansene leven redt en behoudt en beheerscht, is het vaste fundament eener Christelijke opvoeding. Daar mogen wij geen duimbreed van prijsgeven in de hedendaagsche worsteling om onderwijsvernieuwing.

Jezus Christus is de Heer van onze scholen. „Alle leiding en paedagogie gaat in het verbond uit van den Christus. Bij die leiding wil Hij ook gebruik maken van 't samenlevingsverband van de school”.100)

Zoo gesteld mogen wij den getrouwen arbeid in de Chr. school zien als opgenomen in het groote geheel van Christus' kerkvergaderend en kerkbehoudend werk.

Ons mandaat is van Hem.

Wij mogen de jonge leden van zijn kerk onderwtjzen en opvoeden tot alle goed werk volmaaktelijk toegerust en waar mogelijk, die van buiten de kerk tot Hlem leiden.

Geen synthese humanisme en christendom.

In de worsteling om onderwijsvernieuwing in onze dagen wordt veel gesproken over dèn bovenbouw, die opgetrokken moet worden. Het is echter noodzaak eerst den onderbouw, den grondslag veilig te stellen/ Want het opnieuw opdringend humanisme bedreigt ook de chr. opvoeding. Het gevaar is niet denkbeeldig om van dat humanisme over te nemen wat ons lijkt en het dan met een christelijk etiket te beplakken.

Wie bijv. de persoonlijkheidsvorming propageert op 't erf der Chr. opvoeding, haalt een humanistisch product, een vreemd element binnen. Üan wordt de kracht van het christelijk beginsel verzwakt.

Wie persoonlijkheidjes gaat vormen loopt ernstig gevaar van 't bouwen van „hout, hooi.en stoppelen" op het fundament. (1 Cor. 3 : 12.)

Dat houdt geen stand.

Een synthese van christendom en humanisme of van christendom/ en een beetje humanisme kan geen baat geven in de huidige geestelijke worsteling.

Alleen een radicaal Schriftgetrouw Christendom.

Dat heeft ook de kracht in zich tot hervorming en vernieuwing van ons onderwijs. Zooals A. Janse in zijn boek: „Het eigen karakter der Chr. School" het ons voor oogen stelde. Nog is actueel wat deze paedagoog schreef in 1935:

„Nu de sterke besliste radicale geesten van communisme en fascisme de scholen gaan hervormen van uit hun beginsel, is het hoog noodig, dat de Christ. School minstens even sterk en beslist radicaal 'haar beginsel doet gelden door getrouwe werkers.

God make ons allen getrouw aan onzen Oversten Leidsman en Voleinder des geloofs, Jezus Christus, die vanuit den hemel ook onze scholen regeert”.101)

97) Kindergemeenschap, bl. 257.

98) Idem, bl. 261, 262.

99) v. Overbeeke, Hedendaags Paed. Reveil, bl. 140.

100) Dr K. J. Popma, Opvoeding, Onderwijs en Schoolverband, Phll. Ref., 12e jg., bl. 87, 88.

101) A. Janse, Het eigen karakter der Chr. School, Kampen 1935, bl. 143.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen