Leesftafel.

1. MAARTEN LUTHER IN ZIJN LEVEN EN WERKEN van 1483—1525. MCMXVIL Amsterdam S. L. van Looy.

De lectuur van den dag staat in het teeken der REFORMATIE.

Niet onverkwikkelijke afwisseling met die lectuur welke over het voor en tegen van de OORLOG gaat en waarin zij, naar wie het d moeite loont te luisteren, hun meeningen hebben vastgelegd. Met lederen dag die nader brengt aan 31 October, den «gedenkdag», wast de stroom van REFORMATIE-LECTUUR. Op dien stroom is nu ook komen aandrijven het boek waarvan ik hierboven den titel afschreef en dat ik met zooveel genoegen heb doorgelezen, dat ik mijn plicht om er hierover te schrijven, met neiging vervul.

IQ EEN WOORD VOORAF zeggen de heerén DR. A. W. BRONSVELD, PROF. J. W. PONT en DR. J. A. RUST o.m.: > Het verheugt ons, hier den lezer een boek te kunnen aanbieden, tot welks samenstelling vele geëerde mannen op ons verzoek wilden medewerken. Wij meenen te mogen verklaren, dat in de hier volgende bladzijden een beeld van Luther is geteekend, waarvan de trekken zijn ontleend niei aan de fantasie, maar aan betrouwbare historische gegevens».

Ik kan de vreugde der drie heeren meevoelen, want ik kan mij niet denken, dat de verklaring, die zij afleggen, voor rechtmatige tegenspraak vatbaar is. Voorzoover ik het vermag te beoordeelen, biedt toch dit boek, waartoe, behalve het genoemde drietal, op hun verzoek, nog negen andere geleerde, deels geëerde mannen zooals zij zelf van meer rechtzinnige, deels van meer vrijzinnige richting hun bijdragen hebben geleverd, een Lutherbeeld, waarvan de trekken zijn ontleend aan gegevens, die de toetsing hebben doorstaan, 'n Lutherbeeld wel niet ten voete uit, maar dit was ook niet de bedoeling gehjk al terstond te vermoeden is uit de jaartallen op omslag en titelblad:1483—1S2S, geboortejaar en trouwjaar van den Hervormer terwijl toch zijn sterfjaar 1546 is. En wat nu déze jaarlallen op omslag en titelblad doen vermoeden, wordt zekerheid wanneer men leest den wensch, geuit in het EEN WOORD VOORAF: gt; Moge de herdenking van hetgeen hij (LUTHER) deed in de grootste en roemrijkste jaren van zijn leven, goede vruchten voortbrengen». Achter dien wensch gluurt duidelijk het opzet, hier den Hervormer te beelden niet in heel zijn leven maar slechts in de momenten uit in zijn grootste en roemrijkste jaren-en waarvan dan als tijdgrens 1525 is gesteld.

Aan dit opzet ~ is de samenstelling van dit S boek trouw gebleven. De vijfde bijdrage, door l DR. A. W. BRONSVELD, is, met het oog op 31 October, wel het meest up-to-date. Het groote jaar 1517, doordat daarin valt het moment in Luther's leven waarmee de Reformatie begint. Zij gaat over de VIJF-EN-NEGENTIG STELLINGEN, waarmee LUTHER protesteerde tegen den aflaathandel en die hij op den 31 October vasthechtte aan den binnenkant der deuren van de slotkapel te WITTENBERG. De schrijver bewijst hier zijn lezers den niet geringen dienst, van deze, in - Protestantsche kringen, meer geprezen dan gelezen stellingen, een Nederiandsche vertaling te geven. Hij toont dan verder aan, hoe in die 95 stellingen nog slechts de kiemen aanwezig waren welker ontwikkeling moest leiden tot een breuk met de kerk, en vertelt op het einde van zijn bezoek aan WITTENBERG en hoe hij daar de vkoperen deuren zag, door koning Friedrich Wilhelm van Pruisen geschonken, nadat de oude verbrand waren, en in welk metaal thans LUTHER'S theses gegoten zijn. d r d e d te o d b D z e h m

Voor het onstaan van het misbruik van de 2& : i3.\-handel waartegen LUTHER protesteerde en wat later ook door ROME zelf op het Concilie van Trente in 1563, als misbruik erkend werd, verwijst DR. BRONSVELD naar de derde bijdrage, die van PROF. DR. EEKHOF over: DE(N) AFLAAT IN LuTHERS TIJD. Een doorwrochtc historische studie, deels aan de hand van de in de in 1906 en 1907 verschenen geschriften van ADOLF GOTHLOB, over den aüaac, «indulgentie» of «kwijtschelding» der Kerk van de straf der zonde. Een instituut dat reeds onstaan was in, misschien zelfs vóór de elfde eeuw en wel ten behoeve van in den strijd tegen de Mohamedanen gesneuvelde kruisvaarders. Verbasterd echter in LUTHERS tijd tot een handel., die aan TETZEL uitdrukkingen onüokte als: Sobald das Geld im Kasten Die Seek aus dem Fegfeurer klingt springt.

'n Ander moment in het leven van den Hervormer wordt beschreven in de zesde bijdrage: LÜTHER OP DEN KIJKSDAG TE WOR-MS in 1521 door PROF. DR. F. PIJPER. Een studie waarbij ook met de jongste onderzoekingen is gerekend; ook de vóórgeschiedenis van den Rijksdag wordt verhaald en met verwijzing naar AcQUOi's, door PIJPER bewerkte HANDLEIDING ook de historiciteit van de tweede helft van het bekende slotwoord: iHie stehe ich., ich kann nicht anders., Gott hilff mir., Amen, < wordt gehandhaafd.

In zijn bijdrage LUTHER TEGEN KARLSTADT EN DE WEDËRDOOPERS wijst de Doopsgezinde p predikant en histoncus Ds. K. Vos er op, dat in dien strijd LUTHER de Duitsche Reformatie met vaste hand geleid heeft ia een richring die vlak inging tegen democratie en radicalisme.

Een niet minder groot moment in LUTHER'S leven dan in deze negende bijdrage wordt beschreven, beschrijft ons Dr. J. F. BEERENS in den laatste van den^sundel: LUTHER'S huwehjk. Groot moment, omdat voor het in 1525 met de vroegere Non CATHARINA VAN BORA trouwen door hem, den gewezen Monnik, het hoofdmotief is geweest, zooals BEERENS aantoont: «tegenover het ascetisme en de werkelijkheid der Roomsche Kerk te handhaven de zuiver christelijke beschouwing van het huwelijk». Het gezinsleven van die twee, dat, al was het ook gegrond op een in zekeren zin «mariage de raison», toch gelukkig is geweest^ wordt dan verder met vaak aardige en interessante trekjes geteekend.

De waarde van dit LUTHER-BOEK wordt niet weinig verhoogd doordat deze vijf bijdragen, die elk voor zich jaren met groote momenten in het leven van den Hervormer teekenen, als het ware geëncadreerd zijn door een zevental wel bezonken en bezonnen andere. Voor deze oraüjsting zorgde Ds. H. H. BARGER met: LUTHER'S GEBOORTE, JEUGD EN EERSTE LEVENSJAREN, PROF. DR. LINDE­ BOOM met: LUTHER'S REIS NAAR ROME; DR. j. A. CRAMER met: LUTHER'S GEESTELIJKE ONT­ WIKKELING; PROF. DR. J. W. PONT met: LUTHER ALS BIJBELVERTALER; PROF. DR. VAN LEEUWEN mét: LUTHER EN ERASMUS ; PROF. DR. H. M. VAN NES met: LuTHER ALS HOOGLEERAAR, waarin o.m. lezenswaardig is het gedeelte van LUTHER'S verhouding tot ARISTOTELES en de SCHOLASTIEK en, wat den laatsten betreft, den invloed, die op LUTHER uitging van OCCAM f 1347 en diens nominalisme en strenge scheiding tusschen «gelooven en weten»; eindelijk DR. J. A. RUST met: LUTHER ALS^ DICHTER EN VOLKSSCHRIJVER, belangrijk rijk ook voor de belietrie.

1. Tegenover het titelblad van dit mooi gedrukte en fraai gebonden boek vindt men een reproductie van CRANACH'S Luther-portret uit 1521.

v 2. DR. J. R. CALLENBACH. DR. MAARTEN LUTHER. Met 25 penteekeningen van I. H. Isings Jr. en d een portret van Luther in kleurendruk naar i LuKAS CRANACH. Nijkerk - G. F. Callenbach 1917. o

Dit boek, meer in populairen trant dan hei vorige, maar toch van heel wat vóór-studie getuigend, geeft in vlotte taal, in 25 hoofdstukken heel het leven van den Hervormer. Het is uitgegeven voor de bekende Vereeniging CHRISTE­ LIJKE BIBLIOTHEEK, doch ook afzonderhjk .verkrijgbaar.

3. Ten slotte zij ditmaal nog vermeld een uitgave van boekjes, die, naar vorm en inhoud en ook . naar prijs, als kinderlectuur tegen 31 October a.s. in aanmerking komen. Fleurige" en kleurige boekjes door den heer J. N. VOOR­ HOEVE den Haag in het licht gezonden, en wel A. LUKKIEN: tik kan niet anders !i; H. C. VOOR­ HOEVE JZN.: DE WERELD IN BEROERING GEBRACHT en J. TIESEMA: DE MONNIK VAN WITTENBERG.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen