Buitenland.

Engeland.

Cromwell herdacht. Den 25sten April heeft men te Londen in de City Temple herdacht dat Olivier Cromwell voor drie honderd jaren geboren werd. Newman heeft eenmaal gepropheteerd dat Cromvtfell weder zou opstaan, doch hij had niet kunnen denken, dat de nagedachtenis van den grooten Protector zóó zou gevierd zijn als dezer dagen geschiedde.

Dr. Parker leidde de herdenking in met eene prediking over Ezra 9:3, maar behalve de opmerking dat men de nagedachtenis van Cromwell het best kon eeren door diens geest wakker te houden, hoorde men niets over Cromwell. Wel liet de spreker zich scherp uit over het deelnemen van den prins van Wales en lord Roseberry aan wedrennen. Ook 'gaf Dr. Parker af op den Keizer van Duitschland omdat hij van den Sultan van Turkije gesproken had als van „zijn vriend". , , De groote moordenaar des keizers vriend! Weg met zulk een taal. Ik zeg „God verdoeme den Sultan". Nog sprak de redenaar zijn afkeuring uit over het geven van Protestantsch geld .voor het bevorderen van Roomsche doeleinden. Het zal ons niet verwonderen dat het gehoor over den preek ontstemd was omdat zij iets geheel anders gegeven had, dan men verwachten mocht.

Twee uren daarna was de City Temple wederom overvuld met menschen om Ds. Mackenall te hooren uiteenzetten, hoeveel de mannen van de Vrije kerk aan Cromwell verschuldigd zijn. Hij legde er nadruk op, dat Cromwell voor eene constitutioneele regeeringsvorm geijverd had, en dat hij zich verdraagzaam betoonde tegenover de Episcopale kerk. Het was ook Cromwell's verdienste, dat hij zonder het zwaard op te heffen, door zijn vasten wil, ook in de buitenlandsche politiek zooveel succes gehad had. In de dagen toen de Turk tegen de Armeniers woedde, ware het te wenschen geweest dat men een uur lang Cromwell bezeten had omdat hij de macht van den Sultan wel had weten te fnuiken. De grootste dienst, dien Cromwell aan het land bevi^ezen heeft is, dat hij het voorbeeld gaf van een onwrikbaar vertrouwen op God en van een nederig, standvastig en volhardend besluit om te dienen in de verschillende betrekkingen waarin hij geroepen werd. Van meer beteekenis was datgene wat de heer Hocking omtrent Cromwell mededeelde. Hij stelde op den voorgrond, dat Cromwell den godsdienst niet beschouwde louter als een middel, om zijne ziel te redden. Cromwell was een politiek man omdat hij een godsdienstig mensch was. Zijn godsdienst maakte hem politiek en gaf toon en kleur aan geheel zijn politieke actie.

Toen de heer Hocking op die manier voortging en de beschuldiging deed hooren; „wij hebben zoo lang ons bekommerd om onze eigen ellendi.ge zielen te redden dat wij de natie naar den duivel hebben laten varen, " gingen er kreten uit de toehoorders op, waarbij geeischt werd dat de spreker die woorden zouj terug trekken. De heer Hocking antwoordde: „Sommigen onzer zijn afstammelingen van Cromwell, en Cromwell was verdraagzaam. Ik wil niet dat lederen denkt gelijk ik, maar niemand mag mij verbieden uit ie spreken wat ik denk. Omtrent zijn verhouding tot de kerk van Rome sprak Hocking uit, dat Cromwell niet Roomsche devotie haatte, maar wel het Roomsche systeem, dat op staatkundig en sociaal gebied naar de opperheerschappij streefd en waarbij de vrijheid vernietigd wordt.

Hierop nam Ds. Horton het woord, die het betreurde dat hem slechts 10 minuten gegeven waren om over Cromwell te spreken. Hij zeide daarin: Het heeft ons meer dan 200 jaren gekost om de lasteringen van Cromwell's naam weg te doen en te doen zien hoedanig het hart was van dien man; maar Gode zij dank er is nu geen naam in de historie die zoozeer in het hart van Engeland is doorgedrongen, ais die

van Cromwell. Geen andere naam boezemt onze jonge menschen zooveel vertrouwen in.

Wanneer men nu bedenkt dat er alleen in den laatsten tijd aldus over Cromwell in Engeland gesproken en geschreven is, dan zal men ons toestemmen, dat de ommekeer die er in de laatste jaren in zake de beschouwing van Olivier Cromwell - plaats had, groot mag genoemd worden.

Een ander spreker Lloyd-George zocht een tafereel op te hangen van hetgeen Cromwell doen zou, wanneer hij in dezen tijd leefde. „Hoe zou hij de Ritualistische quaestie oplossen ! Cromwell zou beter gedaan hebben dan een wagonlading bisschoppen. Hoe zou hij het huis der Lords tot zijn plicKt hebben gebracht. Hij zou den sleutel van den kamer hebben omgedraaid na eerst de paers er uit te hebben gebracht. Ik ril wanneer ik er aan denk wat hij gedaan zou hebben met het huis der gemeenten (Lagerhuis). Menige beuzeling zou hij er uit hebben verwijderd. En hoe zou hij het hoofd geschud hebbenover Joseph Chamberlain. „Joseph Chamberlain", zoo zou hij hebben kunnen zeggen, „de Heere verlosse ons van Joseph Chamberlain."

Nadat nog de predikant Greenhough het woord gevoerd had, werd de namiddagbijeenkomst gesloten. Maar nauwelijks was het gehoor uiteen^egaan of eene nieuwe menigte stond voor de deur om den avondmeeting bij te wonen.

Op een samenkomst sprak de heer Perks, lid van het parlement, over het feit dat historieschrijvers in vervlogen dagen zich er toe gezet hadden om de nagedachtenis van Olivier Cromwell te schandvlekken, maar in den tegenwoordigen tijd had men de onafhankelijke en onbevreesde critiek van mannen als Carlyle, Macoulay. Green, Gardiner en vele anderen. Cromwell werd nog wel gevreesd en gehaat in Engeland. De conscientie van den Puritein in deze dagen komt nog altijd op tegen ontheiliging van des Heeren dag, tegen speelsalons en andere schuilplaatsen der ondeugd, en tegen de overweldigende macht van brutale kracht in zaken, die Engeland en het buitenland betreffen.

De hoogleeraar Armitage heeft de redenen bloot gelegd waarom men de nagedachtenis van Olivier Cromwell te eeren had. Hij trad op in een tijd toen de Bijbel door de vertalers van koning Jacobus het volk in handen gegeven was, en daarin werkte „als een zuurdeeg in het bloed."

De hoogleeraar toonde aan, dat Cromwell de held geweest is, die de vrijheid voor Engeland heeft verworven; hij is het schoonste type van een Engelschman. Het geheim zijner Puriteinsche gevoelens lag in den inwendigen strijd dien hij te voeren had. Zijn geneesheer noemde hem „een man die waarlijk melancholiek was, die vond dat de hemel die boven hem welfde, zwart was, omdat hij de ontzagwekkende schaduw van veroordeeling zag, die op het aangezicht van zijn Rechter rustte! Maar toen de schaduw was weggetrokken, en Cromwell geloofde dat hij vrij gekocht was door het zoenoffer van Christus, toen heeft hij tot het eind van zijn leven het er voor gehouden dat hij niet meer zich zelven toebehoorde, en met groote vreugde en met de hoogste dankbaarheid, verbond hij zich in den onherroepelijken dienst van God."

Hoezeer wij het ook waardeeren dat men de nagedachtenis van Cromwell hééft zoeken te eeren, toch komt het ons voor dat men aan de samenkomsten van den 2 5sten April veel te veel het karakter gegeven heeft van een middel tot het maken van propaganda voor staatkundige en kerkelijke doeleinden. Men had de politiek van den dag bij zulk een gedachtenisfeest er niet bij mogen halen.

Nu zijn het de Nonconformisten geweest die hun best hebben gedaan om aan te toonen, dat Cromwell hun man was. Dat Cromwell de stellingen van vele voorstanders van de vrije kerk in deze dagen veroordeelen zou, vindt men niet gemeld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen