Rondom de Staten-berijming van 1773

(lV)

De taak der psalmkiezers was niet gemakkelijk. Ook ontbrak 't hun niet aan ijver. Ze hebben menige verbetering aangebracht. Maar helaas betrof 't meestal slechts den vorm. De gepruikte heeren, die daar mot de commissarissen der Staten-Generaal vergaderden in een van de statige zalen van 't Haagsche Mauritshuis hadden voornamelijk oog voor de literaire zijde van de berijming. Ze vermaakten, wat hun in de uitgekozen berijmingen „lam en laf" voorkwam, ze tooiden verschillende verzen op. De vergaderzaal leek wel een werkplaats: de uitgekozen berijmingen werden „onder 't vergrootglas", , , op 't aambeeld", „op de schaafbank" gelegd, „uitgeborsteld en .gepolijst". De groene tafel lag vol dichtstukken en als het aan dichtluim ontbrak, dwaalden de oogen over den schoonen Vijverberg.

Maar helaas, al te weinig werd op de exegetische zijde gelet. We lezen, dat — gelet op den grondtekst en de beteekenis daarvan — in psalm 29 „eenhoornen" door „stieren" vervangen werd. Men kon in dien tijd, tot in preeken toe, groote betoogen over woordvertalingen houden. Maar zag men de bijbelsche lijnen?

Verschillende rationalistische uitdrukkingen in den psalmbundel, b.v. het bekende „pad der deugd" (1:4); groot en eeuwig Opperwezen (38 : 1), zij dooven-het licht der rede (53 : 1), wie, hoe hoog verlicht hij zij (106 : 1), etc, bewijzen wel anders.

Het moet toegegeven: men poogde zooveel mogelijk vrijzinnigheid ie vermijden, door verreweg de meeste berijmingen aan den hervormden Voet te ontleenen. Van Iperen merkt over de keuze van de berijming van Psalm 119 op: „Onder anderen werd er ook gerept van rechtzinnige en onrechtzinnige indrukken; en als die snaer geroerd werd, kwam het vooroordeel wel dra te voorschyn ter omhelzinge van Voets Rymwerk, 't geen meest uit den schoot der Hervormde Kerk gekoomen was". De keuze ging hier tusschen de berijming van Voet en die van het genootschap: Laus Deo Salus • Populo, dat verschillende niet-gereformeerden onder zijn leden telde. Ook bij Psalm 32 viel de keuze met één stem meerderheid niet op het genootschap, maar op Voet, „alleen, merkt van Iperen spijtig op, „omdat het zelve Rymwerk, met veel omstandigheden, uit den schoot onzer Hervormde Kerk gekoomen was" (D, 25; I, 440).

Maar was het hervormd-zijn van Voet een garantie voor belijdenis-trouw ? Hij dichtte Psalm 1, den deugdpsalm, die door de commissie een plaats in den bundel waardig gekeurd werd. Deze commissie verstond zélf de belijdenis niet meer. Zij spande zich in om den psalmbundel NIET TE DOEN STRIJDEN MET de belijdenis. Daarom weerde men al te vrijzinnige berijmingen. Maar wat kleurloos en vaag was, nam men op. Het streed inuners niet met de belijdenis? Zoo werd de positieve eisch dien de belijdenis stelt: -er uit leven! niet gezien.

De psalmberijmers èn de leden van de commissie voor de nieuwe psalmberijming waren menschen, die zeker niet uit de behjdenis leefden en reformatorisch dachten. Ook al zouden in deze berijming geen vrijzin­ nige aanprijzingen van de deugd staan en al zou deze berijming dus minder strijden met de drie formulieren van eenigheid, dan nog zal deze berijming niet de blijvende goedkeuring mogen verwerven van de kerk der reformatie. Want afgedacht van veranderd en bombastisch taalgebruik en onjuiste exegese in dezen psalmbundel, 'moet een andere grond het sterkst wegen : de geest v a, n dezen psaimbundel is niet de geest vanprofeten en apostelen, evangelistenen reformatoren.

Dat men bij de psalmberijming, op hoog bevel, gebonden was aan den tekst der statenvertaling heeft remmend ten goede gewerkt. We willen ook toegeven, dat er vele verzen zijn, die in nood en dood velen tot zegen zijn geweest. Nochtans moet gezegd, dat deze berijming, ondanks alle goede elementen, die eraan zijn, de reformatie in Nederland tegengestaan heeft en ons volk niet geholpen heeft om den zin van de psalmen voor de kerk in het heden te verstaan.

Dat tot op den huldigen dag vele (meestal nog verkeerd berijmde) zoetelijke psalmversjes favoriet zijn onder ons volk, is mede te danken aan een verkeerde quiëtistische geestelijke instelling, aan luiheid, die interesse om een vers in het verband te bezien, dooft, en aan den sleur der predikanten. ) Maar de staatsberijming heeft dit kwaad niet tegengestaan, maar eerder bevorderd.

Laat niemand zich hierover toch verwonderen. Hoe zou een deformatorische tijd een reformatorisch psalmboek hebben kunnen voortbrengen ? Leest men olijven . van distelen? Kan een zilte bron zoet water geven?

Laat niemand zich beroepen op de „Verklaaring gevoegd achter het authentique Afschrift der Psalmen", d.d. 19 Juli 1773, waarin staat dat deze berijming niets bevatte dat strijdig was met Gods Woord en de belijdenis. We zagen reeds dat „niet strijden met" nog iets anders is dan „gegrond zijn op". Bovendien: de „Verklaring gevoegd achter het authentique af schrift der Evangelische Gezangen", d.d. 6 Sept. 180 had mutatis mutandis denzelfde: tekst! Zij sprak ook uit, dat deze gezangen nie streden met Gods Woord en de gereformeerde belijdenis (o volksmisleiding!). En twee personen, die de verklaring bij de psalmen onderteekenden, zetten hun handteekening ook onder de verklaring bij de gezangen......

O. V. d. WAAL.

1) Het is toch wel wonderlijk, dat de m.l. niet onverdienstelijk berijmde Psalm 54 nooit gezongen werd, ondanks de prachtige woorden: een ware psalm van de strijdende kerk. De melodie was hiervan de oorzaak, zoo zei men. Maar toen gezang 17 kwam, dat dezelfde wijs had (-|-grappig staartje), zong men dat uit volle borst.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen