Buiteuland.

Duitschland. Treurige Kerkelijke toestand. Hoe treurig de Kerkelijke toestand in Hamburg is blijTtt uit een bericht ontleend aan de «Hamburger Nachrichten». Er kwam een vrouw bij den predikant Htydorn, wier huwelijk door hem eenige jaren geleden kerkelijk ingezegend was, met het verzoek haar kind te willen duopen. Pastoor Hrydorn antwoordde, dat hij niet meer doopte, waarom zou men de kinderen nog doopen? Dat was overbodig. Kort geleden was hem ook een kind geboren, het werd niet gedoopt. Heydorn verklaarde zich wel bereid een klem geboortefeest te leiden, enz. De vrouw is daarop naar een anderen predikant gegaan en deze heeft het kind gedoopt.

Zijn ambtgenoot Ds. Strasowski ging nog verder. In een tfücieele kennisgeving aan hei Kerkbestuur verklaarde hij, dat hij niet aan een leven na dit leven geloofde. Ztjn zedelijkheid stond hooger dan de zedelijkheid van Je/.us, die een eeuwig leven als loon vaneen zedelijk leven beloofd had!

Duitschland. De beteekenis der Geref'. Kerkenorde voor cultuur en Staatsrecht.

Verleden jaar werd op de vergadering van den Geief. *Bond een referaat gehouden over het wezen van de Geref Kerkeurordeuing ; dn jtar leverde Prof. Dr. Bredt te Marburg op den bondsdag te Lehe bij wijze van aanvulling een voordiacht over de beteekenis dier kerkenorde uit een cultureel en staatsiechieiijk oogpunt.

Het is een verblijdend verschijnsel, dat men in Duitschland, nu de kerk zulk een zwaren strijd he.ft, nagaat wat in vervlogen lijden de kracht van de Geref. Kerk is geweest. Dr. Bredt wees er op, dat er drie Geref. kerkenordeningen geweest zijn: de Gsneefsche, de gouveraemcnleele en de vrij-kerkclijke. Ongetwijfeld vloeit de Gereformeerde kerkenordening voort uit de leer van Calvijn, maar de omstandigheden waaionder deze zich ontwikkelde, hebben grooten invloed op haar uitgeoefend.

De Geneefsche kerkenordening kon alleen bestaan in een stad als Gene «e, een betrekkelijk kleine stad, die men geheel kon overzien en waar de een den ander kende. Daarbij stona de staatsmacht ter beschikking van de kerk. De groote e schen die Calvijn aan de burgers stelde, de straffen die hij oplegde — men deuke slechts aan Servet — kan men alleen verstaan wanneer men het feit in aanmerking neemt, dat de Staatsmacht ter beschikking van de kerk stond, De kerk gaf aan het burgerlijk leven zijn vorm, maar dat was alleen mogelijk in Geneve; vandaar dat de kerkenorde van Gene vc met elders werd ingevoerd.

Wij merken hierbij onzerzijds op, dat de referent hier de plank mis slaat. Zij die bei verloop van de procedure tegen den Spaauschen geneesheer Servet goed hebben nagegaan, zullei met tot dezelfde conclusie komen ali> Dr. Bredt. Ds groote persoonlijke invloed dien Calvijn te Geneve uitoefende, dien hij echter slechts van lieverlede verkreeg, zette het stempel zoowel op de ke k als op de stad van Gene •'e. De kerk van Geneve heeft ook Servet niet ter dood veroordeeld, maar de Gtheefsche overheid heefi hem op den brandstapel gebracht. Servet hetf eigenlijk zelf zich dat oordeel op den hals gehaald. Hij schreef aan den raad dat als hij schuldig was aan ketteiij, hij moest sterven en indien Calvijn daaraan sctiuldig stond, Calvijn den dood moest ondergaan — meeneude dat de raad op zijn hand was. En dit was ook aanvankelijk aldus, doch de raad sloeg om en daarop had Servet niet gerekend.

Voorts betoogde Dr. Bredt, dat de Geref. Kerkenorde niet genoeg tot haar recht kwam, waar de Geref. belijdenis door de overhein ingevoerd werd, zooals in de Pfals, in de gebieden van Isenburg, Solms, Wittgenstein, in de stad Bremen. Ook Ov.si-Friesland moet hieronder gerekend. Daar kwam, doordat de heer des lands macht over de kerk uitoefende, de Gereformeerde Kerkenordening niet tot haar recht. In Oost-Friesland bracht a Lasco "wel goede dingen tot stand. Maar de andere Geref gebieden zijn in betrekkn g tot de cultuur en staatsrechtelijk zonder beteekenis gebleven. Daar kon zich later de Unie ontwikkelen, waarbij Oost-Friesland een uitzondering is. Daar waar de heer van het land ook de macht over de kerk had, konden de Presbytenëa zich ontwikkelen, maar het kwam met tot synodale vergaderingen.

In de vrije kerk is echter de Geref. Kerkenorde tot ontwikkeling gekomen. CaKijn hoopte dat in andeie landen, voornamelijk in Frankrijk, de overheid de zaak der refoimaiie, naar Geneve's voorbeeld, zou behartigen. Hij wilde niet, dat de kerk onder den slaat zou komen hij begeerde een zelfstandige kerk, die de staatsmacht gebiuiken zou. Daarom schiep bij in zijn > ynodale kerkenorde mede een organisatie, die het aan de kerk mogelijk maakte, om eventueel ook zonder de staatsmacht te bestaan. Deje ordening werd aanvaard door de Hugenoten in Frankrijk, de Presbyterianen in Engeland en Schotland, de Gereformeerden in Nederland, de kerken onder het Kruis aan den Ncderrijn. D z-leefden allen in sirijd met de staatsmacht, met de Roomsche Koningen van Frankrijk, met deStuarts m Engeland, met de Spanjaarden in Nederland met de Roomsche Hertogen van Kleef en Berg. Hier moest de Siaatsmacht voor den gevaarlijksten vijand geacht worden; de kerk moest gebouwd in een strijd op leven en dood met den staat. Maar juist hierdoor werd op het gtbied van cultuur en politiek de Geref. Kerk een kracht van grooie beteekenis.

Wanneer men de geschiedenis nagaat vallen drie dingen in het o.> g: lo. In de streken waarin de Gereformeerden hun belijdenis en kerk tot ontwikkeling brachten, is de maatschappelijke toestand het best. 2o. De Fransche revolutie heeft daar in sociaal opzicht haast niets kunnen veranderen. 3o. De verdraagzaamheid op Godsdienstig gebied is daar het eerst in toepassing gebiacht.

Is dit alles toeval, of bestaat hier innerlijk velband ? Dr. Bredt toont aan, dat de Geref. beginselen, neergelegd in belijdenis en kerkenorde, daartoe hebben geleid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen